عقیل بن ابی طالب (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (مهدی موسوی صفحهٔ عقيل ابن ابي‌طالب (کتاب) را به عقیل بن ابی طالب (کتاب) منتقل کرد)
 
(یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab329.jpg|بندانگشتی|عقیل ابن ابیطالب]]
+
کتاب '''«عقیل بن أبی‌طالب»'''، تألیف [[علی احمدی میانجی|على احمدى میانجى]] (م، ۱۳۷۹ ش)، کتابی پیرامون زندگی و شخصیت [[عقیل بن ابیطالب|عقیل بن ابى‌طالب]]، یکى از شخصیت‌هاى نامدار صدر [[اسلام]] است.
 +
{{مشخصات کتاب
  
 +
|عنوان=
  
 +
|تصویر= [[پرونده:Ketab329.jpg|240px|وسط]]
  
== معرفى اجمالى ==
+
|نویسنده= علی احمدی میانجی
  
 +
|موضوع= زندگی‌نامه عقیل بن ابی‌طالب
  
'''عقيل بن أبي‌طالب'''، تأليف [[احمدی میانجی، علی|على احمدى ميانجى]]، پيرامون يكى از شخصيت‌هاى صدر اسلام است. كتاب به زبان عربى نگارش يافته و با تحقيق مجتبى فرجى منتشر شده است.
+
|زبان= عربی
  
== ساختار ==
+
|تعداد جلد= ۱
  
 +
|عنوان افزوده1=تحقیق
  
اين كتاب، مشتمل بر مقدمه محقق كتاب و متن اثر است. در مقدمه، شرح حال نويسنده و آثار علمى او ذكر شده است و كتاب مورد بحث، بررسى گرديده است. متن اثر نيز مشتمل بر سه فصل و يك تتمه است.
+
|افزوده1=مجتبى فرجى
  
== گزارش محتوا ==
+
|عنوان افزوده2=
  
 +
|افزوده2=
  
محقق كتاب در مقدمه، عقيل برادر [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على بن ابى‌طالب(ع)]] را يكى از رجال صدر اسلام دانسته است كه كمتر كسى به ذكر شرح احوال او پرداخته است. پاره‌اى اخبار كه از ملاقات‌هاى عقيل با معاويه سخن مى‌گويند يا چيزهايى كه در محافل و از بالاى منابر درباره كشمكش‌هاى او و شخصيت‌هاى بنى‌اميه نقل گرديده باعث شده كه تصويرى اشتباه از وى در اذهان ترسيم شود<ref>ر.ك: مقدمه محقق، ص19</ref>و لذا از حقيقت دور نخواهد بود اگر بگوييم كه عقيل بن ابى‌طالب آخرين مظلوم صدر اسلام است تا حدى كه متهم شده كه عقلش زائل و عمل و كلامش آشفته شده بود<ref>مقدمه محقق، ص19</ref>
+
|لینک=
 +
}}
  
نويسنده در فصل اول كتاب از نسب عقيل و حبّ ابوطالب نسبت به او، همسران، فرزندان، فضيلت او و خانه او بحث كرده است. عقيل بن ابى‌طالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصى هاشمى، پسر عموى رسول‌الله(ص) و برادر على بن ابى‌طالب(ع) و جعفر است. عقيل از جعفر ده سال بزرگ‌تر و جعفر نيز از على(ع) ده سال بزرگ‌تر بوده است. مادرش نيز فاطمه بنت اسد بن هاشم بوده است<ref>ر.ك: متن كتاب، ص21</ref>
+
== مؤلف ==
 +
آیت‌الله [[علی احمدی میانجی|علی احمدى میانجى]] (۱۳۰۵-۱۳۷۹ ش)، از فقها و اساتید اخلاق [[حوزه علمیه قم]] در دوره معاصر و از شاگردان [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردی]]، [[علامه طباطبایی|علّامه طباطبایی]]، [[میرزا رضی زنوزی|میرزا رضی زنوزى]] و [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|سید محمدرضا گلپایگانی]] بود.  
  
