مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

علامه شعرانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
−
'''ابوالحسن شعرانی''' (1320-1393 ق) از دانشمندان كم‌نظیر معاصر و متبحر در علوم مختلف نظیر عرفان، فلسفه، تفسیر، فقه، کلام و ریاضیات است. [[علامه حسن زاده آملی]] از شاگردان او، ایشان را ذوالفنون می نامد. از ایشان آثار متعددی در زمینه های مختلف برجای مانده است که غالب آنها شرح، ترجمه یا تصحیح آثار گذشتگان است. او در تهران تدریس می نمود و عالمانی همچون [[میرزا هاشم آملی]]، [[حسن زاده آملی]]، [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] و [[محدث ارموی]] از شاگردان او هستند.
+
'''میرزا''' '''ابوالحسن شعرانی''' (1320-1393 ق) از دانشمندان كم‌نظیر معاصر و متبحر در علوم مختلف نظیر [[عرفان]]، [[فلسفه]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]]، [[فقه]]، [[علم کلام|کلام]] و [[ریاضی|ریاضیات]] است. [[علامه حسن زاده آملی]] از شاگردان او، ایشان را ذوالفنون می نامد. از ایشان آثار متعددی در زمینه های مختلف برجای مانده است که غالب آنها شرح، ترجمه یا تصحیح آثار گذشتگان است. او در [[تهران]] تدریس می نمود و عالمانی همچون [[میرزا هاشم آملی]]، [[حسن زاده آملی]]، [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] و [[محدث ارموی]] از شاگردان او هستند.
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
 
|نام کامل = میرزا ابوالحسن شعرانی
 
|نام کامل = میرزا ابوالحسن شعرانی
سطر ۱۵: سطر ۱۵:
 
==زندگی نامه==
 
==زندگی نامه==
  
−
میرزا ابوالحسن شعرانی در سال 1320 ق. در [[تهران]] و در خانواده‎ای روحانی و دانش پرور، به دنیا آمد و پرورش یافت. سواد قرآنی را نزد پدر عالمش، شیخ محمد تهرانی آموخت و در حقیقت پدرش نخستین معلم او بود. در سالهای بعد او وارد مدرسه مروی تهران شد و ادبیات عرب، فارسی، [[منطق]]، [[فقه]]، [[اصول]]، [[فلسفه]]، ریاض، و... را طی سال‌ها آموخت. از معروفترین اساتید او در [[حوزه علمیه]] تهران، می‎توان از آیت الله حاج [[میرزا مهدی آشتیانی]] نام برد. همچنین حكیم محقق میرزا محمود قمی از اساتید او بود كه مردی زاهد و دانشمند بود.<ref>روزنامه جمهوری اسلامی، 28/11/1371.</ref>
+
ابوالحسن شعرانی در سال 1320 ق. در [[تهران]] و در خانواده‎ای روحانی و دانش پرور، به دنیا آمد و پرورش یافت. [[قرآن]] را نزد پدر عالمش، شیخ محمد تهرانی آموخت و در حقیقت پدرش نخستین معلم او بود. در سالهای بعد او وارد مدرسه مروی تهران شد و [[ادبیات عرب]] و فارسی، [[منطق]]، [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[فلسفه]]، [[ریاضی]]، و... را طی آن سال‌ها آموخت. از معروفترین اساتید او در [[حوزه علمیه]] تهران، می‎توان از آیت الله حاج [[میرزا مهدی آشتیانی]] نام برد. همچنین حكیم محقق میرزا محمود قمی از اساتید او بود كه مردی زاهد و دانشمند بود.<ref>روزنامه جمهوری اسلامی، 28/11/1371.</ref>
  
