مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

آل مروان: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{متوسط}}
+
{{خوب}}
'''آل مروان''' دودمان [[مروان بن حکم]] از تیره [[بنى امیه]] هستند که از سال ۶۴ تا ۱۳۲ هجری خلافت را به دست گرفته، بر مسلمانان حکومت نمودند. فساد و سخت گیری نسبت به مخالفان از ویژگی‌های بارز حکومت آنان بود. [[امام سجاد]] و [[امام باقر]] علیهما السلام توسط خلفای بنی‌مروان به شهادت رسیدند.
+
'''«آل مروان»''' خاندان [[مروان بن حکم]] از تیره [[بنى امیه|بنى‌امیه]] هستند که از سال ۶۴ تا ۱۳۲ هجری [[خلافت]] و حکومت بر مسلمانان را به دست گرفتند. [[فساد]] و سخت‌گیری نسبت به مخالفان به ویژه [[شیعه|شیعیان]]، از ویژگی‌های بارز حکومت آنان بود. [[امام سجاد]] و [[امام باقر]] علیهماالسلام توسط خلفای بنی‌مروان به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسیدند.
  
==مروان بن حکم==
+
==مروان حکم==
مروان حکم از سران مخالف با [[اهل البیت|اهل بيت]] علیهم السلام و هوادار سرسخت [[بنی امیه]] بود. او داماد عثمان بود و سوءاستفاده‌هاى بسيارى از [[بيت المال]] در زمان عثمان داشت.<ref>الغدیر ، ج8، ص 260 تا 267.</ref> پس از آن مدتی از طرف معاویه والی مدینه بود.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۴</ref> مطابق با نقل ابن اعثم در کتاب الفتوح، مروان از طرف معاویه مامور شد که جعده دختر اشعث بن قیس را با وعده‌هایی به قتل امام حسن علیه السلام وادارد.<ref>الفتوح،ج‏۴، ص۳۱۹</ref> و هنگامی که [[امام حسن علیه السلام]] به شهادت رسید، مروان با اینکه در آن زمان حاکم مدینه نبود، گروهی از بنی امیه و پیروانشان را جمع نمود و مانع از دفن آن حضرت در جوار پیامبر شد.<ref>ابن اثیر، الكامل، ترجمه ابولقاسم حالت و عباس خلیلی، ج‏10، ص341</ref>
+
[[مروان بن حکم|مروان بن حکم بن ابی‌العاص بن امیه]] داماد [[عثمان بن عفان|عثمان]] بود و سوءاستفاده‌هاى بسیارى از [[بیت المال]] در زمان عثمان داشت.<ref>امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه، ج۸، ص ۳۶۷.</ref> پس از آن مدتی از طرف [[معاویه]] والی [[مدینه]] بود.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۴</ref> مطابق با نقل [[ابن اعثم کوفی|ابن اعثم]] در کتاب «[[الفتوح (کتاب)|الفتوح]]»، مروان از طرف معاویه مامور شد که جعده دختر [[اشعث بن قیس]] را با وعده‌هایی به قتل [[امام حسن علیه السلام|امام حسن]] علیه السلام وادارد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ج‏۴، ص۳۱۹</ref> و هنگامی که امام حسن علیه السلام به [[شهادت امام حسن علیه السلام|شهادت]] رسید، مروان با اینکه در آن زمان حاکم مدینه نبود، گروهی از [[بنی امیه]] و پیروانشان را جمع نمود و مانع از [[دفن]] آن حضرت در جوار [[پیامبر(ص)|پیامبر]] صلی الله علیه وآله شد.<ref>ابن اثیر، الکامل، ترجمه ابولقاسم حالت و عباس خلیلی، ج‏۱۰، ص۳۴۱</ref>
  
مروان بن حکم در سال ۶۵ هجری و پس از [[معاویه دوم]] به [[خلافت]] رسید.<ref>ابراهیم حسن، ابراهیم، تاریخ سیاسی اسلام، ج 1</ref> خلافت مروان ۹ یا ۱۰ ماه بیشتر دوام نداشت و در ابتدای ماه رمضان سال ۶۵، در سن ۶۴ سالگی مرگش فرا رسید.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۳۸۹</ref> وی پیش از مرگ، پسرش عبدالملک را ولیعهد خود قرار داده بود و پسر دیگرش عبدالعزیز را به عنوان ولیعهد دوم منصوب کرده بود؛ پس از مرگ مروان، عبدالملک به خلافت رسید و مردم شام با وی بیعت کردند.<ref>ابن قتیبة الدینوری، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۳</ref>
+
مروان بن حکم در سال ۶۵ هجری و پس از [[معاویة بن یزید|معاویه دوم]] به [[خلافت]] رسید.<ref>ابراهیم حسن، ابراهیم، تاریخ سیاسی اسلام، ج ۱</ref> خلافت مروان ۹ یا ۱۰ ماه بیشتر دوام نداشت و در ابتدای ماه [[رمضان]] سال ۶۵، در سن ۶۴ سالگی مرگش فرا رسید.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۳۸۹</ref> وی پیش از [[مرگ]]، پسرش [[عبدالملک بن مروان|عبدالملک]] را ولیعهد خود قرار داده بود و پسر دیگرش عبدالعزیز را به عنوان ولیعهد دوم منصوب کرده بود؛ پس از مرگ مروان، عبدالملک به خلافت رسید و مردم [[شام]] با وی [[بیعت]] کردند.<ref>ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۳</ref>
  
==خلفا از مروانیان==
+
==خلفای آل‌مروان==
#[[مروان بن حکم|مروان بن حکم بن ابی‌العاص بن امیه]] ([[سال ۶۴ قمری|۶۴]]-[[سال ۶۵ قمری|۶۵]]<ref> ابن عبد البر، الاستيعاب‏، ۱۴۱۲ق، ج۳،‌ص۱۳۸۹.</ref>)
+
آل مروان نزدیک به هفتاد سال حکومت کردند<ref>حوادث خلفاى آل مروان را در مروج الذهب، ج۳، ص۹۱ به بعد، مطالعه کنید.</ref> و دوران حکومتشان از سخت‌ترین دوران هاى [[شیعه]] بود. بنى مروان جنایتکارترین افراد را در شهرها به ولایت‌ مى‌گماشتند که [[حجاج بن یوسف]] یکى از آنان بود. خلفای مروانی به ترتیب عبارتند از:
#[[عبدالملک بن مروان|عبدالملک بن مروان بن حکم]]([[سال ۶۵ قمری|۶۵]]-[[سال ۸۶ قمری|۸۶]]<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق،‌ ج۱،‌ ص۱۶۲.</ref>)
 
#[[ولید بن عبدالملک|ولید بن عبدالملک بن مروان]] ([[سال ۸۶ قمری|۸۶]]-[[سال ۹۶ قمری|۹۶]]<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق،‌ ج۱،‌ ص۱۶۸.</ref>)
 
#[[سلیمان بن عبدالملک| سلیمان بن عبدالملک بن مروان]] ([[سال ۹۶ قمری|۹۶]]-[[سال ۹۹ قمری|۹۹]]<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق،‌ ج۱،‌ ص۱۶۹.</ref>)
 
#[[عمر بن عبدالعزیز|عمر بن عبدالعزیز بن مروان]] ([[سال ۹۹ قمری|۹۹]]-[[سال ۱۰۱ قمری|۱۰۱]]) <ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق،‌ ج۱،‌ ص۱۷۱.</ref>
 
#[[یزید بن عبدالملک|یزید بن عبدالملک بن مروان]] ([[سال ۱۰۱ قمری|۱۰۱]]-[[سال ۱۰۵ قمری|۱۰۵]]<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق،‌ ج۱،‌ ص۱۸۴.</ref>)
 
#[[هشام بن عبدالملک| هشام بن عبدالملک بن مروان]] ([[سال ۱۰۵ قمری|۱۰۵]]-[[سال ۱۲۵ قمری|۱۲۵]]<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق،‌ ج۱،‌ ص۱۸۵.</ref>)
 
#[[ولید بن یزید|ولید بن یزید بن عبدالملک]] (خلیفه فاسق) ([[سال ۱۲۵ قمری|۱۲۵]]-[[سال ۱۲۶ قمری|۱۲۶]]<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق،‌ ج۱،‌ ص۱۸۶.</ref>)
 
#[[یزید بن ولید|یزید بن ولید بن عبدالملک]] (یزید ناقص) (۶ ماه در سال [[سال ۱۲۶ قمری|۱۲۶]]<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق،‌ ج۱،‌ ص۱۸۹.</ref>)
 
#[[ابراهیم بن ولید|ابراهیم بن ولید بن عبدالملک]] ([[سال ۱۲۶ قمری|۱۲۶]]-[[سال ۱۲۷ قمری|۱۲۷]]<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق،‌ ج۱،‌ ص۱۸۹.</ref>)
 
#[[مروان بن محمد|مروان بن محمد بن مروان]] (مروان حمار)([[سال ۱۲۷ قمری|۱۲۷]]-[[سال ۱۳۲ قمری|۱۳۲]]<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ۱۴۲۵ق،‌ ج۱،‌ ص۱۹۰.</ref>)
 
  
آل مروان نزدیک به هفتاد سال حکومت کردند<ref>حوادث خلفاى آل مروان را در مروج الذهب، ج 3، ص 91 به بعد، مطالعه کنید.</ref> و دوران حکومتشان از سخت‌ترین دوران هاى [[شیعه]] بود.
+
#[[مروان بن حکم|مروان بن حکم بن ابی‌العاص بن امیه]] (۶۴-۶۵ قمری)
 +
#[[عبدالملک بن مروان]] (۶۵ - ۸۶ قمری)
 +
#[[ولید بن عبدالملک]] (۸۶ - ۹۶ قمری)
 +
#[[سلیمان بن عبدالملک]] (۹۶ - ۹۹ قمری)
 +
#[[عمر بن عبدالعزیز|عمر بن عبدالعزیز بن مروان]] (۹۹ - ۱۰۱ قمری)
 +
#[[یزید بن عبدالملک|یزید بن عبدالملک بن مروان]] (۱۰۱ - ۱۰۵ قمری)
 +
#[[هشام بن عبدالملک]] (۱۰۵ - ۱۲۵ قمری)
 +
#[[ولید بن یزید بن عبدالملک]] (۱۲۵ - ۱۲۶ قمری)
 +
#[[یزید بن ولید بن عبدالملک]] (۶ ماه در سال ۱۲۶ قمری)
 +
#[[ابراهیم بن ولید|ابراهیم بن ولید بن عبدالملک]] (۱۲۶ - ۱۲۷ قمری)
 +
#[[مروان بن محمد|مروان بن محمد بن مروان]] (مروان حمار) (۱۲۷ - ۱۳۲ قمری)<ref>لغت نامه دهخدا، ذیل واژه بنی امیه</ref>
  
بنى مروان جنایتکارترین افراد را در شهرها به ولایت‌ مى‌گماشتند که [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج]] یکى از آنان بود.  
+
==لعن آل‌مروان توسط اهل‌بیت==
 +
پدرِ [[مروان بن حکم|مروان]] یعنی حَکَم بن ابی العاص بن امیه، به جهت افشای اسرار [[پیامبر(ص)|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه وآله نزد بزرگان [[قریش]]، توسط آن حضرت از [[مدینه]] اخراج، و [[لعن|لعنت]] شد.<ref>ابن الأثیر الجزری، أسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۶۸</ref> بنا به نقل ‌[[احمد بن یحیی بلاذری|بلاذری]] و برخی دیگر از مورخان [[اهل سنت]]، پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه، نه فقط حَکم، بلکه ذریه و نسل او را نیز لعنت کرد، مگر مؤمنان آنان که اندک‌اند.<ref>دانشنامه جهان اسلام، ج۱، مدخل "حکم بن ابی‌العاص" از صدیقه ابریشم کار</ref>
  
==لعن آل مروان توسط پیامبر و ائمه علیهم السلام==
+
همچنین در [[شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید (کتاب)|شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید]] آمده است: [[حضرت على]] علیه السلام روزى به مروان نگریست و فرمود: واى بر تو و واى بر امت [[پیامبر اسلام|محمد]] از دست تو و دودمانت، آنگاه که موى دو بناگوشت سفید شود.<ref> ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج‏۶، ص۱۵۰</ref>
پدرِ مروان، حکم بن ابی العاص بن امیه به جهت افشای اسرار [[پیامبر(ص)]] نزد بزرگان [[قریش]] توسط پیامبر از [[مدینه]] اخراج، و لعنت شد<ref>ابن الأثیر الجزری، أسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۶۸</ref> بنا به نقل ‌[[بلاذری]] و برخی دیگر از مورخان اهل سنت، پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه، نه فقط حَکم، بلکه ذریه و نسل او را نیز لعنت کرد، مگر مؤمنان آنان که اندک‌اند.<ref>دانشنامه جهان اسلام، ج1، مدخل "حکم بن ابی‌العاص" از صدیقه ابریشم کار</ref> و در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید آمده است: على علیه السلام روزى به او نگريست و فرمود: واى بر تو و واى بر امت محمد از دست تو و دودمانت، آنگاه كه موى دو بناگوشت سفيد شود.<ref> شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد، ج‏6، ص150</ref>
 
  
«آل مروان‌» در [[زیارت عاشورا]] نیز همچون [[آل زیاد]] و [[آل ابى سفیان]] و [[بنى امیه]] مورد لعن قرار گرفته‌اند.
+
«آل مروان‌» در [[زیارت عاشورا]] نیز - همچون [[آل زیاد]] و [[آل ابی سفیان|آل ابى‌سفیان]] و [[بنى امیه|بنى‌امیه]] - مورد [[لعن]] قرار گرفته‌اند.
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
 
 
==منابع==
 
*ابراهیم حسن، ابراهیم، تاریخ سیاسی اسلام
 
*ابن أبي الحديد، عبد الحميد بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، قم، چاپ اول، 1404ق.
 
*ابن اثير، عزالدین علی، الکامل، ترجمه ابو القاسم حالت و عباس خليلى، تهران، مؤسسه مطبوعاتى علمى، ۱۳۷۱ش.
 
*ابن اعثم‏ کوفی، احمد، كتاب الفتوح، تحقيق على شيرى، بيروت، دارالأضواء، ط الأولى، 1411/1991.
 
*جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
 
*دانشنامه جهان اسلام، ج1، مدخل "حکم بن ابی‌العاص" از صدیقه ابریشم کار
 
  
 
{{سنجش کیفی
 
{{سنجش کیفی
سطر ۴۴: سطر ۳۶:
 
|شناسه= خوب
 
|شناسه= خوب
 
|عنوان بندی مناسب= خوب
 
|عنوان بندی مناسب= خوب
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
+
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
|جامعیت= متوسط
+
|جامعیت= خوب
 
|رعایت اختصار= خوب
 
|رعایت اختصار= خوب
 
|سیر منطقی= خوب
 
|سیر منطقی= خوب
سطر ۵۴: سطر ۴۶:
 
}}
 
}}
  
 +
[[رده:خاندان ها]]
 
[[رده:خاندان های دشمن اهل البیت علیهم السلام]]
 
[[رده:خاندان های دشمن اهل البیت علیهم السلام]]
[[رده:خاندان ها]]
+
[[رده:دشمنان اهل البیت علیهم السلام]]
[[رده: مقاله های مهم]]
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۵۳

«آل مروان» خاندان مروان بن حکم از تیره بنى‌امیه هستند که از سال ۶۴ تا ۱۳۲ هجری خلافت و حکومت بر مسلمانان را به دست گرفتند. فساد و سخت‌گیری نسبت به مخالفان به ویژه شیعیان، از ویژگی‌های بارز حکومت آنان بود. امام سجاد و امام باقر علیهماالسلام توسط خلفای بنی‌مروان به شهادت رسیدند.

