تاریخ فقه: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | ''' | + | '''«تاریخ فقه»''' عبارت است از شرح و گزارش تحولات [[فقه]] اسلامی از آغاز پیدایش تا کنون.<ref>واعظ زاده خراسانی، «کلیات تاریخ فقه»، مطالعات اسلامی، تابستان ۱۳۷۴، ش۳۰، ص۴۱</ref> در کتابهای مربوط به تاریخ فقه، معمولا تاریخ فقه در [[شیعه]] و [[اهل سنت]] را بر اساس تحولات آن به دوره های مختلفی تقسیم کرده و بررسی نموده‌اند. از تاریخ فقه به «تاریخ‌التشریع» یا «ادوار فقه» نیز تعبیر شده است.<ref>تاریخ فقه مذاهب اسلامی، کاظم مدیر شانه چی</ref> |
| + | ==دوره‌های تاریخ فقه اهل‌سنت== | ||
| + | تاریخ فقه [[اهل سنت]] را به پنج دوره زیر تقسیم نموده اند: | ||
| − | + | * '''دوره اول:''' عصر [[صحابه]] و [[تابعین]] (از [[رحلت پیامبر اسلام|رحلت پیامبر]] تا اوایل قرن دوم هجری) | |
| − | دوره اول: عصر صحابه و تابعین (از رحلت پیامبر تا اوایل قرن دوم) | + | * '''دوره دوم:''' عصر ظهور مذاهب فقهی (اوایل قرن دوم تا اوایل قرن چهارم) |
| + | * '''دوره سوم:''' عصر رکود حرکت اجتهادی (از اوایل قرن چهارم تا اواسط قرن هفتم) | ||
| + | * '''دوره چهارم:''' عصر انحطاط فقهی (اواسط قرن هفتم تا اواخر قرن سیزدهم) | ||
| + | * '''دوره پنجم:''' عصر بازگشت به تحرک فقهی (اواخر قرن سیزدهم تا به امروز).<ref> گروه علمى موسسه امام صادق علیه السلام، موسوعة طبقات الفقهاء، مقدمه، قسم الثانی، ص ۱۷ تا ۲۰</ref> | ||
| − | دوره | + | ==دوره‌های تاریخ فقه شیعه== |
| + | منابع مختلفی که در بررسی سیر تاریخی فقه [[امامیه]] نگاشته شده، هر کدام جریان فقه [[شیعه]] را به ادوار مختلفی تقسیم کرده و هر یک از این تقسیم بندی ها با معیارهای خاصی انجام گرفته است. در کتاب «[[موسوعة طبقات الفقهاء (کتاب)|موسوعة طبقات الفقهاء]]» برای جریان فقه شیعی دوره های ۷ گانه زیر لحاظ شده است: | ||
| − | + | * عصر نشاط [[حدیث|حدیثی]] و [[اجتهاد|اجتهادی]]، (۱۱ تا ۲۶۰ ق): از رحلت [[پیامبر اکرم]] تا [[غیبت صغری]]؛ | |
| + | * عصر اسلوب‌دار شدن حدیث و اجتهاد، (۲۶۰ تا ۴۶۰ ق): از غیبت صغری تا [[شیخ طوسی]]؛ | ||
| + | * عصر رکود فقه، (۴۶۰ تا ۶۰۰ ق): از شیخ طوسی تا [[ابن ادریس حلی]]؛ | ||
| + | * عصر تجدید حیات فقهی، (۶۰۰ تا ۱۰۳۰ ق): از ابن ادریس تا پایان حیات [[شیخ بهایی]]؛ | ||
| + | * عصر ظهور حرکت [[اخباریان|اخباری]]، (۱۰۳۰ تا ۱۱۸۰ ق): از [[محمدامین استرآبادی|محمد امین استرآبادی]] تا اواخر حیات [[شیخ یوسف بحرانی]]؛ | ||
| + | * عصر بالا رفتن نشاط فقهی، (۱۱۸۰ تا ۱۲۶۰ ق): از [[وحید بهبهانی]] تا اواخر حیات [[صاحب جواهر]]؛ | ||
| + | * عصر ابداع فقهی، (۱۲۶۰ تا زمان حاضر): از [[شیخ انصاری]] به بعد.<ref> گروه علمى موسسه امام صادق علیه السلام، موسوعة طبقات الفقهاء، مقدمه، قسم الثانی، ص ۲۰</ref> | ||
| − | دوره | + | برخی ضمن پذیرش دوره اول تا ششم این تقسیم بندی، دوره هفتم را یک دوره واحد به حساب نیاورده، معتقدند دوره های فقه شیعه تا کنون را بهتر است ۹ دوره بدانیم و از دوره هفتم به بعد چنین باشد: |
| − | + | * عصر ابداعات فقهی و جامعیت مسائل آن (۱۲۶۰ تا ۱۳۱۲ ق): از [[شیخ انصاری]] تا پیش از [[آخوند خراسانی]]؛ | |
| − | + | * عصر به کمال رسیدن ابداعات [[اصول فقه|اصولی]] (۱۳۱۲ تا ۱۳۸۰ ق): از آخوند خراسانی تا رحلت [[آیت الله بروجردی]]؛ | |
| − | + | * عصر استقرار حکومت فقهی (۱۳۸۰ ق تا به امروز): از [[امام خمینی]] تا به حال.<ref>عظیمی، «پیشنهادی در ادوار تحولات فقه امامیه»، مطالعات اسلامی، پاییز ۱۳۸۱، ص ۱۳۰</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | *واعظ زاده خراسانی، | + | *محمد واعظ زاده خراسانی، "کلیات تاریخ فقه"، مطالعات اسلامی، تابستان ۱۳۷۴، ش۳۰، ص ۴۰-۶۵. |
| − | *کتاب تاریخ فقه مذاهب | + | *کتاب تاریخ فقه مذاهب اسلامی، کاظم مدیر شانه چی. |
| − | *گروه علمى موسسه امام صادق | + | *گروه علمى موسسه امام صادق علیه السلام، موسوعة طبقات الفقهاء، زیر نظر جعفر سبحانی، قم، مؤسسة الإمام الصادق. |
| − | *عظیمی، | + | *حبیب الله عظیمی، "پیشنهادی در ادوار تحولات فقه امامیه"، پاییز ۱۳۸۱، ش ۵۷، ص ۱۲۵-۱۵۶. |
{{فقه}} | {{فقه}} | ||
| سطر ۵۱: | سطر ۴۰: | ||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| − | |شناسه= | + | |شناسه= خوب |
|عنوان بندی مناسب= خوب | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
|کفایت منابع و پی نوشت ها= ضعیف | |کفایت منابع و پی نوشت ها= ضعیف | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۲۳
«تاریخ فقه» عبارت است از شرح و گزارش تحولات فقه اسلامی از آغاز پیدایش تا کنون.[۱] در کتابهای مربوط به تاریخ فقه، معمولا تاریخ فقه در شیعه و اهل سنت را بر اساس تحولات آن به دوره های مختلفی تقسیم کرده و بررسی نموده‌اند. از تاریخ فقه به «تاریخ‌التشریع» یا «ادوار فقه» نیز تعبیر شده است.[۲]
دوره‌های تاریخ فقه اهل‌سنت
تاریخ فقه اهل سنت را به پنج دوره زیر تقسیم نموده اند:
- دوره اول: عصر صحابه و تابعین (از رحلت پیامبر تا اوایل قرن دوم هجری)
- دوره دوم: عصر ظهور مذاهب فقهی (اوایل قرن دوم تا اوایل قرن چهارم)
- دوره سوم: عصر رکود حرکت اجتهادی (از اوایل قرن چهارم تا اواسط قرن هفتم)
- دوره چهارم: عصر انحطاط فقهی (اواسط قرن هفتم تا اواخر قرن سیزدهم)
- دوره پنجم: عصر بازگشت به تحرک فقهی (اواخر قرن سیزدهم تا به امروز).[۳]
دوره‌های تاریخ فقه شیعه
منابع مختلفی که در بررسی سیر تاریخی فقه امامیه نگاشته شده، هر کدام جریان فقه شیعه را به ادوار مختلفی تقسیم کرده و هر یک از این تقسیم بندی ها با معیارهای خاصی انجام گرفته است. در کتاب «موسوعة طبقات الفقهاء» برای جریان فقه شیعی دوره های ۷ گانه زیر لحاظ شده است:
- عصر نشاط حدیثی و اجتهادی، (۱۱ تا ۲۶۰ ق): از رحلت پیامبر اکرم تا غیبت صغری؛
- عصر اسلوب‌دار شدن حدیث و اجتهاد، (۲۶۰ تا ۴۶۰ ق): از غیبت صغری تا شیخ طوسی؛
- عصر رکود فقه، (۴۶۰ تا ۶۰۰ ق): از شیخ طوسی تا ابن ادریس حلی؛
- عصر تجدید حیات فقهی، (۶۰۰ تا ۱۰۳۰ ق): از ابن ادریس تا پایان حیات شیخ بهایی؛
- عصر ظهور حرکت اخباری، (۱۰۳۰ تا ۱۱۸۰ ق): از محمد امین استرآبادی تا اواخر حیات شیخ یوسف بحرانی؛
- عصر بالا رفتن نشاط فقهی، (۱۱۸۰ تا ۱۲۶۰ ق): از وحید بهبهانی تا اواخر حیات صاحب جواهر؛
- عصر ابداع فقهی، (۱۲۶۰ تا زمان حاضر): از شیخ انصاری به بعد.[۴]
برخی ضمن پذیرش دوره اول تا ششم این تقسیم بندی، دوره هفتم را یک دوره واحد به حساب نیاورده، معتقدند دوره های فقه شیعه تا کنون را بهتر است ۹ دوره بدانیم و از دوره هفتم به بعد چنین باشد:
- عصر ابداعات فقهی و جامعیت مسائل آن (۱۲۶۰ تا ۱۳۱۲ ق): از شیخ انصاری تا پیش از آخوند خراسانی؛
- عصر به کمال رسیدن ابداعات اصولی (۱۳۱۲ تا ۱۳۸۰ ق): از آخوند خراسانی تا رحلت آیت الله بروجردی؛
- عصر استقرار حکومت فقهی (۱۳۸۰ ق تا به امروز): از امام خمینی تا به حال.[۵]
پانویس
- ↑ واعظ زاده خراسانی، «کلیات تاریخ فقه»، مطالعات اسلامی، تابستان ۱۳۷۴، ش۳۰، ص۴۱
- ↑ تاریخ فقه مذاهب اسلامی، کاظم مدیر شانه چی
- ↑ گروه علمى موسسه امام صادق علیه السلام، موسوعة طبقات الفقهاء، مقدمه، قسم الثانی، ص ۱۷ تا ۲۰
- ↑ گروه علمى موسسه امام صادق علیه السلام، موسوعة طبقات الفقهاء، مقدمه، قسم الثانی، ص ۲۰
- ↑ عظیمی، «پیشنهادی در ادوار تحولات فقه امامیه»، مطالعات اسلامی، پاییز ۱۳۸۱، ص ۱۳۰
منابع
- محمد واعظ زاده خراسانی، "کلیات تاریخ فقه"، مطالعات اسلامی، تابستان ۱۳۷۴، ش۳۰، ص ۴۰-۶۵.
- کتاب تاریخ فقه مذاهب اسلامی، کاظم مدیر شانه چی.
- گروه علمى موسسه امام صادق علیه السلام، موسوعة طبقات الفقهاء، زیر نظر جعفر سبحانی، قم، مؤسسة الإمام الصادق.
- حبیب الله عظیمی، "پیشنهادی در ادوار تحولات فقه امامیه"، پاییز ۱۳۸۱، ش ۵۷، ص ۱۲۵-۱۵۶.
| فقه | ||
| کلیات: | تاریخ فقه، ابواب فقه، احکام، اجتهاد، منابع اجتهاد در فقه شیعه، تقلید، اصول فقه، قواعد فقهی | |
| منابع: | عروة الوثقى، شرایع الاسلام، علل الشرائع، لمعه، جواهرالكلام، المكاسب المحرمه، مدارک الاحکام و ... | |
| ↓ رده ها ↓ | ||
| فقه: | فقیهان، منابع فقهی، اصطلاحات فقهی، آیات الاحکام، منابع اجتهاد در فقه شیعه، قواعد فقه | |
| اصول فقه: | اصول فقه، اصولیون، منابع اصول فقه، اصطلاحات اصول فقه | |
| احکام: | احکام، احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام خانواده، احکام روابط اجتماعی، احکام قضایی و جزایی، احکام اطعمه و اشربه، اصطلاحات احكام | |