−
[[حبیب الله ذوالفنون]]<ref>دهخدا، ذیل: حبیب‌الله؛ برای آشنایی با آثار او. ر.ك: الذریعه، [[آقا بزرگ تهرانی]]، 4/4396 و 401 و 403؛ 8/219.</ref> نیز استاد ریاضی میرزا ابوالحسن شعرانی در حوزه تهرانی بود. میرزا ابوالحسن شعرانی، در دوره جوانی كه حوزه علمیه قم تازه تأسیس شده بود، سفری به آن دیار كرد و در محضر اساتیدی مانند‌ [[شیخ عبدالکریم حائری]] (مؤسس حوزه)، [[شیخ عبدالنبی نوری]] به ادامه تحصیل پرداخت.  
+
حبیب الله ذوالفنون<ref>دهخدا، ذیل: حبیب‌الله؛ برای آشنایی با آثار او. ر.ك: الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، 4/4396 و 401 و 403؛ 8/219.</ref> نیز استاد ریاضی میرزا ابوالحسن شعرانی در حوزه تهرانی بود. میرزا ابوالحسن شعرانی، در دوره جوانی كه [[حوزه علميه قم|حوزه علمیه قم]] تازه تأسیس شده بود، سفری به آن دیار كرد و در محضر اساتیدی مانند‌ [[شیخ عبدالکریم حائری]] (مؤسس حوزه)، [[شیخ عبدالنبی نوری]] به ادامه تحصیل پرداخت.  
  
−
او پس از سال‌ها تحصیل در حوزه تازه تأسیس [[قم]]، به [[نجف]] اشرف رفت و مدت‌ها در آنجا موفق به بهره‎گیری از محضر اساتید بزرگ شد. در بین اساتید حوزه علمیه نجف، [[سید ابوتراب خوانساری]] (متوفی 1346 ق) بیشتر از دیگران، شعرانی را مجذوب خود كرد. سید ابوتراب خوانساری در بین علماء شخصیت برجسته‎ای داشت و علاوه بر [[فقه]] و معارف شیعه، با فقه [[اهل سنت]] نیز آشنا بود.<ref>ر.ك: علماء معاصرین، ملا علی واعظ خیابانی، ص139ـ143؛ معارف الرجال، محمد حرزالدین، ج3، ص310.</ref>
+
او پس از سال‌ها تحصیل در حوزه تازه تأسیس [[قم]]، به [[نجف]] اشرف رفت و مدت‌ها در آنجا موفق به بهره‎گیری از محضر اساتید بزرگ شد. در بین اساتید حوزه علمیه نجف، [[سید ابوتراب خوانساری]] (متوفی 1346 ق) بیشتر از دیگران، شعرانی را مجذوب خود كرد. سید ابوتراب خوانساری در بین علماء شخصیت برجسته‎ای داشت و علاوه بر [[فقه]] و معارف [[شیعه]]، با فقه [[اهل سنت]] نیز آشنا بود.<ref>ر.ك: علماء معاصرین، ملا علی واعظ خیابانی، ص139ـ143؛ معارف الرجال، محمد حرزالدین، ج3، ص310.</ref>
  
−
شیخ ابوالحسن شعرانی پس از تكمیل تحصیلات علمی و [[سیر و سلوك]] عرفانی و عملی، در اوج استبداد رضاخانی به تهران بازگشت و شروع به تبلیغ و تدریس و تحقیق و ادامه سیر و سلوك كرد. او در مدت عمر پربركت خویش شاگردانی فرزانه و حكیم و فقیه تربیت كرد.
+
شیخ ابوالحسن شعرانی پس از تكمیل تحصیلات علمی و [[سیر و سلوک|سیر و سلوك]] عرفانی و عملی، در اوج استبداد رضاخانی به تهران بازگشت و شروع به تبلیغ و تدریس و تحقیق و ادامه سیر و سلوك كرد. او در مدت عمر پربركت خویش شاگردانی فرزانه و حكیم و فقیه تربیت كرد.
  
