ملا حسین واعظ کاشفی: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | '''ملا حسین واعظ کاشفی''' (م، ۹۱۰ ق)، [[فقیه]]، [[محدث]]، مفسر، واعظ، صوفى، ادیب و شاعر قرن دهم هجری معاصر [[سلطان حسین بایقرا]] است. مجالس وعظ و خطابه‌های وی در آن دوره شهرت داشته و او از جایگاه نیکی نزد مردم و همچنین حاکمان وقت برخوردار بوده است. «[[جواهر التفسیر (کتاب)|جواهرالتفسیر]]» و «[[روضة الشهدا (کتاب)|روضة الشهداء]]» از مشهورترین آثار ملاحسین واعظ می باشد. |
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | |نام شخصیت = | ||
| + | |نام کامل = ملا حسین واعظ کاشفی | ||
| + | |تصویر= | ||
| + | |زادروز = ۸۳۰ قمری | ||
| + | |زادگاه = سبزوار | ||
| + | |وفات = ۹۱۰ قمری | ||
| + | |مدفن = هرات | ||
| + | |اساتید = | ||
| + | |شاگردان = | ||
| + | |آثار = [[جواهر التفسیر (کتاب)|جواهرالتفسیر]]، [[روضة الشهدا (کتاب)|روضة الشهداء]]، المواهب العلیة، المرصد الاسنى، اخلاق محسنى، تحفة الصلوات، فتوت نامه سلطانی، لبّ لباب مثنوی، انوار سهیلى،... | ||
| + | }} | ||
| + | ==زندگی‌نامه== | ||
| + | حسین کاشفی سبزواری هروی، فرزند علی بن حسین، در نیمه اول قرن نهم هجری (حدود ۸۳۰ ق) در سبزوار به دنیا آمد. دوره جوانى را در آن شهر گذراند و در آنجا نشو و نما یافت. | ||
| − | + | پدر کاشفی خود، از زمره اهل علم و راوی [[حدیث]] [[شیعه|شیعی]] و دارای [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] بوده است. کاشفی در سبزوار نزد پدرش و علمای دیگر به علم آموزی مشغول بوده و در جوانی جهت دانش اندوزی به [[مشهد]] هجرت کرده است. | |
| − | + | کاشفی پس از کسب علوم مقدماتی مسافرتی به [[افغانستان]] نمود و در حضور علمای هرات و دیگر بلاد به تحصیل خود ادامه می داد. نوشته اند در هرات با خواهر [[جامی|عبدالرحمن جامی]] (شاعر معروف قرن نهم) ازدواج نمود و سپس سالها در [[عراق]] و [[حله|حلّه]] چند سالی از هر عالمی توشه ای کسب نمود و سپس به زادگاه خویش مراجعت کرد و به تدریس و تحقیق و تألیف مشغول شد. | |
| − | |||
| − | + | به نوشته [[علی اکبر دهخدا|دهخدا]]، وى در زمان [[سلطان حسین بایقرا]] (دوره تیموریان) در هرات و نیشابور، مشغول وعظ و ارشاد بوده و با صوتى خوش و آهنگى دلکش آیات [[قرآن|قرآنیه]] و [[احادیث|احادیث]] نبویه را با عبارات و اشارات لایقه به عرصه بیان مى‌آورده است. | |
| − | + | حسین کاشفی سبزواری سرانجام در سال ۹۰۶ یا ۹۱۰ قمری در هرات درگذشت. برخی محل دفن وی را هرات و در نزدیکی قبر [[عبدالرحمن جامی]] می‌دانند؛ اما در سبزوار نیز بین آرامگاه [[حاج ملاهادی سبزواری|ملا هادی سبزواری]] و بنای مصلای سبزوار، آرامگاهی منسوب به کاشفی قرار دارد. | |
| − | == | + | ==ویژگی‌های کاشفی== |
