آیه 4 سوره روم: تفاوت بین نسخه‌ها
(←معانی کلمات آیه) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (←تفسیر آیه) |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۴۱: | سطر ۴۱: | ||
</tabber> | </tabber> | ||
==معانی کلمات آیه== | ==معانی کلمات آیه== | ||
| + | |||
*'''بضع''': عددى است از سه تا نه، «من الثلاثة الى التسعة».<ref>تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی ، ج8، ص: 172</ref> | *'''بضع''': عددى است از سه تا نه، «من الثلاثة الى التسعة».<ref>تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی ، ج8، ص: 172</ref> | ||
| سطر ۵۰: | سطر ۵۱: | ||
این موضوع بر مسلمین گران آمد و خداوند با نزول این آیات خبر داد که اگر چه روم مغلوب شده است ولى بزودى جنگ دیگرى دوباره میان آنها برپا خواهد شد و در این جنگ رومیان غالب خواهند گردید آن هم در عرض چند سال و بضع عدد ما بین سه سال تا ده سال مى باشد و این موضوع از معجزات قرآن است که براى [[رسول خدا]] صلى الله علیه و آله از امر غیب که اتفاق نیفتاده بود خبر داده است.<ref> ابن ابى حاتم در تفسیر خود نیز از ابن شهاب روایت نموده است.</ref> | این موضوع بر مسلمین گران آمد و خداوند با نزول این آیات خبر داد که اگر چه روم مغلوب شده است ولى بزودى جنگ دیگرى دوباره میان آنها برپا خواهد شد و در این جنگ رومیان غالب خواهند گردید آن هم در عرض چند سال و بضع عدد ما بین سه سال تا ده سال مى باشد و این موضوع از معجزات قرآن است که براى [[رسول خدا]] صلى الله علیه و آله از امر غیب که اتفاق نیفتاده بود خبر داده است.<ref> ابن ابى حاتم در تفسیر خود نیز از ابن شهاب روایت نموده است.</ref> | ||
| − | == تفسیر آیه == | + | ==تفسیر آیه== |
<tabber> | <tabber> | ||
تفسیر نور= | تفسیر نور= | ||
| سطر ۸۲: | سطر ۸۳: | ||
فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ «3» | فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ «3» | ||
| − | + | (این شکست) در نزدیکترین سرزمین (رخ داد) ولی آنان بعد از مغلوب شدن، در آینده نزدیکی پیروز خواهند شد. | |
فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ «4» | فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ «4» | ||
| − | + | (این پیروزی) در چند سال (آینده خواهد بود)، قبل از پیروزی و شکست و بعد از آن، کار تنها به دست خداست و در آن روز (پیروزی)، مؤمنان خوشحال خواهند شد. | |
بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ «5» | بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ «5» | ||
| سطر ۲۵۳: | سطر ۲۵۴: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <div style="font-size:smaller"><references/></div> | + | <div style="font-size:smaller"><references /></div> |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | *[[تفسیر نور]]، [[محسن قرائتی]]، [[تهران]]:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم | ||
| + | *[[اطیب البیان فی تفسیر القرآن]]، [[سید عبدالحسین طیب]]، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم | ||
| + | *[[تفسیر اثنی عشری]]، [[حسین حسینی شاه عبدالعظیمی]]، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول | ||
| + | *[[تفسیر روان جاوید]]، [[محمد ثقفی تهرانی]]، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم | ||
| + | *[[برگزیده تفسیر نمونه]]، [[ناصر مکارم شیرازی]] و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش | ||
| + | *[[تفسیر راهنما]]، [[علی اکبر هاشمی رفسنجانی]]، [[قم]]:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم | ||
| + | *محمدباقر محقق، [[نمونه بینات در شأن نزول آیات]] از نظر [[شیخ طوسی]] و سایر مفسرین خاصه و عامه. | ||
[[رده:آیات سوره روم]] | [[رده:آیات سوره روم]] | ||
[[رده:ترجمه و تفسیر آیات قرآن]] | [[رده:ترجمه و تفسیر آیات قرآن]] | ||
[[رده:آیات دارای شان نزول]] | [[رده:آیات دارای شان نزول]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۱۷
| <<3 | آیه 4 سوره روم | 5>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
(این غلبه رومیان) در اند سالی خواهد شد (و بدانید که این حادثه و) کلیه امور عالم از قبل از این و بعد از این همه به دست خداست، و آن روز (که رومیان فاتح شوند چون بعد از آن خدا وعده یاری به اهل اسلام داده) مؤمنان شاد می‌شوند.