به عقيده نويسنده، ابوطالب عقيل را از ساير اولادش بيشتر دوست داشته و زمانى كه رسول‌الله(ص) و عباس بن عبدالمطلب خواستند از تنگدستى و مشكلات او كم كنند و پيشنهاد سرپرستى فرزندانش را به او دادند، گفت: عقيل را بگذاريد و هر كس را مى‌خواهيد ببريد<ref>ر.ك: همان، ص22-21</ref>
+
آیت الله میانجى چندین دوره نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان رهبری بود. تأسیس «مدرسه رضوى»، «انجمن دین و دانش» و «صندوق ذخیره علوى»، از دیگر خدمات فرهنگى - اجتماعى ایشان به شمار می‌رود.  
  
عقيل بن ابى‌طالب، عالم به انساب و ايام قريش و مفاخر و معايب و بدى‌هاى قريش است. مردم در علم نسب‌شناسى و ايام عرب از او استفاده مى‌كرده‌اند. [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] درباره او فرمود: «عقيل از عالم‌ترين مردم به انساب بوده است»<ref>همان، ص30</ref>مردم زمانى كه در انساب و مفاخر قبائل و تواريخ آنها اختلاف مى‌كردند به چهار نفر رجوع مى‌نمودند كه عقيل بن ابى‌طالب يكى از آنها بود<ref>ر.ك: همان، ص33</ref>
+
وی آثار مهمی چون [[مکاتیب الرسول (کتاب)|مکاتیب الرسول]]، [[مکاتیب الأئمة (کتاب)|مکاتیب الائمه]]، مواقف الشیعه، التبرک، مالکیت خصوصی در اسلام و احادیث اهل البیت عن طرق اهل السنة، تألیف نموده است.
  
در فصل دوم، سيره عقيل بن ابى‌طالب در منابع تاريخى مورد بررسى قرار گرفته است. از امام حسين(ع) نقل شده كه از جمله كسانى كه در غزوه حنين به‌همراه رسول‌الله(ص) ثابت‌قدم مبارزه نمود عقيل بن ابى‌طالب بود<ref>ر.ك: همان، ص43</ref>
+
مرحوم آیت‌الله احمدی میانجى در ۲۱ شهریور ۱۳۷۹ شمسی چشم از جهان فروبست و پیکر ایشان در [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]] (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.
  
عقيل يكى از كسانى بود كه به هنگام غسل پيامبر(ص) و دفن آن حضرت حضور داشت. زمانى كه عثمان، ابوذر را به ربذه تبعيد كرد و مردم را از مشايعت او منع نمود، او به همراه [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] و حسن و حسين(ع) و عمار، ابوذر را مشايعت نمود<ref>ر.ك: همان، ص45-44</ref>طبرسى در إعلام الورى و نيشابورى در الروضة نقل كرده‌اند كه عقيل به هنگام نماز بر جسد فاطمه(س) و دفن آن حضرت نيز حضور داشته است<ref>همان، ص48-47</ref>
+
==محتوای کتاب==
  
از ديگر افتخارات عقيل آن است كه فرزندانش با امام حسين(ع) در كربلا به شهادت رسيدند. نويسنده، منابع مختلف را در ذكر تعداد آنها مورد بررسى قرار داده است. وى در آخر به نام شش تن از فرزندان عقيل كه به‌همراه آن حضرت به شهادت رسيده‌اند اشاره كرده كه با مسلم بن عقيل هفت تن مى‌شوند. اين هفت تن به‌همراه دو تن از فرزندان مسلم كه صدوق به نام آنها اشاره كرده، نه تن مى‌شوند<ref>همان، ص71-69</ref>
+
کتاب «عقیل بن أبی‌طالب»، مشتمل بر مقدمه محقق کتاب و متن اثر -در سه فصل و یک تتمّه- به شرح زیر است:
  