| + | درباره مذهب کاشفى اختلاف است؛ برخی وى را به جهت گرایش به [[تصوف]] و ملازمت با امیرعلی شیرنوایى وزیر [[سلطان حسین بایقرا]] و نسبت خانوادگى نزدیک به ملا عبدالرحمان جامى، [[اهل سنت|سنى]] مذهب دانسته، و به جهت نگارش کتاب «[[روضة الشهدا (کتاب)|روضة الشهداء]]» و محل رشد و تربیتش در سبزوار که از شهرهاى اهل [[تشیع]] بوده، [[شیعه]] مذهب معرفی کرده اند. به هر حال وى در هرات به شیعه بودن و در سبزوار به [[اهل سنت|تسنن]] اشتهار داشت. | ||
| − | *«[[جواهر | + | [[قاضی نورالله شوشتری|سید نورالله شوشتری]] یک قرن بعد از کاشفی، او را فاضل، جامع علوم دینی و سفینه معارف یقینی می‌داند و می‌نویسد: از جفر و تکسیر و سیمیا آگاه و در نجوم صاحب دستگاه بوده است، نفسی با تأثیر و عبارتی دلپذیر داشت. در [[بلاغت]] فصیح عهد و مسیح مهد بود.» او برترین کتاب کاشفی را [[جواهر التفسیر (کتاب)|جواهر التفسیر]] می‌داند. [[میرزا عبدالله افندی]] در [[ریاض العلماء]]، [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|میرزا محمدباقر موسوی]] در [[روضات الجنات (کتاب)|روضات]] و [[محمدعلی مدرس تبریزی|محمدعلی مدرس]] در [[ریحانة الادب]]، نیز کاشفی را با همین صفات ستوده‌اند. |
| − | * | + | |
| + | ==آثار و تألیفات== | ||
| + | ملا حسین کاشفی آثار متنوعی در [[تفسیر]]، [[حدیث]]، [[تاریخ]]، ادبیات و... به زبان فارسی تألیف کرده است، از جمله: | ||
| + | |||
| + | *«[[جواهر التفسیر (کتاب)|جواهرالتفسیر]]» شامل [[تفسیر]] سوره‌هاى [[سوره حمد|حمد]]، [[سوره بقره|بقره]]، [[سوره آل عمران|آل عمران]] و بخشى از [[سوره نساء]]، به زبان فارسى است. | ||
| + | *«[[روضة الشهدا (کتاب)|روضة الشهداء]]» در [[مقتل|مقاتل]] و ذکر مصیبت [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام و واقعه‌ى [[کربلا]]، که چون اهل منبر از روى این کتاب مى‌خواندند به [[روضه خوانی|روضه خوان]] مشهور شدند؛ | ||
| + | *«مختصر الجواهر»، تفسیرى دیگر در حدود بیست هزار سطر؛ | ||
*«جامع الستین» در تفسیر «[[سوره یوسف|سوره یوسف]]»؛ | *«جامع الستین» در تفسیر «[[سوره یوسف|سوره یوسف]]»؛ | ||
| − | *«المواهب العلیة»، معروف به «تفسیر حسینى» به نام سلطان حسین | + | *«المواهب العلیة»، معروف به «تفسیر حسینى» به نام [[سلطان حسین بایقرا]]؛ |
| − | + | *«الرسالة العلیة فی الاحادیث النبویة» در احادیث [[موعظه]]؛ | |
| − | * | ||
*«المرصد الاسنى» در شرح [[اسماء الحسنی|اسماءاللَّه الحسنى]]؛ | *«المرصد الاسنى» در شرح [[اسماء الحسنی|اسماءاللَّه الحسنى]]؛ | ||
| − | *«اخلاق | + | *«اخلاق محسنى» یا جواهر الاسرار؛ |
| − | *«مخزن الانشاء» در فن ترسل که براى سلطان حسین بایقرا و | + | *«تحفة الصلوات»؛ |
| + | *«فتوت نامه سلطانی»؛ | ||
| + | *«مخزن الانشاء» در فن ترسل که براى سلطان حسین بایقرا و امیرعلی شیرنوایى در ۹۰۷ ق، تألیف نموده؛ | ||
