البیان شهید اول (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | کتاب ''' | + | کتاب «'''البیان»''' تألیف [[شهید اول]] (م، ۷۸۶ ق)، در موضوع [[فقه]] [[شیعه]] است. این کتاب، دائرةالمعارف مختصرى از [[فتوا|فتاواى]] فقهاى بزرگ قبل از شهید اول بشمار می‌رود. |
{{مشخصات کتاب | {{مشخصات کتاب | ||
| سطر ۶: | سطر ۶: | ||
|تصویر=[[پرونده:البیان.jpg|240px|وسط]] | |تصویر=[[پرونده:البیان.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده= | + | |نویسنده=شهید اول |
| − | |موضوع=فقه | + | |موضوع=فقه شیعه |
|زبان=عربی | |زبان=عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد=۱ |
| − | |عنوان افزوده1= | + | |عنوان افزوده1=تحقیق |
| − | |افزوده1= | + | |افزوده1=محمد الحسون |
|عنوان افزوده2= | |عنوان افزوده2= | ||
| سطر ۲۵: | سطر ۲۵: | ||
}} | }} | ||
| − | == | + | ==مؤلف== |
| + | «محمد بن مکی عاملی» معروف به «[[شهید اول]]» (۷۳۴-۷۸۶ ق)، از فقهای نامدار [[شیعه]] در قرن هشتم هجری و شاگرد [[فخر المحققین|فخرالمحققین حلی]] است و خود از اساتید [[فاضل مقداد|فاضل مقداد سیوری]] و [[علی بن خازن|علی بن خازن حائری]] می باشد. | ||
| − | + | علاوه بر «البیان»، برخی دیگر از مهمترین آثار او عبارتند از: [[اللمعه الدمشقیه|اللمعة الدمشقیة]]، [[ذکری الشیعه فی احکام الشریعه (کتاب)|ذکرى الشیعة]]، [[الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه]]، [[المزار (کتاب)|المزار]] و [[الدرة الباهرة من الاصداف الطاهرة]]. | |
| − | + | شهید اول در [[دمشق]] بر اثر عداوت و حسادت دشمنان شیعه به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسید. | |
| − | + | ==معرفی کتاب== | |
| − | به | + | کتاب حاضر که بیشتر به سبک [[فقه]] فتوایى نوشته شده، دائرة المعارفى از [[فتوا|فتاواى]] فقهاى بزرگ قبل از [[شهید اول]] است که غالباً بدون تصریح به نام آنان با الفاظى مثل قیل و نظائر آن مطرح شده‌اند. |
| − | + | از آن جایى که این کتاب در اواخر عمر شریف مؤلف نوشته شده و وى موفق به تکمیل مطالب آن نشده است، فقط کتاب‌هاى طهارت، صلاة، زکات و خمس را به پایان رسانیده و چند سطرى نیز از کتاب صوم را به رشته تحریر درآورده است. | |
| − | + | این کتاب که از نظر حجم کوچک مى‌نماید، داراى محتوایى عمیق مى‌باشد و مؤلف کتاب توانسته است بین دقت و عمق مطالب و متن روان جمع کرده و در همان حال با خوددارى از ذکر تفصیلى اقوال و نظریات فقهاء، مباحث ضرورى و مورد نیاز را مطرح نماید. به همین دلیل، یکى از منابع [[بحارالأنوار]] که از آن بسیار نقل کرده، همین کتاب بوده و در موارد نادرى نیز در [[وسائل الشیعه (کتاب)|وسائل الشیعة]] و مستدرکات الوسائل از آن نقل شده است. | |
| − | + | شهید اول در مقدمه کتاب درباره آن مى‌نویسد: أما بعد فإن الأدلّة العقلیة والنقلیة متطابقة على شرف العلوم و من أهمها معرفة شرع الحی القیوم و هذا «البیان» کامل بالمهم منه و المحتوم على طریقة العترة. | |
| − | + | ==ویژگی‌های کتاب== | |
| − | + | کتاب «البیان» برخلاف دو کتاب «[[الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة (کتاب)|الدروس]]» و «[[ذکری الشیعه فی احکام الشریعه (کتاب)|ذکرى الشیعة]]» مؤلف، بسیار مختصر و به صورت [[فقه]] رساله‌اى نوشته شده و در مواردى که اقوال [[فقها]] در آن مطرح شده به صورت مبهم و با لفظ قیل بیان شده که خواننده را در بدست آوردن مأخذ اقوال و نظریات دچار مشکل مى‌کند. همچنین به روایات به صورت مبهم و بدون ذکر نام راوى و با عبارت «رُوى» استدلال شده است و به صحیح یا ضعیف بودن روایت اشاره‌اى نشده است. | |