نويسنده در فصل سوم، به بررسى موضوعاتى پيرامون شخصيت عقيل پرداخته است. علامه سيد جعفر مرتضى در «دراسات و بحوث في التاريخ و الإسلام» به اين مناقشه كه عقيل در غزوه مؤته شركت كرد و پس از آن دچار بيمارى گرديد و در فتح مكه يا طائف يا خيبر يا حنين حضور نيافت، اشاره كرده است. وى سپس اين ادعا را نپذيرفته و به حضور او در غزوه حنين و خيبر تصريح مى‌كند<ref>ر.ك: همان، ص80</ref>
+
*نویسنده در فصل اول کتاب از نسب [[عقیل بن ابیطالب|عقیل بن ابى‌طالب]]، همسران، فرزندان، فضیلت او و خانه او بحث کرده است. عقیل بن ابى‌طالب بن عبدالمطلب بن [[هاشم بن عبد مناف]]، فرزند [[ابوطالب علیه السلام|ابوطالب]] و [[فاطمه بنت اسد]]، پسر عموى [[پیامبر اسلام|رسول‌ الله]](ص) و برادر [[امام على]](ع) و [[جعفر طیار]] است. عقیل از جعفر ده سال و از حضرت على(ع) بیست سال بزرگ‌تر بود. به عقیده نویسنده، ابوطالب، عقیل را از سایر اولادش بیشتر دوست داشته و زمانى که رسول‌ خدا(ص) و [[عباس بن عبدالمطلب]] خواستند از تنگدستى و مشکلات او کم کنند و پیشنهاد سرپرستى فرزندانش را به او دادند، گفت: عقیل را بگذارید و هر کس را مى‌خواهید ببرید. عقیل بن ابى‌طالب، عالم به انساب و ایام [[قریش]] و مفاخر و معایب و بدى‌هاى قریش است. مردم در علم نسب‌شناسى و [[ایام العرب]] از او استفاده مى‌کرده‌اند. [[امام صادق علیه السلام|امام صادق]](ع) درباره او فرمود: «عقیل از عالم‌ترین مردم به انساب بوده است». مردم زمانى که در انساب و مفاخر قبائل و تواریخ آنها اختلاف مى‌کردند به چهار نفر رجوع مى‌نمودند که عقیل یکى از آنها بود.
  
از جمله موضوعاتى كه شخصيت عقيل را دچار چالش كرده، پيوستن عقيل به معاويه است. در بخشى از كتاب مى‌خوانيم: «عقيل نزد معاويه آمد و از او كمك خواست. معاويه صد هزار درهم به وى داد، سپس گفت: بر منبر بالا برو و آنچه را من به تو دادم و آنچه را كه على به تو داد ذكر كن. او از منبر بالا رفت و پس از حمد و ثناى الهى گفت: اى مردم به شما خبر دهم كه من خواستم بر على بن ابى‌طالب از راه دينش نفوذ كنم، اما او دينش را بر من ترجيح داد و خواستم بر معاويه از راه دينش نفوذ كنم او مرا بر دينش ترجيح داد<ref>ر.ك: همان، ص95</ref>
+
*در فصل دوم، سیره عقیل بن ابى‌طالب در منابع تاریخى مورد بررسى قرار گرفته است. از [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]](ع) نقل شده که از جمله کسانى که در [[غزوه حنین|غزوه حنین]] به‌همراه رسول‌الله(ص) ثابت‌قدم مبارزه نمود، عقیل بن ابى‌طالب بود. عقیل بن ابى‌طالب یکى از کسانى بود که به هنگام [[غسل]] پیامبر(ص) و [[دفن]] آن حضرت حضور داشت. زمانى که [[عثمان بن عفان|عثمان]]، [[ابوذر غفاری|ابوذر]] را به [[ربذه]] تبعید کرد و مردم را از مشایعت او منع نمود، او به همراه [[امام علی علیه السلام|امیرالمؤمنین على]](ع) و [[امام حسن علیه السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه السلام|حسین]](ع) و [[عمار یاسر|عمار]]، ابوذر را مشایعت نمود. [[شیخ طبرسی|طبرسى]] در «[[اعلام الورى (کتاب)|إعلام الورى]]» و نیشابورى در «الروضة» نقل کرده‌اند که عقیل به هنگام [[نماز میت|نماز]] بر جسد [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه]](س) و دفن آن حضرت نیز حضور داشته است. از دیگر افتخارات عقیل آن است که فرزندانش با [[امام حسین]](ع) در [[کربلا|کربلا]] به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسیدند. نویسنده، منابع مختلف را در ذکر تعداد آنها مورد بررسى قرار داده است. وى در آخر به نام شش تن از فرزندان عقیل که به‌همراه آن حضرت به شهادت رسیده‌اند اشاره کرده که با [[مسلم بن عقیل|مسلم بن عقیل]] هفت تن مى‌شوند.  
  
