روضة المتقین (کتاب)

كتاب «من لایحضره الفقیه» یكی از كتب چهارگانه روایی معتبر شیعه است كه حاوی روایات فقهی می‌باشد و به قلم شیخ صدوق (متوفی 381 ق.) جمع‌آوری و تدوین شده است. این كتاب همچون دیگر كتب اربعه، از متون اصلی روایی است كه از زمان تدوین آن مورد مراجعه و توجه علمای شیعه بوده، به طوری كه بیش از هیجده شرح و تعلیقه بر آن نوشته شده است.

«روضه المتقین» شرح عربی کتاب من لایحضره الفقیه در 14 جلد تالیف محمدتقی مجلسی (مجلسی اول)، پدر علامه مجلسی، یكی از بهترین شرح های نوشته شده بر این كتاب بوده و بارها به چاپ رسیده است. چاپ جدید آن در چهارده جلد و به نحوی مطلوب منتشر شده است.

عصاره دانش و معلومات

روضه المتقین همچنان كه مجلسی خود در آخر كتاب می‌گوید عصاره دانش و معلومات فقهی و كلامی او در طول پنجاه سال تحصیل و تحقیق می‌باشد.

آن عالم و محدث گرانقدر در روضه المتقین، علاوه بر تصحیح من لایحضره الفقیه كه به گفته وی در آن زمان نسخه‌های پرغلط داشته، به مقابله این كتاب با دیگر كتب چهارگانه روایی پرداخته و هر جا كه روایتی با سند ضعیف ذكر شده آن را با نقل روایتی با سند قوی از سه كتاب دیگر تكمیل و جبران كرده است.

در این كتاب به مقتضای روایات، مطالب سودمندی از سوی شارح آورده شده و نه تنها در زمینه فقه و احكام عملی، بلكه در دیگر زمینه‌ها از جمله بحث های رجالی، ادبی، كلامی و عرفانی، نیز سخن گفته شده است. تدوین چنین كتاب ارزشمندی به احاطه و تسلط بر بسیاری از علوم، از جمله: لغت، رجال، فقه، اصول فقه، تفسیر و كلام، نیاز داشته كه خود نمایانگر وسعت و وفور علم مؤلف آن می‌باشد.

روضه المتقين حاصل قلم پخته مؤلّف در سنين کمال است. مجلسي لغات مبهم و نکات مفصّل حديث را توضيح مي دهد و گاه معناي اصطلاحي آن را هم بيان مي کند و به اراده معناي مجازي (و نه حقيقي) توسط معصومي که روايت از او نقل مي‌شود، تذکر مي دهد و از اين رهگذر، از بروز اشکالات احتمالي در حديث پيشگيري مي‌کند. او اضطراب متن را به مانند اضطراب سند نشان مي دهد و براي فهم معناي حديث، نسخه هاي گوناگون و متن کامل حديث را مي يابد و آن را ارائه مي دهد

لازم به ذکر است ملا محمدتقی مجلسی شرح دیگری نیز بر کتای من لایحضره الفقیه به فارسی به نام «لوامع الصاحبقرانی» دارد.

پانویس

پانویس

منابع

• محمدرضا ضميری، کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامی (با تلخیص)، ص 350-351.

• مجموعه گلشن ابرار (ج1، ص218)، زندگی نامه علامه محمدتقی مجلسی از سيد محمد ميرخندان.

• درسنامه فهم حديث ، عبدالهادي مسعودي ، ج 1 ، ص 50