علامه شعرانی: تفاوت بین نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| + | '''«علامه میرزا ابوالحسن شَعرانی»''' (۱۳۲۰-۱۳۹۳ ق)، از دانشمندان کمنظیر [[شیعه]] در قرن چهارده قمری و از شاگردان [[میرزا مهدی آشتیانی]] بود. او در علوم مختلف اسلامی نظیر [[عرفان]]، [[فلسفه]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]]، [[فقه]]، [[حدیث]]، [[علم کلام|کلام]] و [[ریاضی|ریاضیات]] متبحر و صاحب تألیفات ارزشمندی بود. عالمان بزرگی چون [[میرزا هاشم آملی]]، [[حسن زاده آملی]] و [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] از شاگردان او هستند. | ||
| + | |||
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
|نام کامل = میرزا ابوالحسن شعرانی | |نام کامل = میرزا ابوالحسن شعرانی | ||
| − | ||تصویر=[[پرونده:Sharani.jpg| | + | ||تصویر=[[پرونده:Sharani.jpg|۲3۰px|center]] |
|زادروز = ۱۳۲۰ قمری | |زادروز = ۱۳۲۰ قمری | ||
| − | |زادگاه = تهران | + | |زادگاه = [[تهران]] |
|وفات = ۱۳۹۳ قمری | |وفات = ۱۳۹۳ قمری | ||
|مدفن = شهر ری | |مدفن = شهر ری | ||
|اساتید = [[میرزا مهدی آشتیانی]]، [[شیخ عبدالکریم حائری]]، [[سید ابوتراب خوانساری]]، [[شیخ عبدالنبی نوری]]،... | |اساتید = [[میرزا مهدی آشتیانی]]، [[شیخ عبدالکریم حائری]]، [[سید ابوتراب خوانساری]]، [[شیخ عبدالنبی نوری]]،... | ||
| − | |شاگردان = [[میرزا هاشم آملی]]، [[حسن حسن زاده آملی]]، [[عبدالله جوادی آملی|عبدالله جوادى آملى]]، [[محدث ارموی|محدث اُرموی]]، | + | |شاگردان = [[میرزا هاشم آملی]]، [[حسن حسن زاده آملی]]، [[عبدالله جوادی آملی|عبدالله جوادى آملى]]، [[محدث ارموی|محدث اُرموی]]، علیاکبر غفاری،... |
| − | |آثار = [[نثر طوبی]]، حاشیه بر | + | |آثار = [[نثر طوبی]]، المدخل الی عذب المنهل فی اصول الفقه، حاشیه بر مجمع البیان، ترجمه صحیفه سجادیه، شرح تجرید الاعتقاد، تجوید قرآن، راه سعادت، اصطلاحات فلسفی،... |
}} | }} | ||
| − | |||
==ولادت و خاندان== | ==ولادت و خاندان== | ||
| سطر ۱۷: | سطر ۱۸: | ||
ابوالحسن شعرانی در سال ۱۳۲۰ ق. در [[تهران]] و در خانوادهای روحانی و دانش پرور، به دنیا آمد و پرورش یافت. او بازمانده خاندانی از خاندانهای علم و دانش و [[تقوا]] و معنویت بود. برخی از نیاکان او عبارتند از: | ابوالحسن شعرانی در سال ۱۳۲۰ ق. در [[تهران]] و در خانوادهای روحانی و دانش پرور، به دنیا آمد و پرورش یافت. او بازمانده خاندانی از خاندانهای علم و دانش و [[تقوا]] و معنویت بود. برخی از نیاکان او عبارتند از: | ||
| − | *[[ملا فتح الله کاشانی|ملا فتحالله کاشانی]] | + | *[[ملا فتح الله کاشانی|ملا فتحالله کاشانی]] (م ۹۸۸ ق): عالم و مفسر بزرگ [[شیعه]] و صاحب تفسیر معروف «[[منهج الصادقين فى الزام المخالفين (کتاب)|منهج الصادقین]]» به زبان فارسی است و سلسله نسب میرزا ابوالحسن شعرانی به او می رسد. |
| − | * | + | *شیخ ابوالحسن مجتهد تهرانی (۱۲۰۰ـ۱۲۷۲ ق): جدّ اعلای میرزا ابوالحسن شعرانی است، که در حوزه های علمیه [[عراق]] نزد بزرگانی چون [[سيد علی طباطبائی|سید علی طباطبایی]] (صاحب [[ریاض المسائل (کتاب)|ریاض المسائل]]) تحصیل نمود و با اجازه [[اجتهاد]] به تهران مراجعت کرد. |
| − | *آخوند غلامحسین: پدربزرگ میرزا ابوالحسن شعرانی، | + | *آخوند غلامحسین (م ۱۳۱۳ ق): پدربزرگ میرزا ابوالحسن شعرانی، یکی از علمای متقی و فاضل تهران بود که در [[نجف]] اشرف به خاک سپرده شد. |
| − | *حاج شیخ محمد تهرانی: پدر میرزا ابوالحسن | + | *حاج شیخ محمد تهرانی (م ۱۳۴۶ ق): پدر میرزا ابوالحسن شعرانی، که عالمی متقی بود.<ref> مجله نور علم، شماره ۵۰ـ۵۱، ص ۷۶.</ref> |
==تحصیلات و استادان== | ==تحصیلات و استادان== | ||
| − | ابوالحسن شعرانی در کودکی [[قرآن]] را نزد پدر عالمش، شیخ محمد تهرانی آموخت و در حقیقت پدرش نخستین معلم او بود. وی در سالهای بعد وارد مدرسه مروی [[تهران]] شد و [[ادبیات عرب]] و فارسی، [[منطق]]، [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[فلسفه]]، [[ریاضی]] | + | ابوالحسن شعرانی در کودکی [[قرآن]] را نزد پدر عالمش، شیخ محمد تهرانی آموخت و در حقیقت پدرش نخستین معلم او بود. وی در سالهای بعد وارد مدرسه مروی [[تهران]] شد و [[ادبیات عرب]] و فارسی، [[منطق]]، [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[فلسفه]]، [[ریاضی]] و... را طی آن سالها آموخت. |
از معروفترین اساتید او در [[حوزه علمیه]] تهران، می توان از آیت الله حاج [[میرزا مهدی آشتیانی]] نام برد. همچنین حکیم محقق میرزا محمود قمی از اساتید او بود که مردی زاهد و دانشمند بود.<ref>روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۸/۱۱/۱۳۷۱.</ref> [[حبیب الله ذوالفنون]]<ref>دهخدا، ذیل: حبیبالله؛ برای آشنایی با آثار او. ر.ک: الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ۴/۴۳۹۶ و ۴۰۱ و ۴۰۳؛ ۸/۲۱۹.</ref> نیز استاد ریاضی میرزا ابوالحسن شعرانی در حوزه تهران بود. | از معروفترین اساتید او در [[حوزه علمیه]] تهران، می توان از آیت الله حاج [[میرزا مهدی آشتیانی]] نام برد. همچنین حکیم محقق میرزا محمود قمی از اساتید او بود که مردی زاهد و دانشمند بود.<ref>روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۸/۱۱/۱۳۷۱.</ref> [[حبیب الله ذوالفنون]]<ref>دهخدا، ذیل: حبیبالله؛ برای آشنایی با آثار او. ر.ک: الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ۴/۴۳۹۶ و ۴۰۱ و ۴۰۳؛ ۸/۲۱۹.</ref> نیز استاد ریاضی میرزا ابوالحسن شعرانی در حوزه تهران بود. | ||
| سطر ۳۲: | سطر ۳۳: | ||
او پس از سالها تحصیل در حوزه تازه تأسیس [[قم]]، به [[نجف]] اشرف رفت و مدتها در آنجا موفق به بهره گیری از محضر اساتید بزرگ شد. در بین اساتید حوزه علمیه نجف، [[سید ابوتراب خوانساری]] (متوفی ۱۳۴۶ ق) بیشتر از دیگران، شعرانی را مجذوب خود کرد. سید ابوتراب خوانساری در بین علماء شخصیت برجسته ای داشت و علاوه بر [[فقه]] و معارف [[شیعه]]، با فقه [[اهل سنت]] نیز آشنا بود.<ref>ر.ک: علماء معاصرین، ملا علی واعظ خیابانی، ص۱۳۹ـ۱۴۳؛ معارف الرجال، محمد حرزالدین، ج۳، ص۳۱۰.</ref> | او پس از سالها تحصیل در حوزه تازه تأسیس [[قم]]، به [[نجف]] اشرف رفت و مدتها در آنجا موفق به بهره گیری از محضر اساتید بزرگ شد. در بین اساتید حوزه علمیه نجف، [[سید ابوتراب خوانساری]] (متوفی ۱۳۴۶ ق) بیشتر از دیگران، شعرانی را مجذوب خود کرد. سید ابوتراب خوانساری در بین علماء شخصیت برجسته ای داشت و علاوه بر [[فقه]] و معارف [[شیعه]]، با فقه [[اهل سنت]] نیز آشنا بود.<ref>ر.ک: علماء معاصرین، ملا علی واعظ خیابانی، ص۱۳۹ـ۱۴۳؛ معارف الرجال، محمد حرزالدین، ج۳، ص۳۱۰.</ref> | ||
==تدریس و شاگردان== | ==تدریس و شاگردان== | ||
| − | شیخ ابوالحسن شعرانی پس از تکمیل تحصیلات علمی و [[سیر و سلوک|سیر و سلوک]] [[عرفان|عرفانی]] و عملی، در اوج استبداد رضاخانی به تهران بازگشت و شروع به تبلیغ و تدریس و تحقیق و ادامه سیر و سلوک کرد. او در مدت عمر پربرکت خویش شاگردانی فرزانه و حکیم و فقیه تربیت کرد. علامه شعرانی در تهران [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایه]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]، [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار]] [[ملاصدرا]] و [[شفا (کتاب)|شفای]] [[ابن سینا|ابوعلی سینا]] و هیئت و [[ریاضی|ریاضیات]] را تدریس می نمود.<ref>حسن زاده آملی، حسن؛ «جلوه هایی از حیات علمی علامه شعرانی (قده)»، نور علم، شماره ۵۰ و ۵۱، ص ۱۰ تا ۳۲</ref> برخی از شاگردان او عبارتند از: | + | شیخ ابوالحسن شعرانی پس از تکمیل تحصیلات علمی و [[سیر و سلوک|سیر و سلوک]] [[عرفان|عرفانی]] و عملی، در اوج استبداد رضاخانی به تهران بازگشت و شروع به تبلیغ و تدریس و تحقیق و ادامه سیر و سلوک کرد. او در مدت عمر پربرکت خویش شاگردانی فرزانه و حکیم و فقیه تربیت کرد. علامه شعرانی در تهران [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایه]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]، [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار]] [[ملاصدرا]] و [[شفا (کتاب)|شفای]] [[ابن سینا|ابوعلی سینا]] و [[علم هیئت|هیئت]] و [[ریاضی|ریاضیات]] را تدریس می نمود.<ref>حسن زاده آملی، حسن؛ «جلوه هایی از حیات علمی علامه شعرانی (قده)»، نور علم، شماره ۵۰ و ۵۱، ص ۱۰ تا ۳۲</ref> برخی از شاگردان او عبارتند از: |
*[[میرزا هاشم آملی|آیت الله میرزا هاشم آملی]] (۱۳۲۲ـ۱۴۱۳ ق): از اساتید حوزه علمیه نجف و قم و صاحب آثار متعددی در فقه و اصول. | *[[میرزا هاشم آملی|آیت الله میرزا هاشم آملی]] (۱۳۲۲ـ۱۴۱۳ ق): از اساتید حوزه علمیه نجف و قم و صاحب آثار متعددی در فقه و اصول. | ||
| سطر ۴۲: | سطر ۴۳: | ||
*شیخ محمدحسن احمد فقیه یزدی: از شاگردان موفق علامه شعرانی و از اساتید حوزه علمیه قم است. | *شیخ محمدحسن احمد فقیه یزدی: از شاگردان موفق علامه شعرانی و از اساتید حوزه علمیه قم است. | ||
| − | *علیاکبر غفاری: او در زمینه تصحیح، تحقیق و طبع آثار [[حدیث|حدیثی]] شیعه خدمات | + | *علیاکبر غفاری: او در زمینه تصحیح، تحقیق و طبع آثار [[حدیث|حدیثی]] شیعه خدمات ارزنده ای انجام داده است.<ref>ر.ک: کیهان فرهنگی، سال۱۳۶۵، ش۳.</ref> |
*[[محدث ارموی|محدث اُرموی]] (۱۳۵۸ ش): مدرس، محقق، مصحح و ادیب که بیش از هفتاد اثر گرانقدر را تصحیح یا تألیف کرده است.<ref>کیهان اندیشه، شماره۴۵، ص۸۲؛ چهره درخشان، دکتر قوامی واعظ، ص۳۰.</ref> | *[[محدث ارموی|محدث اُرموی]] (۱۳۵۸ ش): مدرس، محقق، مصحح و ادیب که بیش از هفتاد اثر گرانقدر را تصحیح یا تألیف کرده است.<ref>کیهان اندیشه، شماره۴۵، ص۸۲؛ چهره درخشان، دکتر قوامی واعظ، ص۳۰.</ref> | ||
==آثار و تألیفات== | ==آثار و تألیفات== | ||
| − | |||
برای علامه شعرانی، حدود ۴۱ اثر در زمینه های مختلف علمی شمرده شده است<ref>رک: مطلبی، سید ابوالحسن، «نجوم امت - علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، نور علم، ش۵۰ـ۵۱، ص ۸۱-۸۶.</ref> که غالب آنها شرح، ترجمه یا تصحیح آثار گذشتگان است: | برای علامه شعرانی، حدود ۴۱ اثر در زمینه های مختلف علمی شمرده شده است<ref>رک: مطلبی، سید ابوالحسن، «نجوم امت - علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، نور علم، ش۵۰ـ۵۱، ص ۸۱-۸۶.</ref> که غالب آنها شرح، ترجمه یا تصحیح آثار گذشتگان است: | ||
'''تفسیر و علوم قرآنی''' | '''تفسیر و علوم قرآنی''' | ||
| + | [[پرونده:Manhal.jpg|thumb|left|المدخل إلی عذب المنهل فی أصول الفقه - از آثار علامه شعرانی]] | ||
#حاشیه بر [[مجمع البیان (کتاب)|مجمع البیان]] (در ده جلد) | #حاشیه بر [[مجمع البیان (کتاب)|مجمع البیان]] (در ده جلد) | ||
#تصحیح کامل [[تفسیر صافی (کتاب)|تفسیر صافی]] (در دو جلد) | #تصحیح کامل [[تفسیر صافی (کتاب)|تفسیر صافی]] (در دو جلد) | ||
#مقدمه و حواشی و تصحیح کامل [[روض الجنان و روح الجنان (کتاب)|تفسیر ابوالفتوح رازی]] (در دوازده جلد) | #مقدمه و حواشی و تصحیح کامل [[روض الجنان و روح الجنان (کتاب)|تفسیر ابوالفتوح رازی]] (در دوازده جلد) | ||
| − | #[[نثر طوبی]]، | + | #[[نثر طوبی]]، دائرةالمعارف اصطلاحات [[قرآن]]، از حرف الف تا حرف صاد |
#[[تجوید]] قرآن | #[[تجوید]] قرآن | ||
#طبع و چاپ بیش از ۶۰ نسخه قرآن در اندازه های مختلف | #طبع و چاپ بیش از ۶۰ نسخه قرآن در اندازه های مختلف | ||
| سطر ۶۱: | سطر ۶۲: | ||
'''حدیث و درایه''' | '''حدیث و درایه''' | ||
| − | # | + | #حواشی و تحقیق و تصحیح کتاب [[الوافى (کتاب)|وافی]] اثر [[فیض کاشانی|فیض کاشانی]] (در سه جلد) |
#تعلیقات بر شرح [[اصول کافی|اصول کافی]] اثر [[ملا صالح مازندرانی]] (در دوازده جلد) | #تعلیقات بر شرح [[اصول کافی|اصول کافی]] اثر [[ملا صالح مازندرانی]] (در دوازده جلد) | ||
#تعلیقات بر [[وسائل الشیعه (کتاب)|وسائل الشیعه]] (از جلد ۱۶ تا ۲۰) | #تعلیقات بر [[وسائل الشیعه (کتاب)|وسائل الشیعه]] (از جلد ۱۶ تا ۲۰) | ||
| سطر ۷۳: | سطر ۷۴: | ||
#المدخل الی عذاب المنهل، در [[اصول فقه|اصول]] | #المدخل الی عذاب المنهل، در [[اصول فقه|اصول]] | ||
| − | #شرح [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] | + | #شرح [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] اثر [[آخوند خراسانی]] |
| − | #شرح | + | #شرح [[تبصرة المتعلمین (کتاب)|تبصرة المتعلمین]] اثر [[علامه حلی]] |
| − | #حاشیه کبیره بر [[قواعد الأحکام (کتاب)|قواعد الأحکام]] | + | #حاشیه کبیره بر [[قواعد الأحکام (کتاب)|قواعد الأحکام]] علامه حلی |
| − | #رساله در شرح شکوک صلاة | + | #رساله در شرح شکوک باب صلاة کتاب [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقی]] |
#فقه فارسی و مختصر برای تدریس در مدارس | #فقه فارسی و مختصر برای تدریس در مدارس | ||
#مناسک [[حج]] با حواشی ۹ نفر از مراجع تقلید | #مناسک [[حج]] با حواشی ۹ نفر از مراجع تقلید | ||
| سطر ۸۳: | سطر ۸۴: | ||
#شرح [[تجرید الاعتقاد (کتاب)|تجرید الاعتقاد]] در [[علم کلام|علم کلام]] | #شرح [[تجرید الاعتقاد (کتاب)|تجرید الاعتقاد]] در [[علم کلام|علم کلام]] | ||
| − | #حاشیه بر فصل الخطاب [[محدث نوری]] | + | #حاشیه بر کتاب فصل الخطاب [[محدث نوری]] |
| − | # | + | #راه سعادت، در اثبات [[نبوت]] و رد شبهات [[یهود]] و [[مسیحیت|نصارا]] |
#ترجمه کتاب «الامام علی صوت العدالة الانسانیه» با نقدِ لغزشهای نویسنده (جرق جرداق مسیحی) | #ترجمه کتاب «الامام علی صوت العدالة الانسانیه» با نقدِ لغزشهای نویسنده (جرق جرداق مسیحی) | ||
#تعلیقاتی بر کتاب «محمد پیامبر و سیاستمدار» نوشته مونتگمری وات | #تعلیقاتی بر کتاب «محمد پیامبر و سیاستمدار» نوشته مونتگمری وات | ||
#اصطلاحات [[فلسفه|فلسفی]] | #اصطلاحات [[فلسفه|فلسفی]] | ||
| − | #مقدمه و حواشی محققانه بر اسرار الحکم [[حاج ملاهادی | + | #مقدمه و حواشی محققانه بر اسرار الحکم [[حاج ملاهادی سبزواری]] |
'''هیئت و نجوم''' | '''هیئت و نجوم''' | ||
| − | #شرح عمل به زیج (جدولی که از روی آن به حرکات سیارات پی می برند) مبتنی بر هیئت جدید | + | #شرح عمل به زیج (جدولی که از روی آن به حرکات سیارات پی می برند) مبتنی بر [[علم هیئت|هیئت]] جدید |
#تعلیقه و مستدرک تشریح الافلاک با اشاره به هیئت جدید | #تعلیقه و مستدرک تشریح الافلاک با اشاره به هیئت جدید | ||
#هیئت فلاماریون، ترجمه از زبان فرانسه | #هیئت فلاماریون، ترجمه از زبان فرانسه | ||
| − | #تقاویم (تقویمهای) | + | #تقاویم (تقویمهای) شبانهروزی |
| − | '''تاریخ''' | + | '''تاریخ و سیره''' |
#ترجمه [[نفس المهموم (کتاب)|نفس المهموم]] اثر [[شیخ عباس قمی]] | #ترجمه [[نفس المهموم (کتاب)|نفس المهموم]] اثر [[شیخ عباس قمی]] | ||
| سطر ۱۰۷: | سطر ۱۰۸: | ||
'''فنون دیگر''' | '''فنون دیگر''' | ||
| − | #تصحیح کامل و مقدمه و حاشیه بر جلد اول و سوم دائرةالمعارف «نفایس الفنون فی عرائس العیون» اثر محمود آملی از دانشمندان قرن هشتم.<ref> کیهان اندیشه، شماره ۴۵، ص ۸۲؛ چهره درخشان، دکتر قوامی واعظ، ص ۳۰.</ref> | + | #تصحیح کامل و مقدمه و [[حاشیه]] بر جلد اول و سوم دائرةالمعارف «نفایس الفنون فی عرائس العیون» اثر محمود آملی از دانشمندان قرن هشتم.<ref> کیهان اندیشه، شماره ۴۵، ص ۸۲؛ چهره درخشان، دکتر قوامی واعظ، ص ۳۰.</ref> |
| − | == | + | ==جایگاه علمی== |
| + | برخی عالمان او را «[[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر]]» عصر، و استاد [[جلال الدین همایی]] او را «[[شیخ بهایی]]» عصر لقب دادهاند. | ||
| + | |||
| + | [[علامه حسن زاده آملی]] درباره تبحر و گستردگی معلومات استادش، علامه شعرانی می گوید: «آقای شعرانی ذوالفنون بودند. بنده هیچیک از اساتیدم را به تبحر در منقول مثل ایشان ندیدم. یکی از کتابهای دوره [[شفا (کتاب)|شفا]]، علم موسیقی است. مرحوم آقای شعرانی، موسیقی هم می دانست. فرانسه را به اندازه عربی میدانست و مسلط بود. جناب علامه شعرانی در ادبیات، قلم توانایی داشت. فارسی را خیلی سنگین و قوی و فصیح مینوشت. در [[ریاضی|ریاضیات]] عالیه، در [[علم هیئت|نجوم]]. من بارها این مطلب را به عرض رساندهام در میان علمای روحانی ما، در عصر خودم بنده کسی را به تبحر در ریاضیات از ایشان بهتر و برتر ندیدم». | ||
علامه شعرانی علاوه بر مهارت کافی در [[فقه]] و [[اصول]] و [[تفسیر]] و [[حدیث]] و [[فلسفه]] و ریاضی و [[عرفان]] و کلام و...، با چندین زبان ـ غیر از فارسی و عربی ـ آشنا بود: | علامه شعرانی علاوه بر مهارت کافی در [[فقه]] و [[اصول]] و [[تفسیر]] و [[حدیث]] و [[فلسفه]] و ریاضی و [[عرفان]] و کلام و...، با چندین زبان ـ غیر از فارسی و عربی ـ آشنا بود: | ||
| سطر ۱۱۷: | سطر ۱۲۱: | ||
*انگلیسی: وی به زبان انگلیسی نیز به قدر متعارف و لازم آشنایی داشت. | *انگلیسی: وی به زبان انگلیسی نیز به قدر متعارف و لازم آشنایی داشت. | ||
*عبری: شاید شگفت انگیز باشد که عالمی دینی با آن همه وسعت اطلاعات و اشتغالات در علوم مختلف، به زبان عبری هم تسلط داشته باشد! ایشان این زبان را از یک روحانی [[یهود|یهودی]] فراگرفته بود.<ref> مجله نور علم، ش ۵۰ـ۵۱، ص ۹۴.</ref> | *عبری: شاید شگفت انگیز باشد که عالمی دینی با آن همه وسعت اطلاعات و اشتغالات در علوم مختلف، به زبان عبری هم تسلط داشته باشد! ایشان این زبان را از یک روحانی [[یهود|یهودی]] فراگرفته بود.<ref> مجله نور علم، ش ۵۰ـ۵۱، ص ۹۴.</ref> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | علامه میرزا ابوالحسن شعرانی در اواخر عمر دچار ضعف و بیماری قلب و ریه شد و زیر نظر پزشک بود. وقتی بیماری اش شدت یافت برای معالجه به آلمان برده شد و در بیمارستانی در شهر هامبورگ بستری گردید. اما معالجات سودی نبخشید و ایشان | + | علامه میرزا ابوالحسن شعرانی در اواخر عمر دچار ضعف و بیماری قلب و ریه شد و زیر نظر پزشک بود. وقتی بیماری اش شدت یافت برای معالجه به آلمان برده شد و در بیمارستانی در شهر هامبورگ بستری گردید. اما معالجات سودی نبخشید و ایشان سرانجام در هفتم [[شوال]] ۱۳۹۳ قمری (۱۳۵۲ شمسی) وفات یافتند. پیکر مطهر ایشان به [[تهران]] منتقل شده و در جنب حرم [[حضرت عبدالعظیم حسنی]]، در مقبره خانوادگی زمردی در بازار روبروی باغ طوطی به خاک سپرده شد.<ref>نجوم امت؛ حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، سید ابوالحسن مطلبی، نور علم، ش۵۰ـ۵۱، ص۱۰۲.</ref> |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | *جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، | + | *[[گلشن ابرار]]، شرح حال علامه شعرانى، جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، جلد۲، صفحه۷۴۹. |
| − | * | + | *جلوههایی از حیات علمی علامه شعرانی، حسن حسنزاده آملی، نور علم، شماره ۵۰ و ۵۱. |
| − | * | + | *نجوم امت؛ علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، سید ابوالحسن مطلبی، نور علم، فروردین ۱۳۷۲، شماره ۵۰. |
| + | |||
| + | ==آرشیو عکس و تصویر== | ||
| + | <gallery mode="packed" heights="170"> | ||
| + | پرونده:شعرانی (1).jpg|قبر جدید ابوالحسن شعرانی | ||
| + | پرونده:شعرانی (3).jpg|یکی از آثار ابوالحسن شعرانی | ||
| + | |||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| سطر ۱۴۴: | سطر ۱۵۱: | ||
|رده= دارد | |رده= دارد | ||
}} | }} | ||
| − | |||
[[رده:علمای قرن چهاردهم]] | [[رده:علمای قرن چهاردهم]] | ||
[[رده:علماء شیعه]] | [[رده:علماء شیعه]] | ||
| سطر ۱۵۲: | سطر ۱۵۸: | ||
[[رده:فیلسوفان]] | [[رده:فیلسوفان]] | ||
[[رده:عارفان]] | [[رده:عارفان]] | ||
| − | [[رده: | + | [[رده:منجمان]] |
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۲
«علامه میرزا ابوالحسن شَعرانی» (۱۳۲۰-۱۳۹۳ ق)، از دانشمندان کمنظیر شیعه در قرن چهارده قمری و از شاگردان میرزا مهدی آشتیانی بود. او در علوم مختلف اسلامی نظیر عرفان، فلسفه، تفسیر، فقه، حدیث، کلام و ریاضیات متبحر و صاحب تألیفات ارزشمندی بود. عالمان بزرگی چون میرزا هاشم آملی، حسن زاده آملی و جوادی آملی از شاگردان او هستند.
 | |
| نام کامل | میرزا ابوالحسن شعرانی |
| زادروز | ۱۳۲۰ قمری |
| زادگاه | تهران |
| وفات | ۱۳۹۳ قمری |
| مدفن | شهر ری |
|
| |
| اساتید |
میرزا مهدی آشتیانی، شیخ عبدالکریم حائری، سید ابوتراب خوانساری، شیخ عبدالنبی نوری،... |
| شاگردان |
میرزا هاشم آملی، حسن حسن زاده آملی، عبدالله جوادى آملى، محدث اُرموی، علیاکبر غفاری،... |
| آثار |
نثر طوبی، المدخل الی عذب المنهل فی اصول الفقه، حاشیه بر مجمع البیان، ترجمه صحیفه سجادیه، شرح تجرید الاعتقاد، تجوید قرآن، راه سعادت، اصطلاحات فلسفی،... |
محتویات
ولادت و خاندان
ابوالحسن شعرانی در سال ۱۳۲۰ ق. در تهران و در خانوادهای روحانی و دانش پرور، به دنیا آمد و پرورش یافت. او بازمانده خاندانی از خاندانهای علم و دانش و تقوا و معنویت بود. برخی از نیاکان او عبارتند از:
- ملا فتحالله کاشانی (م ۹۸۸ ق): عالم و مفسر بزرگ شیعه و صاحب تفسیر معروف «منهج الصادقین» به زبان فارسی است و سلسله نسب میرزا ابوالحسن شعرانی به او می رسد.
- شیخ ابوالحسن مجتهد تهرانی (۱۲۰۰ـ۱۲۷۲ ق): جدّ اعلای میرزا ابوالحسن شعرانی است، که در حوزه های علمیه عراق نزد بزرگانی چون سید علی طباطبایی (صاحب ریاض المسائل) تحصیل نمود و با اجازه اجتهاد به تهران مراجعت کرد.
- آخوند غلامحسین (م ۱۳۱۳ ق): پدربزرگ میرزا ابوالحسن شعرانی، یکی از علمای متقی و فاضل تهران بود که در نجف اشرف به خاک سپرده شد.
- حاج شیخ محمد تهرانی (م ۱۳۴۶ ق): پدر میرزا ابوالحسن شعرانی، که عالمی متقی بود.[۱]
تحصیلات و استادان
ابوالحسن شعرانی در کودکی قرآن را نزد پدر عالمش، شیخ محمد تهرانی آموخت و در حقیقت پدرش نخستین معلم او بود. وی در سالهای بعد وارد مدرسه مروی تهران شد و ادبیات عرب و فارسی، منطق، فقه، اصول، فلسفه، ریاضی و... را طی آن سالها آموخت.
از معروفترین اساتید او در حوزه علمیه تهران، می توان از آیت الله حاج میرزا مهدی آشتیانی نام برد. همچنین حکیم محقق میرزا محمود قمی از اساتید او بود که مردی زاهد و دانشمند بود.[۲] حبیب الله ذوالفنون[۳] نیز استاد ریاضی میرزا ابوالحسن شعرانی در حوزه تهران بود.
میرزا ابوالحسن شعرانی، در دوره جوانی که حوزه علمیه قم تازه تأسیس شده بود، سفری به آن دیار کرد و در محضر اساتیدی مانند شیخ عبدالکریم حائری (مؤسس حوزه) و شیخ عبدالنبی نوری به ادامه تحصیل پرداخت.
او پس از سالها تحصیل در حوزه تازه تأسیس قم، به نجف اشرف رفت و مدتها در آنجا موفق به بهره گیری از محضر اساتید بزرگ شد. در بین اساتید حوزه علمیه نجف، سید ابوتراب خوانساری (متوفی ۱۳۴۶ ق) بیشتر از دیگران، شعرانی را مجذوب خود کرد. سید ابوتراب خوانساری در بین علماء شخصیت برجسته ای داشت و علاوه بر فقه و معارف شیعه، با فقه اهل سنت نیز آشنا بود.[۴]
تدریس و شاگردان
شیخ ابوالحسن شعرانی پس از تکمیل تحصیلات علمی و سیر و سلوک عرفانی و عملی، در اوج استبداد رضاخانی به تهران بازگشت و شروع به تبلیغ و تدریس و تحقیق و ادامه سیر و سلوک کرد. او در مدت عمر پربرکت خویش شاگردانی فرزانه و حکیم و فقیه تربیت کرد. علامه شعرانی در تهران کفایه، مکاسب، اسفار ملاصدرا و شفای ابوعلی سینا و هیئت و ریاضیات را تدریس می نمود.[۵] برخی از شاگردان او عبارتند از:
- آیت الله میرزا هاشم آملی (۱۳۲۲ـ۱۴۱۳ ق): از اساتید حوزه علمیه نجف و قم و صاحب آثار متعددی در فقه و اصول.
- آیت الله عبدالله جوادی آملی: از فقها، مفسران و فلاسفه بزرگ معاصر و از اساتید حوزه علمیه قم دارای دهها اثر علمی و فقهی و تفسیری است.[۶]
- علامه حسن حسن زاده آملی: عارف، حکیم و فقیه معاصر که در ادبیات، علوم غریبه، ریاضی، هیئت و طب نیز تبحر دارد. ایشان سالها در تهران از محضر علامه شعرانی در زمینه فقه و تفسیر و ریاضی و حکمت و عرفان و... استفاده کرده و بهره های فراوان برده است و خاطراتی شیرین و شنیدنی از آن استاد الهی به یاد دارد.
- شیخ محمدحسن احمد فقیه یزدی: از شاگردان موفق علامه شعرانی و از اساتید حوزه علمیه قم است.
- محدث اُرموی (۱۳۵۸ ش): مدرس، محقق، مصحح و ادیب که بیش از هفتاد اثر گرانقدر را تصحیح یا تألیف کرده است.[۸]
آثار و تألیفات
برای علامه شعرانی، حدود ۴۱ اثر در زمینه های مختلف علمی شمرده شده است[۹] که غالب آنها شرح، ترجمه یا تصحیح آثار گذشتگان است:
تفسیر و علوم قرآنی
- حاشیه بر مجمع البیان (در ده جلد)
- تصحیح کامل تفسیر صافی (در دو جلد)
- مقدمه و حواشی و تصحیح کامل تفسیر ابوالفتوح رازی (در دوازده جلد)
- نثر طوبی، دائرةالمعارف اصطلاحات قرآن، از حرف الف تا حرف صاد
- تجوید قرآن
- طبع و چاپ بیش از ۶۰ نسخه قرآن در اندازه های مختلف
حدیث و درایه
- حواشی و تحقیق و تصحیح کتاب وافی اثر فیض کاشانی (در سه جلد)
- تعلیقات بر شرح اصول کافی اثر ملا صالح مازندرانی (در دوازده جلد)
- تعلیقات بر وسائل الشیعه (از جلد ۱۶ تا ۲۰)
- حاشیه بر ارشاد القلوب اثر حسن بن محمد دیلمی
- ترجمه و شرح دعای عرفه سیدالشهداء علیه السلام، ضمیمه کتاب فیض الدموع
- ترجمه و شرح مفصل صحیفه سجادیه
- تحقیق و تصحیح جامع الرواة
- رساله در علم درایه
فقه و اصول
- المدخل الی عذاب المنهل، در اصول
- شرح کفایة الاصول اثر آخوند خراسانی
- شرح تبصرة المتعلمین اثر علامه حلی
- حاشیه کبیره بر قواعد الأحکام علامه حلی
- رساله در شرح شکوک باب صلاة کتاب عروة الوثقی
- فقه فارسی و مختصر برای تدریس در مدارس
- مناسک حج با حواشی ۹ نفر از مراجع تقلید
فلسفه و کلام
- شرح تجرید الاعتقاد در علم کلام
- حاشیه بر کتاب فصل الخطاب محدث نوری
- راه سعادت، در اثبات نبوت و رد شبهات یهود و نصارا
- ترجمه کتاب «الامام علی صوت العدالة الانسانیه» با نقدِ لغزشهای نویسنده (جرق جرداق مسیحی)
- تعلیقاتی بر کتاب «محمد پیامبر و سیاستمدار» نوشته مونتگمری وات
- اصطلاحات فلسفی
- مقدمه و حواشی محققانه بر اسرار الحکم حاج ملاهادی سبزواری
هیئت و نجوم
- شرح عمل به زیج (جدولی که از روی آن به حرکات سیارات پی می برند) مبتنی بر هیئت جدید
- تعلیقه و مستدرک تشریح الافلاک با اشاره به هیئت جدید
- هیئت فلاماریون، ترجمه از زبان فرانسه
- تقاویم (تقویمهای) شبانهروزی
تاریخ و سیره
- ترجمه نفس المهموم اثر شیخ عباس قمی
- مقدمه، تصحیح و تحقیق کشف الغمه
- مقدمه و تصحیح منتخب التواریخ
- مقدمه کتاب وقایع السنین اثر خاتونآبادی
- مقدمه، تصحیح و تعلیقات بر کتاب روضةالشهداء
فنون دیگر
- تصحیح کامل و مقدمه و حاشیه بر جلد اول و سوم دائرةالمعارف «نفایس الفنون فی عرائس العیون» اثر محمود آملی از دانشمندان قرن هشتم.[۱۰]
جایگاه علمی
برخی عالمان او را «خواجه نصیر» عصر، و استاد جلال الدین همایی او را «شیخ بهایی» عصر لقب دادهاند.
علامه حسن زاده آملی درباره تبحر و گستردگی معلومات استادش، علامه شعرانی می گوید: «آقای شعرانی ذوالفنون بودند. بنده هیچیک از اساتیدم را به تبحر در منقول مثل ایشان ندیدم. یکی از کتابهای دوره شفا، علم موسیقی است. مرحوم آقای شعرانی، موسیقی هم می دانست. فرانسه را به اندازه عربی میدانست و مسلط بود. جناب علامه شعرانی در ادبیات، قلم توانایی داشت. فارسی را خیلی سنگین و قوی و فصیح مینوشت. در ریاضیات عالیه، در نجوم. من بارها این مطلب را به عرض رساندهام در میان علمای روحانی ما، در عصر خودم بنده کسی را به تبحر در ریاضیات از ایشان بهتر و برتر ندیدم».
علامه شعرانی علاوه بر مهارت کافی در فقه و اصول و تفسیر و حدیث و فلسفه و ریاضی و عرفان و کلام و...، با چندین زبان ـ غیر از فارسی و عربی ـ آشنا بود:
- فرانسه: شعرانی به زبان فرانسه، کاملاً تسلط داشت و بسیاری از کتب علوم اسلامی ترجمه شده به زبان فرانسه را خود مطالعه و با متن اصلی تطبیق می کرد و صحت و سقم ترجمه را تعیین می نمود.
- ترکی: زبان ترکی را مثل زبان مادری می دانست و می خواند و می نوشت.
- انگلیسی: وی به زبان انگلیسی نیز به قدر متعارف و لازم آشنایی داشت.
- عبری: شاید شگفت انگیز باشد که عالمی دینی با آن همه وسعت اطلاعات و اشتغالات در علوم مختلف، به زبان عبری هم تسلط داشته باشد! ایشان این زبان را از یک روحانی یهودی فراگرفته بود.[۱۱]
وفات
علامه میرزا ابوالحسن شعرانی در اواخر عمر دچار ضعف و بیماری قلب و ریه شد و زیر نظر پزشک بود. وقتی بیماری اش شدت یافت برای معالجه به آلمان برده شد و در بیمارستانی در شهر هامبورگ بستری گردید. اما معالجات سودی نبخشید و ایشان سرانجام در هفتم شوال ۱۳۹۳ قمری (۱۳۵۲ شمسی) وفات یافتند. پیکر مطهر ایشان به تهران منتقل شده و در جنب حرم حضرت عبدالعظیم حسنی، در مقبره خانوادگی زمردی در بازار روبروی باغ طوطی به خاک سپرده شد.[۱۲]
پانویس
- ↑ مجله نور علم، شماره ۵۰ـ۵۱، ص ۷۶.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۸/۱۱/۱۳۷۱.
- ↑ دهخدا، ذیل: حبیبالله؛ برای آشنایی با آثار او. ر.ک: الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ۴/۴۳۹۶ و ۴۰۱ و ۴۰۳؛ ۸/۲۱۹.
- ↑ ر.ک: علماء معاصرین، ملا علی واعظ خیابانی، ص۱۳۹ـ۱۴۳؛ معارف الرجال، محمد حرزالدین، ج۳، ص۳۱۰.
- ↑ حسن زاده آملی، حسن؛ «جلوه هایی از حیات علمی علامه شعرانی (قده)»، نور علم، شماره ۵۰ و ۵۱، ص ۱۰ تا ۳۲
- ↑ درباره زندگی ایشان، مراجعه شود به کیهان فرهنگی، ش ۹، سال دوم.
- ↑ ر.ک: کیهان فرهنگی، سال۱۳۶۵، ش۳.
- ↑ کیهان اندیشه، شماره۴۵، ص۸۲؛ چهره درخشان، دکتر قوامی واعظ، ص۳۰.
- ↑ رک: مطلبی، سید ابوالحسن، «نجوم امت - علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، نور علم، ش۵۰ـ۵۱، ص ۸۱-۸۶.
- ↑ کیهان اندیشه، شماره ۴۵، ص ۸۲؛ چهره درخشان، دکتر قوامی واعظ، ص ۳۰.
- ↑ مجله نور علم، ش ۵۰ـ۵۱، ص ۹۴.
- ↑ نجوم امت؛ حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، سید ابوالحسن مطلبی، نور علم، ش۵۰ـ۵۱، ص۱۰۲.
منابع
- گلشن ابرار، شرح حال علامه شعرانى، جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، جلد۲، صفحه۷۴۹.
- جلوههایی از حیات علمی علامه شعرانی، حسن حسنزاده آملی، نور علم، شماره ۵۰ و ۵۱.
- نجوم امت؛ علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، سید ابوالحسن مطلبی، نور علم، فروردین ۱۳۷۲، شماره ۵۰.
آرشیو عکس و تصویر
قبر جدید ابوالحسن شعرانی
یکی از آثار ابوالحسن شعرانی
.jpg)
.jpg)