در تتمه كتاب، ابتدا به چهار حديث نادر اشاره شده است، سپس راويان احاديث عقيل بن ابى‌طالب ذكر شده‌اند. در آخر نيز تاريخ وفات وى در منابع بررسى شده است. ابن ابى‌الحديد وفات وى را در زمان خلافت معاويه در سال 50ق در 76 سالگى دانسته است<ref>ر.ك: همان، ص100</ref>
+
*نویسنده در فصل سوم، به بررسى موضوعاتى پیرامون شخصیت عقیل پرداخته است. از جمله موضوعاتى که شخصیت [[عقیل بن ابیطالب|عقیل بن ابى‌طالب]] را دچار چالش کرده، پیوستن او به [[معاویه|معاویه]] است. در بخشى از کتاب مى‌خوانیم: «عقیل نزد معاویه آمد و از او کمک خواست. معاویه صد هزار درهم به وى داد، سپس گفت: بر منبر بالا برو و آنچه را من به تو دادم و آنچه را که [[امام علی علیه السلام|على]] به تو داد ذکر کن. او از منبر بالا رفت و پس از حمد و ثناى الهى گفت: اى مردم به شما خبر دهم که من خواستم بر [[امام علی علیه السلام|على بن ابى‌طالب]] از راه دینش نفوذ کنم، اما او دینش را بر من ترجیح داد و خواستم بر معاویه از راه دینش نفوذ کنم او مرا بر دینش ترجیح داد».
  
== وضعيت كتاب ==
+
*در تتمّه کتاب، ابتدا به چهار [[حدیث|حدیث]] نادر اشاره شده است، سپس راویان احادیث عقیل بن ابى‌طالب ذکر شده‌اند. در آخر نیز تاریخ وفات وى در منابع بررسى شده است. [[ابن ابی الحدید|ابن ابى‌الحدید]] وفات وى را در زمان خلافت معاویه در سال ۵۰ق. در ۷۶ سالگى دانسته است.
  
 
+
==منابع==
فهرست مطالب، در ابتداى كتاب و فهارس «آيات»، «احاديث»، «اعلام»، «حوادث و وقايع و ايام» و «مصادر» در انتهاى كتاب ذكر شده است. آدرس منابع و ارجاعات نيز در پاورقى‌هاى كتاب آمده است.
+
*نرم افزار مجموعه آثار آیت‌الله احمدی میانجی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 
+
[[رده:کتابهای شخصیت شناسی]]
==پانويس ==
 
<references />
 
== منابع مقاله ==
 
 
 
مقدمه و متن كتاب.
 
 
 
 
 
==منبع==
 
ویکی نور
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۸

کتاب «عقیل بن أبی‌طالب»، تألیف على احمدى میانجى (م، ۱۳۷۹ ش)، کتابی پیرامون زندگی و شخصیت عقیل بن ابى‌طالب، یکى از شخصیت‌هاى نامدار صدر اسلام است.

Ketab329.jpg
نویسنده علی احمدی میانجی
موضوع زندگی‌نامه عقیل بن ابی‌طالب
زبان عربی
تعداد جلد ۱
تحقیق مجتبى فرجى

مؤلف

آیت‌الله علی احمدى میانجى (۱۳۰۵-۱۳۷۹ ش)، از فقها و اساتید اخلاق حوزه علمیه قم در دوره معاصر و از شاگردان آیت‌الله بروجردی، علّامه طباطبایی، میرزا رضی زنوزى و سید محمدرضا گلپایگانی بود.

آیت الله میانجى چندین دوره نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان رهبری بود. تأسیس «مدرسه رضوى»، «انجمن دین و دانش» و «صندوق ذخیره علوى»، از دیگر خدمات فرهنگى - اجتماعى ایشان به شمار می‌رود.

وی آثار مهمی چون مکاتیب الرسول، مکاتیب الائمه، مواقف الشیعه، التبرک، مالکیت خصوصی در اسلام و احادیث اهل البیت عن طرق اهل السنة، تألیف نموده است.

مرحوم آیت‌الله احمدی میانجى در ۲۱ شهریور ۱۳۷۹ شمسی چشم از جهان فروبست و پیکر ایشان در حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.