[البته] در ظرف چند سال. عاقبت و نتیجه کار پیش [از مغلوب شدن رومیان] و پس [از پیروزی رومیان] فقط در سیطره اراده و فرمان خداست، و آن روز [که رومیان پیروز شوند] مؤمنان شادمان و خوشحال خواهند شد،
[فرجام] كار در گذشته و آينده از آن خداست، و در آن روز است كه مؤمنان از يارى خدا شاد مى‌گردند.
در مدت چند سال. فرمان، فرمان خداست؛ چه پيش از پيروزى و چه بعد از آن. و در آن روز مؤمنان شادمان مى‌شوند،
در چند سال همه کارها از آن خداست؛ چه قبل و چه بعد (از این شکست و پیروزی)؛ و در آن روز، مؤمنان (بخاطر پیروزی دیگری) خوشحال خواهند شد...
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
- بضع: عددى است از سه تا نه، «من الثلاثة الى التسعة».[۱]
نزول
شأن نزول آیات 2 تا 5:
«شیخ طوسى» گویند: در سبب نزول این آیات چنین معروف است وقتى که رومیان در جنگى مغلوب ایرانیان شدند، مشرکین خوشحال گردیدند از این که ایرانیان که اهل کتاب نبودند بر رومیان که اهل کتاب (مسیحى) بودند، غالب گشتند و روى این قیاس مى گفتند: سرانجام ما نیز که اهل کتاب نیستیم بر محمد و یارانش که اهل کتاب هستند پیروز خواهیم گشت.
این موضوع بر مسلمین گران آمد و خداوند با نزول این آیات خبر داد که اگر چه روم مغلوب شده است ولى بزودى جنگ دیگرى دوباره میان آنها برپا خواهد شد و در این جنگ رومیان غالب خواهند گردید آن هم در عرض چند سال و بضع عدد ما بین سه سال تا ده سال مى باشد و این موضوع از معجزات قرآن است که براى رسول خدا صلى الله علیه و آله از امر غیب که اتفاق نیفتاده بود خبر داده است.[۲]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
جلد 7 - صفحه 177
سیمای سوره‌ى روم
اين سوره شصت آيه دارد و در مكّه نازل شده است.
همانند بسيارى از سوره‌هاى مكى، موضوع اصلى اين سوره، مبدأ و معاد و گفتگوهاى اهل ايمان و كفر در اين زمينه است.
اين سوره با پيشگويى پيروزى روميان بر ايرانيان در جنگ آغاز مى‌شود و به همين مناسبت، سوره «روم» نام گرفته است.
بخش عمده آيات اين سوره، به ذكر نعمت‌هاى الهى در آسمان و زمين و نظام زوجيّت در گياهان و حيوانات، آفرينش انسان از خاك و پيوند زن و مرد، تلاش در روز و خواب در شب، بارش باران و وزش باد و حيات زمين پس از مرگ مى‌پردازد.
جلد 7 - صفحه 178
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده‌ى مهربان
الم «1» غُلِبَتِ الرُّومُ «2»
الف، لام، ميم. روميان مغلوبِ (ايرانيان) شدند.
فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ «3»
(این شکست) در نزدیکترین سرزمین (رخ داد) ولی آنان بعد از مغلوب شدن، در آینده نزدیکی پیروز خواهند شد.
فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ «4»
(این پیروزی) در چند سال (آینده خواهد بود)، قبل از پیروزی و شکست و بعد از آن، کار تنها به دست خداست و در آن روز (پیروزی)، مؤمنان خوشحال خواهند شد.
بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ «5»
خداوند هر كس را بخواهد، به يارى خود يارى مى‌كند، و او قدرتمند و نفوذ ناپذير مهربان است.
جلد 7 - صفحه 179
نکته ها
كلمه‌ى «بِضْعِ» به معناى قطعه است، چنانكه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: «فاطمة بضعة منى» «1» فاطمه پاره‌ى تن من است. گاهى مراد از «بِضْعِ»، قطعه‌اى از زمان (بين سه تا نه سال) است.
سؤال: پيروزى سپاه روم بر ايرانيان، چه ربطى به مسلمانان دارد كه قرآن مى‌فرمايد: «يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ»
پاسخ: پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله نامه‌اى به پادشاهان ايران و روم نوشت و آن دو را به دين مبين اسلام دعوت كرد. خسرو پرويز، شاه ايران نامه رسول خدا صلى الله عليه و آله را پاره كرد، ولى قيصر روم به نامه پيامبر احترام گزارد. مسلمانان دوست داشتند روميان- كه به نامه پيامبر احترام كردند- پيروز شوند، ولى آنان شكست خوردند ومسلمانان از اين حادثه ناراحت شدند. خداوند با نزول اين آيات به مسلمانان بشارت داد كه اگر چه روميان شكست خوردند، ولى در آينده نزديك پيروز خواهند شد و آن پيروزى، سبب شادى مؤمنان خواهد شد. «2»
آرى، جامعه‌ى ايمانى نبايد تنها به درون خود بنگرد، بلكه بايد نسبت به حوادث تلخ و شيرين ساير ملل نيز عكس العمل نشان دهد.
پیام ها
1- يكى از نشانه‌هاى اعجاز قرآن، پيشگويى‌هاى صادقانه و محقّق آن است.
(روميان، از ايرانيان شكست خوردند، ولى قرآن پيشگويى مى‌كند كه چند سال ديگر روميان غالب خواهند شد و چنان شد.) «غُلِبَتِ- سَيَغْلِبُونَ»
2- با يك شكست، مأيوس نشويد. «غُلِبَتِ- سَيَغْلِبُونَ»
3- در پيروزى‌ها و شكست‌ها، محوريّت توحيد فراموش نشود. «لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ»
4- هم پيروزى را از او بدانيم و هم ساز و برگ نظامى را. «بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ»
«1». وسائل، ج 20، ص 67.
«2». تفسير نورالثقلين.
جلد 7 - صفحه 180
5- دليل نصرت الهى، عزّت و رحمت اوست. يَنْصُرُ ... وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ «4»
فِي بِضْعِ سِنِينَ: در اندك سال كه ميانه سه و نه باشد.
تنبيه: در اين آيات شريفه برهانى است بر آنكه قرآن معجزه و از جانب خدا نازل شده، زيرا در اين آيات اخبار است به آنچه بعد واقع شود و كسى به غير از علّام الغيوب عالم نبود؛ و خبر با مخبر مطابق شد كه پس از مدت چند سالى روميان بر فارسيان غلبه نمودند.
در كافى- از حضرت باقر عليه السّلام سؤال نمودند از اين آيه، فرمود: براى آن تأويلى است كه نمى‌داند او را مگر خدا و راسخون در علم، بدرستى كه چون حضرت، هجرت به مدينه و اسلام ظهور پيدا كرد، حضرت كتابتى به پادشاه روم و رسولى فرستاد براى دعوت او به اسلام و كتابتى براى پادشاه فارس با رسولى براى دعوت او به اسلام. پادشاه روم تعظيم نمود كتابت و رسول پيغمبر را، و لكن پادشاه فارس تحقير نمود كتابت و رسول حضرت را. و در آن زمان هم ميان اين دو پادشاه مقاتله بود، مسلمانان هم ميل داشتند غلبه روم را بر فارس، پس چون غلبه با فارس شد مسلمانان غمناك شدند آيه شريفه نازل شد: «الم غُلِبَتِ الرُّومُ فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ» «1».
لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ: مر خداى را است حكم و فرمان پيش از غلبه فارس بر روم، وَ مِنْ بَعْدُ: و بعد از غالب شدن روم بر فارس، يعنى در همه وقت قضاى الهى نافذ است و همه كارها در تحت اختيار او است، پس غالبيت و مغلوبيت هر يك از ايشان در اول و آخر به امر و قضاى مبرم سبحانى است «وَ تِلْكَ الْأَيَّامُ نُداوِلُها بَيْنَ النَّاسِ» «2». در كشف الاسرار گفته كه مراد به «قبل» ازل و مراد به «بعد» ابد
«1» كافى (روضه) ج 8، ص 269. (چ حيدرى تهران)
«2» سوره آل عمران، آيه 140.
جلد 10 - صفحه 270
باشد، يعنى امر ازلى و ابدى خاصه او است كه خداوند ازل و ابد است. «1» وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ: و آن روز كه روميان بر فارسيان غلبه كنند شاد شوند مؤمنان.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
الم «1» غُلِبَتِ الرُّومُ «2» فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ «3» فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ «4»
بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ «5» وَعْدَ اللَّهِ لا يُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ «6» يَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ «7»
ترجمه
مغلوب شد روم
در نزديكترين زمين و آنان بعد از مغلوب شد نشان غالب خواهند شد
در بعد از چند سالى مر خدا را بوده و هست فرمان پيش از آن و بعد از اين و در چنين روز شاد ميشوند گروندگان
بيارى خدا يارى ميكند آنرا كه خواهد و او است تواناى مهربان
وعده داده است خدا خلاف نميكند خدا وعده‌اش را ولى بيشتر مردم نميدانند
ميدانند ظاهرى را از زندگانى دنيا و آنها از آخرت بيخبرانند.
تفسير
خداوند متعال در اين سوره مباركه بعد از الم كه بيان آن مكرّر شده است اخبار فرموده از شكست روم از ايران در نزديكترين اراضى روميان بعربستان كه شامات و حوالى آنست بحسب بعضى از روايات و آنكه روميان بعد از مغلوبيتشان غلبه ميكنند بر ايرانيان در آتيه نزديكى كه بده سال نميرسد چون بضع ظاهرا پاره‌اى از عدد است كه از آن در فارسى به اند تعبير ميشود و اينمدت ظرف است براى حدوث و تحقّق غلبه نه براى بقاء و دوام آن چون در اينصورت فعل متعدّى بالى ميشود نه فى و از براى خدا است امر و حكم و فرمان و تقدير و اختيار و بوده و خواهد بود قبل از مغلوبيت روم و
جلد 4 صفحه 244
بعد از غلبه آن و در ميان آن دو و قبل از امر نمودن بامرى و بعد از آن در تقديم و تأخير و ساير امور چنانچه از بعضى روايات ائمه اطهار استفاده ميشود و در روز بروز غلبه دوم خوشحال ميشوند اهل ايمان بنصرت و ظفر الهى كه آنرا بهر كس بخواهد عنايت ميفرمايد و او است تواناى انتقام كشنده از دشمنان و مهربان نصرت دهنده بدوستان و اجمال اين واقعه بشهادت تاريخ و روايات مفسّرين آنستكه در اوائل ظهور اسلام كه پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و اله در مكّه مشرّفه بود خسرو پرويز شاهنشاه ايران عازم تسخير روم شد و بدوا لشگريانش شامات را تصرف نمودند و بعدا بر تمام مملكت روم مسلّط شدند و مدت هفت سال در آن بلاد حكومت داشتند و خراج آنرا براى شاهنشاه ميفرستادند و چون اين وقايع بتوسط كاروان قريش در مكه معظّمه منتشر شد مشركين آن ديار اين خبر را بفال نيك گرفتند و گفتند ما بر مسلمانان غلبه خواهيم نمود چون آنها خود را اهل كتاب ميدانند و ما اهل كتاب نيستيم چنانچه ايرانيان كه اهل كتاب نيستند بر روميان كه عيسويان و اهل كتابند غالب شدند و پيغمبر صلى اللّه عليه و اله ملول شد و خداوند اين آيات را براى دلخوشى آنحضرت نازل فرمود و ابو بكر آنرا براى كفار تلاوت نمود و با ابىّ ابن خلف كه يكى از آنها بود و تكذيب كرد شرط بندى نمود كه تا سه سال اگر صدق اينمقال ظاهر نشود ده شتر باو بدهد و الا از او بگيرد و هنوز شرط بندى حرام نشده بود و چون خدمت پيغمبر صلى اللّه عليه و اله رسيد و قضيّه را عرضه داشت حضرت فرمود خطا كردى بضع تا نه سال صادق است برو بر مدت و مال بيفزا و او آمد مدت را نه سال و مال را صد شتر كرد و اين بود تا خسرو پرويز بمأمورين خود در بلاد روم بدبين شد و خواست آنها را سياست نمايد و آنها با هر قل قيصر روم همدست شدند و بايران حمله كردند و خسرو فرار كرد و قسمت مهمّى از مملكت او بتصرف روميان در آمد و آنها پيران آتش پرست را در ازاى خون كشيشان بيت المقدس كه ايرانيان كشته بودند كشتند و خبر فتح روميان در روز جنگ بدر بمسلمانان رسيد و ايشان از دو جهت خوشحال شدند يكى ظهور صدق آيات الهى و ديگر غلبه آنها بر كفار مكه بنصرت الهى و كمك ملائكه كه شرح آن مفصّلا ذكر شده است وعده داده اين فتح را وعده دادنى خدا تخلّف نمى‌نمايد
جلد 4 صفحه 245
او از وعده خود ولى بيشتر مردم از قبيل ابى بن خلف ميباشند كه اعتقاد و اعتماد بوعده حق ندارند براى جهل و نادانى خودشان ميدانند و مى‌بينند ظاهر و صورتى از زندگانى دنيا و زخارف آن را و آنها از معنى و باطن آن كه آخرت است در غفلتند و بفكر آن نيستند لذا هر چه ميكنند براى تحصيل دنيا است و در تشخيص منافع و مضارّ آن با عقل و هوش و ذكاوت و فراست و جدّى و فعّالند و در امور اخروى جاهل و نادان و كودن و نفهم و سست عنصر و سهل انگارند و تكرار كلمه هم براى تأكيد نسبت و تثبيت غفلت است و اين آيات يكى از معجزات ثابته و اخبار غيبيّه قرآن است كه صدق آن ظاهر شده و دلالت بر نبوّت آورنده آن دارد و اينكه در بعضى از روايات غلبه دوم با فتح ايران بدست مسلمانان و در بعضى غلبه اول با دولت اموى و دوم با دولت عباسى تطبيق شده بعنوان تأويل است كه با حفظ معناى ظاهر منافات ندارد و فيض ره تأويل اول را حمل بر قرائت سيغلبون بصيغه مجهول و تطبيق اخير را حمل بر قرائت غلبت بصيغه معلوم فرموده و بنظر حقير ين معانى از جمله اللّه الامر من قبل و من بعد استفاده شده كه ائمه اطهار بآن اشاره فرموده‌اند و اللّه و اوليائه اعلم.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فِي بِضع‌ِ سِنِينَ لِلّه‌ِ الأَمرُ مِن قَبل‌ُ وَ مِن بَعدُ وَ يَومَئِذٍ يَفرَح‌ُ المُؤمِنُون‌َ «4»
در ظرف چند سال كمي. اختصاص به خدا دارد امر از قبل و بعد و در آن روز خشنود مي شوند مؤمنون.
فِي بِضع‌ِ سِنِينَ بضع، قطعه از شي‌ء را بضع مي‌گويند چنانچه حضرت رسول در خبر متواتر بين فريقين فرمود:
«فاطمة بضعة مني من آذاها فقد آذاني ... الخبر»
و بضع سنين قطعه‌اي از زمان است که گفته‌اند بين سه تا نه سال و ظاهرا مراد هفت سال بوده که روميها بر فارس غالب شدند بقرينه قوله تعالي در مورد يوسف فَلَبِث‌َ فِي السِّجن‌ِ بِضع‌َ سِنِينَ (سوره يوسف آيه 42) که هفت سال در زندان بود.
لِلّه‌ِ الأَمرُ مِن قَبل‌ُ وَ مِن بَعدُ اينکه جمله كأنه جواب از يك سؤال است که مسلمين بگويند چرا در مره اولي روميها غالب نشدند و چرا بايد هفت سال طول بكشد. جواب آنست که خداوند
جلد 14 - صفحه 359
موافق حكمت و مصلحت مشيتش تعلق گرفته اگر مصلحت قبلا باشد يا بعدا، به موقع خود عملي ميشود.
وَ يَومَئِذٍ يَفرَح‌ُ المُؤمِنُون‌َ موقعي که روميها فاتح شدند و شكست به فارس رسيد، مسلمانها خوشنود شدند که خداوند وعده فرح به آنها داده که در مورد غلبه روم فرحناك ميشوند.
فذلكه: يكي از علماء در زمان شريف حسين که سلطان حجاز بود براي تشرف به حج دو نيابت برداشت که يكي را در اينکه سال بجا آورد و ديگري را در سال بعد و چون مشرف شد، ديد مئونه زيادي دارد مراجعه به ايران و در سال بعد هم بايد مشرف شود. قصد كرد که در مكه بماند تا سال بعد و كاملا در تقيه بود، بعض علماء سني نزد شريف رفتند و شكايت از شيعه که رافضي مي‌گفتند كردند، شريف فرستاد، آن عالم را خواست و گفت جواب شبهات و اشكالات اينها را بده، گفت ما در اينجا در تقيه هستيم و نبايد بر خلاف آن رفتار كنيم. شريف گفت مترس در عهده من حفظ شما. گفت به علماء سني، چه اشكالي شما بشيعه داريد با اينكه شما چهار مذهب داريد اما شيعه يك مذهب، گفتند براي اينكه شيعه لعن به خلفاء ميكنند. گفت آيا در كتب اخبار شما مخصوصا در صحاح سته نداريد که پيغمبر فرمود:
«فاطمة بضعة مني من آذاها فقد آذاني»
گفتند چرا، اينکه حديث از مسلميات ما است. گفت آيا در كتب شما ندارد که فاطمه از دنيا رفت و از شيخين غضبناك بود، گفتند چرا اينکه هم از مسلميات است. گفت در قرآن مجيد ميفرمايد إِن‌َّ الَّذِين‌َ يُؤذُون‌َ اللّه‌َ وَ رَسُولَه‌ُ لَعَنَهُم‌ُ اللّه‌ُ فِي الدُّنيا وَ الآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُم عَذاباً مُهِيناً (سوره احزاب آيه 57).
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 4)- سپس حدود سالهای آن را با این عبارت بیان می‌کند: «در چند سال»! (فِی بِضْعِ سِنِینَ).
و اگر می‌بینید خداوند از آینده خبر می‌دهد، به خاطر آن است که «همه کارها از آن خداست چه قبل و چه بعد» از این شکست و پیروزی (لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ).
عبارت فوق می‌خواهد این نکته را روشن سازد که قادر بالذّات و مالک علی الاطلاق اوست و هر کس هر چیزی دارد از او دارد.
سپس می‌افزاید: اگر امروز که رومیان شکست خوردند مشرکان خوشحال شدند «در آن روز مؤمنان (به خاطر پیروزی دیگری) خوشحال خواهند شد»! (وَ یَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