مروان حکم

مروان بن حکم بن ابی‌العاص بن امیه داماد عثمان بود و سوءاستفاده‌هاى بسیارى از بیت المال در زمان عثمان داشت.[۱] پس از آن مدتی از طرف معاویه والی مدینه بود.[۲] مطابق با نقل ابن اعثم در کتاب «الفتوح»، مروان از طرف معاویه مامور شد که جعده دختر اشعث بن قیس را با وعده‌هایی به قتل امام حسن علیه السلام وادارد.[۳] و هنگامی که امام حسن علیه السلام به شهادت رسید، مروان با اینکه در آن زمان حاکم مدینه نبود، گروهی از بنی امیه و پیروانشان را جمع نمود و مانع از دفن آن حضرت در جوار پیامبر صلی الله علیه وآله شد.[۴]

مروان بن حکم در سال ۶۵ هجری و پس از معاویه دوم به خلافت رسید.[۵] خلافت مروان ۹ یا ۱۰ ماه بیشتر دوام نداشت و در ابتدای ماه رمضان سال ۶۵، در سن ۶۴ سالگی مرگش فرا رسید.[۶] وی پیش از مرگ، پسرش عبدالملک را ولیعهد خود قرار داده بود و پسر دیگرش عبدالعزیز را به عنوان ولیعهد دوم منصوب کرده بود؛ پس از مرگ مروان، عبدالملک به خلافت رسید و مردم شام با وی بیعت کردند.[۷]

خلفای آل‌مروان

آل مروان نزدیک به هفتاد سال حکومت کردند[۸] و دوران حکومتشان از سخت‌ترین دوران هاى شیعه بود. بنى مروان جنایتکارترین افراد را در شهرها به ولایت‌ مى‌گماشتند که حجاج بن یوسف یکى از آنان بود. خلفای مروانی به ترتیب عبارتند از:

  1. مروان بن حکم بن ابی‌العاص بن امیه (۶۴-۶۵ قمری)
  2. عبدالملک بن مروان (۶۵ - ۸۶ قمری)
  3. ولید بن عبدالملک (۸۶ - ۹۶ قمری)
  4. سلیمان بن عبدالملک (۹۶ - ۹۹ قمری)
  5. عمر بن عبدالعزیز بن مروان (۹۹ - ۱۰۱ قمری)
  6. یزید بن عبدالملک بن مروان (۱۰۱ - ۱۰۵ قمری)
  7. هشام بن عبدالملک (۱۰۵ - ۱۲۵ قمری)
  8. ولید بن یزید بن عبدالملک (۱۲۵ - ۱۲۶ قمری)
  9. یزید بن ولید بن عبدالملک (۶ ماه در سال ۱۲۶ قمری)
  10. ابراهیم بن ولید بن عبدالملک (۱۲۶ - ۱۲۷ قمری)
  11. مروان بن محمد بن مروان (مروان حمار) (۱۲۷ - ۱۳۲ قمری)[۹]

لعن آل‌مروان توسط اهل‌بیت

پدرِ مروان یعنی حَکَم بن ابی العاص بن امیه، به جهت افشای اسرار پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نزد بزرگان قریش، توسط آن حضرت از مدینه اخراج، و لعنت شد.[۱۰] بنا به نقل ‌بلاذری و برخی دیگر از مورخان اهل سنت، پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه، نه فقط حَکم، بلکه ذریه و نسل او را نیز لعنت کرد، مگر مؤمنان آنان که اندک‌اند.[۱۱]

همچنین در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید آمده است: حضرت على علیه السلام روزى به مروان نگریست و فرمود: واى بر تو و واى بر امت محمد از دست تو و دودمانت، آنگاه که موى دو بناگوشت سفید شود.[۱۲]

«آل مروان‌» در زیارت عاشورا نیز - همچون آل زیاد و آل ابى‌سفیان و بنى‌امیه - مورد لعن قرار گرفته‌اند.

پانویس

  1. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه، ج۸، ص ۳۶۷.
  2. دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۴
  3. ابن اعثم، الفتوح، ج‏۴، ص۳۱۹
  4. ابن اثیر، الکامل، ترجمه ابولقاسم حالت و عباس خلیلی، ج‏۱۰، ص۳۴۱
  5. ابراهیم حسن، ابراهیم، تاریخ سیاسی اسلام، ج ۱
  6. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۳۸۹
  7. ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۳
  8. حوادث خلفاى آل مروان را در مروج الذهب، ج۳، ص۹۱ به بعد، مطالعه کنید.
  9. لغت نامه دهخدا، ذیل واژه بنی امیه
  10. ابن الأثیر الجزری، أسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۶۸
  11. دانشنامه جهان اسلام، ج۱، مدخل "حکم بن ابی‌العاص" از صدیقه ابریشم کار
  12. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج‏۶، ص۱۵۰