*«انوار سهیلى» در تدابیر حکم و آداب از زبان حیوانات، بازنویسى از «کلیله و دمنه» نصراللَّه منشى که آن را براى امیر شیخ احمد سهیلى از امراى عهد سلطان حسین بایقرا نوشت؛ | *«انوار سهیلى» در تدابیر حکم و آداب از زبان حیوانات، بازنویسى از «کلیله و دمنه» نصراللَّه منشى که آن را براى امیر شیخ احمد سهیلى از امراى عهد سلطان حسین بایقرا نوشت؛ | ||
*«اسرار قاسمى» در سحر و طلسمات و کیمیا؛ | *«اسرار قاسمى» در سحر و طلسمات و کیمیا؛ | ||
*«بدایع الافکار فى صنایع الاشعار»، در ذکر صناعات ادبى؛ | *«بدایع الافکار فى صنایع الاشعار»، در ذکر صناعات ادبى؛ | ||
| − | * | + | *«لبّ لباب مثنوی»؛ |
| − | |||
| − | |||
*«اختیارات النجوم» به نام «الواح القمر»؛ | *«اختیارات النجوم» به نام «الواح القمر»؛ | ||
| − | *«السبعة الکاشفیة»، شامل هفت وسیله در | + | *«السبعة الکاشفیة»، شامل هفت وسیله در [[علم نجوم]]. |
==منابع== | ==منابع== | ||
*[[انجمن مفاخر فرهنگی]]، [[اثرآفرینان]]، ج۵، ص۱۵. | *[[انجمن مفاخر فرهنگی]]، [[اثرآفرینان]]، ج۵، ص۱۵. | ||
| + | *[[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، جواد محدثی، نشر معروف. | ||
| + | *[[نرم افزار جامع تفاسیر نور|نرم افزار جامع التفاسیر نور]]. | ||
| + | *پایگاه شعائر. | ||
[[رده:فقیهان]] | [[رده:فقیهان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۴۳
ملا حسین واعظ کاشفی (م، ۹۱۰ ق)، فقیه، محدث، مفسر، واعظ، صوفى، ادیب و شاعر قرن دهم هجری معاصر سلطان حسین بایقرا است. مجالس وعظ و خطابه‌های وی در آن دوره شهرت داشته و او از جایگاه نیکی نزد مردم و همچنین حاکمان وقت برخوردار بوده است. «جواهرالتفسیر» و «روضة الشهداء» از مشهورترین آثار ملاحسین واعظ می باشد.
| نام کامل | ملا حسین واعظ کاشفی |
| زادروز | ۸۳۰ قمری |
| زادگاه | سبزوار |
| وفات | ۹۱۰ قمری |
| مدفن | هرات |
|
| |
|
| |
| آثار |
جواهرالتفسیر، روضة الشهداء، المواهب العلیة، المرصد الاسنى، اخلاق محسنى، تحفة الصلوات، فتوت نامه سلطانی، لبّ لباب مثنوی، انوار سهیلى،... |
زندگی‌نامه
حسین کاشفی سبزواری هروی، فرزند علی بن حسین، در نیمه اول قرن نهم هجری (حدود ۸۳۰ ق) در سبزوار به دنیا آمد. دوره جوانى را در آن شهر گذراند و در آنجا نشو و نما یافت.
پدر کاشفی خود، از زمره اهل علم و راوی حدیث شیعی و دارای اجازه بوده است. کاشفی در سبزوار نزد پدرش و علمای دیگر به علم آموزی مشغول بوده و در جوانی جهت دانش اندوزی به مشهد هجرت کرده است.
کاشفی پس از کسب علوم مقدماتی مسافرتی به افغانستان نمود و در حضور علمای هرات و دیگر بلاد به تحصیل خود ادامه می داد. نوشته اند در هرات با خواهر عبدالرحمن جامی (شاعر معروف قرن نهم) ازدواج نمود و سپس سالها در عراق و حلّه چند سالی از هر عالمی توشه ای کسب نمود و سپس به زادگاه خویش مراجعت کرد و به تدریس و تحقیق و تألیف مشغول شد.
به نوشته دهخدا، وى در زمان سلطان حسین بایقرا (دوره تیموریان) در هرات و نیشابور، مشغول وعظ و ارشاد بوده و با صوتى خوش و آهنگى دلکش آیات قرآنیه و احادیث نبویه را با عبارات و اشارات لایقه به عرصه بیان مى‌آورده است.
حسین کاشفی سبزواری سرانجام در سال ۹۰۶ یا ۹۱۰ قمری در هرات درگذشت. برخی محل دفن وی را هرات و در نزدیکی قبر عبدالرحمن جامی می‌دانند؛ اما در سبزوار نیز بین آرامگاه ملا هادی سبزواری و بنای مصلای سبزوار، آرامگاهی منسوب به کاشفی قرار دارد.
ویژگی‌های کاشفی
درباره مذهب کاشفى اختلاف است؛ برخی وى را به جهت گرایش به تصوف و ملازمت با امیرعلی شیرنوایى وزیر سلطان حسین بایقرا و نسبت خانوادگى نزدیک به ملا عبدالرحمان جامى، سنى مذهب دانسته، و به جهت نگارش کتاب «روضة الشهداء» و محل رشد و تربیتش در سبزوار که از شهرهاى اهل تشیع بوده، شیعه مذهب معرفی کرده اند. به هر حال وى در هرات به شیعه بودن و در سبزوار به تسنن اشتهار داشت.
سید نورالله شوشتری یک قرن بعد از کاشفی، او را فاضل، جامع علوم دینی و سفینه معارف یقینی می‌داند و می‌نویسد: از جفر و تکسیر و سیمیا آگاه و در نجوم صاحب دستگاه بوده است، نفسی با تأثیر و عبارتی دلپذیر داشت. در بلاغت فصیح عهد و مسیح مهد بود.» او برترین کتاب کاشفی را جواهر التفسیر می‌داند. میرزا عبدالله افندی در ریاض العلماء، میرزا محمدباقر موسوی در روضات و محمدعلی مدرس در ریحانة الادب، نیز کاشفی را با همین صفات ستوده‌اند.
آثار و تألیفات
ملا حسین کاشفی آثار متنوعی در تفسیر، حدیث، تاریخ، ادبیات و... به زبان فارسی تألیف کرده است، از جمله:
- «جواهرالتفسیر» شامل تفسیر سوره‌هاى حمد، بقره، آل عمران و بخشى از سوره نساء، به زبان فارسى است.
- «روضة الشهداء» در مقاتل و ذکر مصیبت اهل بیت علیهم السلام و واقعه‌ى کربلا، که چون اهل منبر از روى این کتاب مى‌خواندند به روضه خوان مشهور شدند؛
- «مختصر الجواهر»، تفسیرى دیگر در حدود بیست هزار سطر؛
- «جامع الستین» در تفسیر «سوره یوسف»؛
- «المواهب العلیة»، معروف به «تفسیر حسینى» به نام سلطان حسین بایقرا؛
- «الرسالة العلیة فی الاحادیث النبویة» در احادیث موعظه؛
- «المرصد الاسنى» در شرح اسماءاللَّه الحسنى؛
- «اخلاق محسنى» یا جواهر الاسرار؛
- «تحفة الصلوات»؛
- «فتوت نامه سلطانی»؛
- «مخزن الانشاء» در فن ترسل که براى سلطان حسین بایقرا و امیرعلی شیرنوایى در ۹۰۷ ق، تألیف نموده؛
- «انوار سهیلى» در تدابیر حکم و آداب از زبان حیوانات، بازنویسى از «کلیله و دمنه» نصراللَّه منشى که آن را براى امیر شیخ احمد سهیلى از امراى عهد سلطان حسین بایقرا نوشت؛
- «اسرار قاسمى» در سحر و طلسمات و کیمیا؛
- «بدایع الافکار فى صنایع الاشعار»، در ذکر صناعات ادبى؛
- «لبّ لباب مثنوی»؛
- «اختیارات النجوم» به نام «الواح القمر»؛
- «السبعة الکاشفیة»، شامل هفت وسیله در علم نجوم.
منابع
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج۵، ص۱۵.
- فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، نشر معروف.
- نرم افزار جامع التفاسیر نور.
- پایگاه شعائر.