محتوای کتاب

کتاب «عقیل بن أبی‌طالب»، مشتمل بر مقدمه محقق کتاب و متن اثر -در سه فصل و یک تتمّه- به شرح زیر است:

  • نویسنده در فصل اول کتاب از نسب عقیل بن ابى‌طالب، همسران، فرزندان، فضیلت او و خانه او بحث کرده است. عقیل بن ابى‌طالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف، فرزند ابوطالب و فاطمه بنت اسد، پسر عموى رسول‌ الله(ص) و برادر امام على(ع) و جعفر طیار است. عقیل از جعفر ده سال و از حضرت على(ع) بیست سال بزرگ‌تر بود. به عقیده نویسنده، ابوطالب، عقیل را از سایر اولادش بیشتر دوست داشته و زمانى که رسول‌ خدا(ص) و عباس بن عبدالمطلب خواستند از تنگدستى و مشکلات او کم کنند و پیشنهاد سرپرستى فرزندانش را به او دادند، گفت: عقیل را بگذارید و هر کس را مى‌خواهید ببرید. عقیل بن ابى‌طالب، عالم به انساب و ایام قریش و مفاخر و معایب و بدى‌هاى قریش است. مردم در علم نسب‌شناسى و ایام العرب از او استفاده مى‌کرده‌اند. امام صادق(ع) درباره او فرمود: «عقیل از عالم‌ترین مردم به انساب بوده است». مردم زمانى که در انساب و مفاخر قبائل و تواریخ آنها اختلاف مى‌کردند به چهار نفر رجوع مى‌نمودند که عقیل یکى از آنها بود.
  • در فصل دوم، سیره عقیل بن ابى‌طالب در منابع تاریخى مورد بررسى قرار گرفته است. از امام حسین(ع) نقل شده که از جمله کسانى که در غزوه حنین به‌همراه رسول‌الله(ص) ثابت‌قدم مبارزه نمود، عقیل بن ابى‌طالب بود. عقیل بن ابى‌طالب یکى از کسانى بود که به هنگام غسل پیامبر(ص) و دفن آن حضرت حضور داشت. زمانى که عثمان، ابوذر را به ربذه تبعید کرد و مردم را از مشایعت او منع نمود، او به همراه امیرالمؤمنین على(ع) و حسن و حسین(ع) و عمار، ابوذر را مشایعت نمود. طبرسى در «إعلام الورى» و نیشابورى در «الروضة» نقل کرده‌اند که عقیل به هنگام نماز بر جسد حضرت فاطمه(س) و دفن آن حضرت نیز حضور داشته است. از دیگر افتخارات عقیل آن است که فرزندانش با امام حسین(ع) در کربلا به شهادت رسیدند. نویسنده، منابع مختلف را در ذکر تعداد آنها مورد بررسى قرار داده است. وى در آخر به نام شش تن از فرزندان عقیل که به‌همراه آن حضرت به شهادت رسیده‌اند اشاره کرده که با مسلم بن عقیل هفت تن مى‌شوند.
  • نویسنده در فصل سوم، به بررسى موضوعاتى پیرامون شخصیت عقیل پرداخته است. از جمله موضوعاتى که شخصیت عقیل بن ابى‌طالب را دچار چالش کرده، پیوستن او به معاویه است. در بخشى از کتاب مى‌خوانیم: «عقیل نزد معاویه آمد و از او کمک خواست. معاویه صد هزار درهم به وى داد، سپس گفت: بر منبر بالا برو و آنچه را من به تو دادم و آنچه را که على به تو داد ذکر کن. او از منبر بالا رفت و پس از حمد و ثناى الهى گفت: اى مردم به شما خبر دهم که من خواستم بر على بن ابى‌طالب از راه دینش نفوذ کنم، اما او دینش را بر من ترجیح داد و خواستم بر معاویه از راه دینش نفوذ کنم او مرا بر دینش ترجیح داد».
  • در تتمّه کتاب، ابتدا به چهار حدیث نادر اشاره شده است، سپس راویان احادیث عقیل بن ابى‌طالب ذکر شده‌اند. در آخر نیز تاریخ وفات وى در منابع بررسى شده است. ابن ابى‌الحدید وفات وى را در زمان خلافت معاویه در سال ۵۰ق. در ۷۶ سالگى دانسته است.

منابع

  • نرم افزار مجموعه آثار آیت‌الله احمدی میانجی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه