میر سید حسن مدرس اصفهانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(اصلاح الگو)
جز (مهدی موسوی صفحهٔ امير حسين مدرس را به میر سید حسن مدرس اصفهانی منتقل کرد)
 
(۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{الگو:منبع الکترونیکی پایگاه معتبر}}
+
«میر سید حسن مدرس اصفهانی» (۱۲۱۰-۱۲۷۳ ق)، فقیه اصولی و محقق و مدرس بزرگ [[شیعه]] در قرن سیزدهم قمری و از شاگردان [[شیخ محمدحسن نجفی]] و [[شیخ محمدتقی اصفهانی]] بود. او در [[اصفهان]]، حوزه درس و بحث تشکیل داده و عده‌ کثیری از فضلا و مجتهدین به درس او حاضر شده، و از نظر حسن تقریر و کثرت مطالب به «مدرّس» معروف گردید.
سيد حسن مدرس فرزند ميرزا سيد علی (نوه واعظ اصفهانی) معروف به مدرس یکی از حکما و مدرسين بزرگ حوزه اصفهان بود. معظم له در حکمت و کلام و منطق، فقه و اصول و تفسير و حديث مهارتی تام داشت. در سال 1210 قمری در اصفهان متولد شد، و در آغاز کار از علمای اصفهان بهره ور بود. او سالها از محضر آقا نجفی بزرگ صاحب حاشيه، حکيم نوری و حاجی کرباسی و همچنين در حوزه عراق از محضر شريف العلماء و صاحب جواهر سالها استفاده می کرد. و به درجاتی چشم گير در علم حکمت و فقاهت رسيد.
+
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = میر سید حسن مدرس اصفهانی
 +
|تصویر= [[پرونده:میر سید حسن مدرس.jpg]]
 +
||زادروز =  ۱۲۱۰ قمری
 +
|زادگاه =  [[اصفهان]] 
 +
|وفات =  ۱۲۷۳ قمری
 +
|مدفن =  اصفهان، مسجد رحیم‌خان
 +
|اساتید = [[شیخ محمدحسن نجفی]]، [[شیخ محمدتقی اصفهانی]]، [[محمدحسین حائری اصفهانی|شیخ محمدحسین حائری]]، [[ملا علی نوری اصفهانی|آخوند ملا علی نوری]]،...
 +
|شاگردان = [[میرزا ابوالمعالی کلباسی]]، [[میرزا محمدحسن شیرازی]]، [[ملامحمدباقر فشارکی اصفهانی]]، [[سید محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمدهاشم چهارسوقی]]،..
 +
|آثار=  اجوبة المسائل، جوامع الکلم، رساله در عدالت، رساله در اصل برائت، رساله در قاعده لاضرر، رساله در اصل صحت، شرح [[مختصر النافع (کتاب)|مختصر النافع]]،...
 +
}}
 +
== تحصیل و استادان ==
 +
میر سید حسن حسینی اصفهانی، معروف به مدرس اول، در سال ۱۲۱۰ قمری در [[اصفهان]] به دنیا آمد. او نزد پدر خود میر سید علی و دیگران کمی تحصیل نموده، بعداً در [[کربلا]] خدمت [[شریف العلماء|شریف العلماء مازندرانی]] (متوفی ۱۲۴۵ ق) و در [[نجف]] نزد [[شیخ محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] و [[محمدابراهیم کرباسی]] (قبل از بازگشت به [[ایران]]) و عده ای دیگر تلمّذ نمود.  
  
مدرس سالها در اصفهان به کرسی تدريس نشست و عمر عزيزش به بحثهای مختلف علمی گذشت. آوازه تدريس و حسن سليقه او همه جا پيچيد و کلمات و سخنان حکيمانه او به همه گوشها رسيد و در اندک مدت در حوزه اصفهان رونقی خاص بخشيد. تو گوئی فضلا از رفتن به حوزه های دور آسوده شدند، و رحل اقامت مجددا به اصفهان افکندند. به همت مدرس و همکاری مردم اصفهان مسجد رحيم خان در محله نو برپا شد و سالها ترويج و هدايت مردم و تدريس فضلا از نو آغاز شد. محدث قمی در فوايد می نويسد: مدرس پس از مرحوم استادش شيخ محمد تقی صاحب حاشيه از مدرسين بزرگ اصفهان گرديد و علمائی بزرگ مانند ميرزای شيرازی، ميرزا محمد باقر خوانساری و برادرش ميرزا محمد هاشم و افاضلی ديگر در ايران از شاگردان او بودند. از آثار اوست: جوامع در علم اصول و رسائلی در حکمت و فروع. مدرس در سال 1273 در اصفهان وفات نمود و نزديک مسجد خويش مدفون شد.
+
پس از مراجعت به اصفهان نزد [[شیخ محمدتقی اصفهانی|شیخ محمدتقی رازی]] (صاحب [[هدایة المسترشدین (کتاب)|هدایة المسترشدین]]) و [[محمدحسین حائری اصفهانی|شیخ محمدحسین حائری]] (صاحب فصول) و [[ملا علی نوری اصفهانی|آخوند ملا علی نوری]] تحصیل کرد.
 +
 
 +
صاحب «مکارم الآثار» می نویسد: علامه مدرس اعتنایی به استجازه از [[مشایخ]] نداشته، ولی چون شاگردان ایشان از آن بزرگوار [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه روایت]] خواستند و او خود را بی اَسناد دید، از شاگرد فرزانه اش آیت الله [[سید محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمدهاشم چهارسوقی]] خواست تا از پدرش [[میرزا زین العابدین خوانساری]] برای او اجازه روایتی بگیرد و ایشان نیز اجازه ای در روایت برای مدرس نوشته و ارسال داشت.
 +
 
 +
== تدریس و شاگردان ==
 +
میر سید حسن مدرس اصفهانی در زمان حیات استاد خود [[محمدابراهیم کرباسی]] در [[اصفهان]]، حوزه درس و بحث تشکیل داده، و عده ای کثیر از فضلا و مجتهدین به درس او حاضر شده، و از نظر حسن تقریر و کثرت مطالب به «مدرّس» معروف گردید، و حوزه درس او در اصفهان بی نظیر گردید. [[حاج شیخ عباس قمی|محدث قمی]] در «فواید الرضویه» می نویسد: مدرس پس از مرحوم استادش [[شیخ محمدتقی اصفهانی|شیخ محمدتقی]] صاحب حاشیه از مدرسین بزرگ اصفهان گردید.
 +
 
 +
در این دوره جایگاه حوزه اصفهان در [[فقه]] اجتهادی و دانش [[اصول فقه]] تا بدانجا رسید که به همت رادمردی مانند میر سید حسن مدرس این حوزه به استقلال و خودکفایی رسید؛ بلکه طلاب و فضلای سایر حوزه ها و حتی [[عتبات عالیات]] را نیز به سوی خود کشانید. مسافرت برخی از علمای اصفهان در این دوره به عتبات عالیات نیز بیشتر برای کسب آگاهی از شیوه ها و سبک های مختلف فکری بوده است؛ برای نمونه فقیه نامی علامه [[سید محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمدهاشم چهارسوقی]] (متوفای ۱۳۱۸ ق) که در اصفهان از محضر بزرگانی مانند حاجی کرباسی و سید حسن مدرس بهره برده و در جوانی به درجه اجتهاد نایل شده بود، هنگامی که به [[نجف]] اشرف رفت و در درس [[شیخ مرتضی انصاری]] شرکت جست، استادش میر سید حسن مدرس را بر شیخ انصاری ترجیح می داد. همچنین [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]] که هم درس و هم مباحثه میرزای چهارسوقی بود و سپس به نجف رفت، هنگامی که از او درباره مقایسه بین حوزه های نجف و اصفهان سؤال کردند، این گونه پاسخ داد که اگر سید مدرس به نجف بیاید از محضر او استفاده می شود.
 +
 
 +
به همت میر سید مدرس و همکاری مردم اصفهان، «[[مسجد]] رحیم خان» (که رحیم خان بیگلربیگی آن را تمام نموده است) در محله نو برپا شد و سالها ترویج و هدایت مردم و تدریس فضلا از نو آغاز شد.
 +
 
 +
برخی از شاگردان نامدار سید مدرس اول عبارتند از:
 +
 
 +
* [[میرزا ابوالمعالی کلباسی]]
 +
* [[میرزا محمدحسن شیرازی]]
 +
* [[ملامحمدباقر فشارکی اصفهانی]]
 +
* [[سید محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمدهاشم چهارسوقی]]
 +
* ملا حیدر اصفهانی
 +
* محمدرضا قمشه ای
 +
* ملا شکرالله لواسانی
 +
* ملا علی اصغر خوسفی بیرجندی
 +
* حاج سید مهدی نحوی.
 +
 
 +
== آثار و تألیفات ==
 +
 
 +
* اجوبة المسائل
 +
* جوامع الکلم، در [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]
 +
* رساله در عدالت
 +
* رساله در اصول جاریه در شک
 +
* رساله در [[اصل برائت]]
 +
* رساله در [[قاعده لاضرر|قاعده لا ضرر]]
 +
* رساله در [[اصل صحت]]
 +
* رساله در عبادت (فارسی)
 +
* رساله عملیّه (هدایه الطالبین)
 +
* شرح [[مختصر النافع (کتاب)|مختصر النافع]] (فقه استدلالی)
 +
* مناسک حج
 +
* اجازات کثیره جهت عده ای از علمای اعلام.
 +
 
 +
== وفات ==
 +
مرحوم سید حسن مدرس در روز ۳ جمادی الثانی سال ۱۲۷۳ قمری در [[اصفهان]] وفات یافت، و در مقبره مخصوص جنب مسجد رحیم خان که بنیان آن از خود ایشان است، مدفون گردید.
 +
 
 +
[[سید محمدباقر موسوی خوانساری|صاحب روضات]]، او را مؤسس در [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و صاحب قلب سلیم، [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]] او را بزرگترین فقیه زمان، [[میرزا ابوالمعالی کلباسی|میرزا ابوالمعالی کرباسی]] او را مخالف هواهای نفسانی و [[سید محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمدهاشم چهارسوقی]] به او لقب «شجرۀ تقوی» داده است.
 +
 
 +
==منابع==
 +
* [https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/63749/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%D9%86?CID=67 "میر سید حسن مدرس اصفهانی"، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه].
 +
* [https://sadatsite.ir/1399/03/18/%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%88%D9%84-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82/ "علامه آیت‌الله سید حسن مدرس مطلق"، مجموعه فرهنگی سادات].
 +
* سایت شعائر.
  
== منبع ==
 
سایت شعائر
 
 
[[رده:علمای قرن سیزدهم]]
 
[[رده:علمای قرن سیزدهم]]
 +
[[رده:علماء شیعه]]
 +
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:اصولیون]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۲۸

«میر سید حسن مدرس اصفهانی» (۱۲۱۰-۱۲۷۳ ق)، فقیه اصولی و محقق و مدرس بزرگ شیعه در قرن سیزدهم قمری و از شاگردان شیخ محمدحسن نجفی و شیخ محمدتقی اصفهانی بود. او در اصفهان، حوزه درس و بحث تشکیل داده و عده‌ کثیری از فضلا و مجتهدین به درس او حاضر شده، و از نظر حسن تقریر و کثرت مطالب به «مدرّس» معروف گردید.

میر سید حسن مدرس.jpg
نام کامل میر سید حسن مدرس اصفهانی
زادروز ۱۲۱۰ قمری
زادگاه اصفهان
وفات ۱۲۷۳ قمری
مدفن اصفهان، مسجد رحیم‌خان

Line.png

اساتید

شیخ محمدحسن نجفی، شیخ محمدتقی اصفهانی، شیخ محمدحسین حائری، آخوند ملا علی نوری،...

شاگردان

میرزا ابوالمعالی کلباسی، میرزا محمدحسن شیرازی، ملامحمدباقر فشارکی اصفهانی، میرزا محمدهاشم چهارسوقی،..

آثار

اجوبة المسائل، جوامع الکلم، رساله در عدالت، رساله در اصل برائت، رساله در قاعده لاضرر، رساله در اصل صحت، شرح مختصر النافع،...

تحصیل و استادان

میر سید حسن حسینی اصفهانی، معروف به مدرس اول، در سال ۱۲۱۰ قمری در اصفهان به دنیا آمد. او نزد پدر خود میر سید علی و دیگران کمی تحصیل نموده، بعداً در کربلا خدمت شریف العلماء مازندرانی (متوفی ۱۲۴۵ ق) و در نجف نزد صاحب جواهر و محمدابراهیم کرباسی (قبل از بازگشت به ایران) و عده ای دیگر تلمّذ نمود.

پس از مراجعت به اصفهان نزد شیخ محمدتقی رازی (صاحب هدایة المسترشدین) و شیخ محمدحسین حائری (صاحب فصول) و آخوند ملا علی نوری تحصیل کرد.

صاحب «مکارم الآثار» می نویسد: علامه مدرس اعتنایی به استجازه از مشایخ نداشته، ولی چون شاگردان ایشان از آن بزرگوار اجازه روایت خواستند و او خود را بی اَسناد دید، از شاگرد فرزانه اش آیت الله میرزا محمدهاشم چهارسوقی خواست تا از پدرش میرزا زین العابدین خوانساری برای او اجازه روایتی بگیرد و ایشان نیز اجازه ای در روایت برای مدرس نوشته و ارسال داشت.

تدریس و شاگردان

میر سید حسن مدرس اصفهانی در زمان حیات استاد خود محمدابراهیم کرباسی در اصفهان، حوزه درس و بحث تشکیل داده، و عده ای کثیر از فضلا و مجتهدین به درس او حاضر شده، و از نظر حسن تقریر و کثرت مطالب به «مدرّس» معروف گردید، و حوزه درس او در اصفهان بی نظیر گردید. محدث قمی در «فواید الرضویه» می نویسد: مدرس پس از مرحوم استادش شیخ محمدتقی صاحب حاشیه از مدرسین بزرگ اصفهان گردید.

در این دوره جایگاه حوزه اصفهان در فقه اجتهادی و دانش اصول فقه تا بدانجا رسید که به همت رادمردی مانند میر سید حسن مدرس این حوزه به استقلال و خودکفایی رسید؛ بلکه طلاب و فضلای سایر حوزه ها و حتی عتبات عالیات را نیز به سوی خود کشانید. مسافرت برخی از علمای اصفهان در این دوره به عتبات عالیات نیز بیشتر برای کسب آگاهی از شیوه ها و سبک های مختلف فکری بوده است؛ برای نمونه فقیه نامی علامه میرزا محمدهاشم چهارسوقی (متوفای ۱۳۱۸ ق) که در اصفهان از محضر بزرگانی مانند حاجی کرباسی و سید حسن مدرس بهره برده و در جوانی به درجه اجتهاد نایل شده بود، هنگامی که به نجف اشرف رفت و در درس شیخ مرتضی انصاری شرکت جست، استادش میر سید حسن مدرس را بر شیخ انصاری ترجیح می داد. همچنین میرزای شیرازی که هم درس و هم مباحثه میرزای چهارسوقی بود و سپس به نجف رفت، هنگامی که از او درباره مقایسه بین حوزه های نجف و اصفهان سؤال کردند، این گونه پاسخ داد که اگر سید مدرس به نجف بیاید از محضر او استفاده می شود.

به همت میر سید مدرس و همکاری مردم اصفهان، «مسجد رحیم خان» (که رحیم خان بیگلربیگی آن را تمام نموده است) در محله نو برپا شد و سالها ترویج و هدایت مردم و تدریس فضلا از نو آغاز شد.

برخی از شاگردان نامدار سید مدرس اول عبارتند از:

آثار و تألیفات

  • اجوبة المسائل
  • جوامع الکلم، در اصول
  • رساله در عدالت
  • رساله در اصول جاریه در شک
  • رساله در اصل برائت
  • رساله در قاعده لا ضرر
  • رساله در اصل صحت
  • رساله در عبادت (فارسی)
  • رساله عملیّه (هدایه الطالبین)
  • شرح مختصر النافع (فقه استدلالی)
  • مناسک حج
  • اجازات کثیره جهت عده ای از علمای اعلام.

وفات

مرحوم سید حسن مدرس در روز ۳ جمادی الثانی سال ۱۲۷۳ قمری در اصفهان وفات یافت، و در مقبره مخصوص جنب مسجد رحیم خان که بنیان آن از خود ایشان است، مدفون گردید.

صاحب روضات، او را مؤسس در فقه و اصول و صاحب قلب سلیم، میرزای شیرازی او را بزرگترین فقیه زمان، میرزا ابوالمعالی کرباسی او را مخالف هواهای نفسانی و میرزا محمدهاشم چهارسوقی به او لقب «شجرۀ تقوی» داده است.

منابع