| − | گاهى به نام بعضى از فقها در | + | گاهى به نام بعضى از فقها در کتاب اشاره شده که عبارتند از: [[ابن ابی عقیل عمانی|ابن ابى عقیل]]، [[ابن جنید اسکافی|ابن جنید]]، [[سلار دیلمی|سلار بن عبدالعزیز]]، [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]]، [[سید مرتضى]]، [[شیخ طوسى]]، [[ابن براج]]، [[ابن حمزه]]، [[ابن زهره]]، [[قطب راوندى|قطب الدین راوندى]]، [[محقق حلى]] و [[علامه حلى]]. در بین این اسامى به ترتیب تکرار نظریات آنان، شیخ طوسى، ابن جنید، ابن ابى عقیل، شیخ صدوق، شیخ مفید و سید مرتضى بیش از دیگران مطرح شده‌اند. |
| − | + | یکى از مهمترین ویژگى‌هاى کتاب، بیان نظریات بزرگانى همچون [[ابو علی طوسی|ابوعلى طوسی]] فرزند شیخ طوسى، ابن جنید و ابن براج در کتاب الروضة است که در دیگر کتب فقهى کمتر دیده مى‌شود. | |
| − | + | در کتاب البیان نام کتاب‌هاى فقهى و [[حدیث|حدیثى]] کمتر ذکر شده است و به نام معدودى از آنان اشاره شده که عبارتند از: [[الاستبصار (کتاب)|الإستبصار]]، [[تهذیب الأحکام (کتاب)|تهذیب الأحکام]]، الخلاف و [[النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی (کتاب)|النهایة]] از شیخ طوسى؛ الروضة از ابن برّاج؛ المعتبر از محقق حلى؛ الوسیلة إلى نیل الفضیلة؛ [[فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام (کتاب)|فقه القرآن]] از راوندى؛ [[مختلف الشیعه (کتاب)|مختلف الشیعة]]، [[تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه (کتاب)|تحریر الأحکام]] و تذکرة الفقهاء از علامه حلى. | |
| − | + | ==محتوای کتاب== | |
| − | + | کتاب «البیان» شامل کتاب‌هاى طهارت، صلاة، [[زکات]]، خمس و قسمتى مختصر از صوم مى‌باشد که با عناوینى مثل طرف، فصل، مقصد، مقدمه، قسم، رکن تقسیم شده است. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | * کتاب طهارت شامل ۵ قسمت است که با عنوان «طرف» نام‌گذارى شده که عبارتند از: آنچه طهارت براى آن مشروع باشد، اسباب طهارت، کیفیت طهارت، نجاسات، آبها. | |
| − | + | * کتاب صلاة از ۵ مقدمه و ۶ مقصد تشکیل مى‌شود، مقدمات عبارتند از: اوقات نماز، قبله، لباس نمازگزار، مکان نمازگزار، اذان و اقامه، و مقاصد آن عبارتند از: افعال نماز، نماز جماعت، [[احکام]] خلل در نماز، نماز قضا، نماز شکسته. | |
| − | + | * کتاب زکات از ۴ رکن تشکیل شده است که عبارتند از: بر چه کسانى زکات واجب است، محل زکات، مستحق زکات، چه کسى باید زکات بپردازد. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | و مقاصد آن عبارتند از: | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[رده:منابع فقهی]] | + | * [[نرم افزار جامع فقه اهلبیت (علیهم السلام) ۲|نرم افزار جامع فقه اهل البیت]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |
| + | [[رده:منابع فقهی]][[رده:منابع فقه شیعه]][[رده:آثار شهید اول]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۵۲
کتاب «البیان» تألیف شهید اول (م، ۷۸۶ ق)، در موضوع فقه شیعه است. این کتاب، دائرةالمعارف مختصرى از فتاواى فقهاى بزرگ قبل از شهید اول بشمار می‌رود.
 | |
| نویسنده | شهید اول |
| موضوع | فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقیق | محمد الحسون |
|
| |
مؤلف
«محمد بن مکی عاملی» معروف به «شهید اول» (۷۳۴-۷۸۶ ق)، از فقهای نامدار شیعه در قرن هشتم هجری و شاگرد فخرالمحققین حلی است و خود از اساتید فاضل مقداد سیوری و علی بن خازن حائری می باشد.
علاوه بر «البیان»، برخی دیگر از مهمترین آثار او عبارتند از: اللمعة الدمشقیة، ذکرى الشیعة، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، المزار و الدرة الباهرة من الاصداف الطاهرة.
شهید اول در دمشق بر اثر عداوت و حسادت دشمنان شیعه به شهادت رسید.
معرفی کتاب
کتاب حاضر که بیشتر به سبک فقه فتوایى نوشته شده، دائرة المعارفى از فتاواى فقهاى بزرگ قبل از شهید اول است که غالباً بدون تصریح به نام آنان با الفاظى مثل قیل و نظائر آن مطرح شده‌اند.
از آن جایى که این کتاب در اواخر عمر شریف مؤلف نوشته شده و وى موفق به تکمیل مطالب آن نشده است، فقط کتاب‌هاى طهارت، صلاة، زکات و خمس را به پایان رسانیده و چند سطرى نیز از کتاب صوم را به رشته تحریر درآورده است.
این کتاب که از نظر حجم کوچک مى‌نماید، داراى محتوایى عمیق مى‌باشد و مؤلف کتاب توانسته است بین دقت و عمق مطالب و متن روان جمع کرده و در همان حال با خوددارى از ذکر تفصیلى اقوال و نظریات فقهاء، مباحث ضرورى و مورد نیاز را مطرح نماید. به همین دلیل، یکى از منابع بحارالأنوار که از آن بسیار نقل کرده، همین کتاب بوده و در موارد نادرى نیز در وسائل الشیعة و مستدرکات الوسائل از آن نقل شده است.
شهید اول در مقدمه کتاب درباره آن مى‌نویسد: أما بعد فإن الأدلّة العقلیة والنقلیة متطابقة على شرف العلوم و من أهمها معرفة شرع الحی القیوم و هذا «البیان» کامل بالمهم منه و المحتوم على طریقة العترة.
ویژگی‌های کتاب
کتاب «البیان» برخلاف دو کتاب «الدروس» و «ذکرى الشیعة» مؤلف، بسیار مختصر و به صورت فقه رساله‌اى نوشته شده و در مواردى که اقوال فقها در آن مطرح شده به صورت مبهم و با لفظ قیل بیان شده که خواننده را در بدست آوردن مأخذ اقوال و نظریات دچار مشکل مى‌کند. همچنین به روایات به صورت مبهم و بدون ذکر نام راوى و با عبارت «رُوى» استدلال شده است و به صحیح یا ضعیف بودن روایت اشاره‌اى نشده است.
گاهى به نام بعضى از فقها در کتاب اشاره شده که عبارتند از: ابن ابى عقیل، ابن جنید، سلار بن عبدالعزیز، شیخ صدوق، شیخ مفید، سید مرتضى، شیخ طوسى، ابن براج، ابن حمزه، ابن زهره، قطب الدین راوندى، محقق حلى و علامه حلى. در بین این اسامى به ترتیب تکرار نظریات آنان، شیخ طوسى، ابن جنید، ابن ابى عقیل، شیخ صدوق، شیخ مفید و سید مرتضى بیش از دیگران مطرح شده‌اند.
یکى از مهمترین ویژگى‌هاى کتاب، بیان نظریات بزرگانى همچون ابوعلى طوسی فرزند شیخ طوسى، ابن جنید و ابن براج در کتاب الروضة است که در دیگر کتب فقهى کمتر دیده مى‌شود.
در کتاب البیان نام کتاب‌هاى فقهى و حدیثى کمتر ذکر شده است و به نام معدودى از آنان اشاره شده که عبارتند از: الإستبصار، تهذیب الأحکام، الخلاف و النهایة از شیخ طوسى؛ الروضة از ابن برّاج؛ المعتبر از محقق حلى؛ الوسیلة إلى نیل الفضیلة؛ فقه القرآن از راوندى؛ مختلف الشیعة، تحریر الأحکام و تذکرة الفقهاء از علامه حلى.
محتوای کتاب
کتاب «البیان» شامل کتاب‌هاى طهارت، صلاة، زکات، خمس و قسمتى مختصر از صوم مى‌باشد که با عناوینى مثل طرف، فصل، مقصد، مقدمه، قسم، رکن تقسیم شده است.
- کتاب طهارت شامل ۵ قسمت است که با عنوان «طرف» نام‌گذارى شده که عبارتند از: آنچه طهارت براى آن مشروع باشد، اسباب طهارت، کیفیت طهارت، نجاسات، آبها.
- کتاب صلاة از ۵ مقدمه و ۶ مقصد تشکیل مى‌شود، مقدمات عبارتند از: اوقات نماز، قبله، لباس نمازگزار، مکان نمازگزار، اذان و اقامه، و مقاصد آن عبارتند از: افعال نماز، نماز جماعت، احکام خلل در نماز، نماز قضا، نماز شکسته.
- کتاب زکات از ۴ رکن تشکیل شده است که عبارتند از: بر چه کسانى زکات واجب است، محل زکات، مستحق زکات، چه کسى باید زکات بپردازد.
منابع
- نرم افزار جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