−
علامه میرزا ابوالحسن شعرانی در اواخر عمر دچار ضعف و بیماری قلب و ریه شد و زیر نظر پزشك بود. وقتی بیماری‎اش شدت یافت برای معالجه به آلمان برده شد و در بیمارستانی در شهر هامبورگ بستری گردید. اما معالجات سودی نبخشید و ایشان دقایقی بعد از نیمه شبِ یكشنبه، هفتم [[شوال]] 1393 (12/8/1352) وفات یافتند.
+
علامه میرزا ابوالحسن شعرانی در اواخر عمر دچار ضعف و بیماری قلب و ریه شد و زیر نظر پزشك بود. وقتی بیماری‎اش شدت یافت برای معالجه به آلمان برده شد و در بیمارستانی در شهر هامبورگ بستری گردید. اما معالجات سودی نبخشید و ایشان دقایقی بعد از نیمه شبِ یكشنبه، هفتم [[شوال]] 1393 (12/8/1352) وفات یافتند. جنازه‎ ایشان به تهران منتقل شده و در جنب حرم [[حضرت عبدالعظیم حسنی]]، در مقبره خانوادگی زمردی در بازار روبروی باغ طوطی به خاك سپرده شد.<ref>مطلبی، سید ابوالحسن، «نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، نور علم، ش50ـ51، ص102.</ref>
−
 
 
−
جنازه‎ ایشان به تهران منتقل شده و در جنب حرم [[حضرت عبدالعظیم حسنی]]، در مقبره خانوادگی زمردی در بازار روبروی باغ طوطی به خاك سپرده شد.<ref>مطلبی، سید ابوالحسن، «نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، نور علم، ش50ـ51، ص102.</ref>
 
 
==خاندان==
 
==خاندان==
  
 
او بازمانده خاندانی از خاندان‌های علم و دانش و [[تقوا]] و معنویت بود. برخی از نیاكان او عبارتند از:
 
او بازمانده خاندانی از خاندان‌های علم و دانش و [[تقوا]] و معنویت بود. برخی از نیاكان او عبارتند از:
  
−
# [[ملا فتح‌الله كاشانی]] سلسله نسب میرزا ابوالحسن شعرانی، به دانشمندی بزرگ و [[قرآن]] شناسی فرزانه یعنی علامه «ملا فتح الله كاشانی» (م 988 ق) مفسر معروف عصر صفویه می‎رسد. تفسیر «منهج الصادقین» وی به زبان فارسی شهره آفاق است.
+
#[[ملا فتح الله کاشانی|ملا فتح‌الله كاشانی]] سلسله نسب میرزا ابوالحسن شعرانی، به دانشمندی بزرگ و [[قرآن]] شناسی فرزانه یعنی علامه «ملا فتح الله كاشانی» (م 988 ق) مفسر معروف عصر [[صفویه]] می‎رسد. تفسیر «[[منهج الصادقين فى الزام المخالفين (کتاب)|منهج الصادقین]]» وی به زبان فارسی شهره آفاق است.
−
# ابوالحسن مجتهد تهرانی جد اعلای میرزا ابوالحسن شعرانی، شیخ ابوالحسن مجتهد تهرانی (1200ـ1272 ق) است. در تهران و سپس اصفهان به تحصیل پرداخت آن گاه عازم [[عراق]] شده و در حوزه‎های علمیه آن دیار نزد بزرگانی چون سید علی طباطبایی (صاحب ریاض) ادامه تحصیل داد و با اجازه اجتهاد به تهران مراجعت كرد.
+
#ابوالحسن مجتهد تهرانی جد اعلای میرزا ابوالحسن شعرانی، شیخ ابوالحسن مجتهد تهرانی (1200ـ1272 ق) است. در تهران و سپس [[اصفهان]] به تحصیل پرداخت آن گاه عازم [[عراق]] شده و در حوزه‎های علمیه آن دیار نزد بزرگانی چون [[سيد علی طباطبائی|سید علی طباطبایی]] (صاحب [[ریاض المسائل|ریاض]]) ادامه تحصیل داد و با اجازه [[اجتهاد]] به تهران مراجعت كرد.
−
# آخوند غلامحسین: پدربزرگ میرزا ابوالحسن شعرانی، آخوند غلامحسین، یكی از علمای متقی و فاضل تهران بود. آخوند در سال 1313 ق. در [[نجف]] اشرف به خاك سپرده شد.<ref> همان، ص 24، به نقل از نفس المهموم.</ref>
+
#آخوند غلامحسین: پدربزرگ میرزا ابوالحسن شعرانی، آخوند غلامحسین، یكی از علمای متقی و فاضل تهران بود. آخوند در سال 1313 ق. در [[نجف]] اشرف به خاك سپرده شد.<ref> همان، ص 24، به نقل از نفس المهموم.</ref>
−
# حاج شیخ محمد تهرانی: پدر میرزا ابوالحسن شعرانی عالمی متقی بود و در سال 1346 ق از دنیا رفت.<ref> مجله نور علم، شماره 50ـ51، ص 76.</ref>
+
#حاج شیخ محمد تهرانی: پدر میرزا ابوالحسن شعرانی عالمی متقی بود و در سال 1346 ق از دنیا رفت.<ref> مجله نور علم، شماره 50ـ51، ص 76.</ref>
  
 
==شاگردان==
 
==شاگردان==
−
علامه شعرانی در تهران کفایه، مکاسب، اسفار ملاصدرا و شفای ابوعلی سینا و هیئت و ریاضیات را تدریس می نمود.<ref>حسن زاده آملی، حسن؛ «جلوه هایی از حیات علمی علامه شعرانی (قده)»، نور علم، شماره 50 و 51، ص 10 تا 32</ref> برخی از شاگردان او عبارتند از:
+
علامه شعرانی در تهران [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایه]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]، [[اسفار اربعه (کتاب)|اسفار]] [[ملاصدرا]] و [[شفا (کتاب)|شفای]] [[ابن سینا|ابوعلی سینا]] و هیئت و [[ریاضی|ریاضیات]] را تدریس می نمود.<ref>حسن زاده آملی، حسن؛ «جلوه هایی از حیات علمی علامه شعرانی (قده)»، نور علم، شماره 50 و 51، ص 10 تا 32</ref> برخی از شاگردان او عبارتند از:
−
 
 
−
* 1. [[میرزا هاشم آملی|آیت الله میرزا هاشم آملی]] (1322ـ1413 ق):
 
−
 
 
−
از اساتید حوزه علمیه نجف و قم و صاحب آثار متعددی در فقه و اصول
 
−
 
 
−
* 2. [[عبدالله جوادی آملی|آیت الله عبدالله جوادی آملی]]:
 
−
 
 
−
از فقها، مفسران و فلاسفه بزرگ معاصر و از اساتید [[حوزه علمیه]] قم دارای ده‌ها اثر علمی و فقهی و تفسیری است.<ref> درباره زندگی ایشان، مراجعه شود به كیهان فرهنگی، ش 9، سال دوم.</ref>
 
−
 
 
−
* 3. علامه [[حسن حسن زاده آملی]]:
 
  
−
عارف، حکیم و فقیه معاصر که در ادبیات، علوم غریبه، ریاضی، هیئت و طب نیز تبحر دارد و به جهت تسلط به علوم مختلف به علامه ذوالفنون شهرت یافته است. آثار متعددی از ایشان به چاپ رسیده است
+
*1. [[میرزا هاشم آملی|آیت الله میرزا هاشم آملی]] (1322ـ1413 ق): از اساتید حوزه علمیه نجف و قم و صاحب آثار متعددی در فقه و اصول.
  
−
ایشان سال‌ها در تهران از محضر علامه شعرانی در زمینه فقه و تفسیر و ریاضی و [[حكمت]] و عرفان و... استفاده كرده و بهره‎های فراوان برده است و خاطراتی شیرین و شنیدنی از آن استاد الهی به یاد دارد.
+
*2. [[عبدالله جوادی آملی|آیت الله عبدالله جوادی آملی]]: از فقها، مفسران و فلاسفه بزرگ معاصر و از اساتید [[حوزه علميه قم|حوزه علمیه قم]] دارای ده‌ها اثر علمی و فقهی و تفسیری است.<ref> درباره زندگی ایشان، مراجعه شود به كیهان فرهنگی، ش 9، سال دوم.</ref>
  
−
* 4. استاد شیخ محمدحسن احمد فقیه یزدی:
+
*3. [[حسن حسن زاده آملی|علامه حسن حسن زاده آملی]]: عارف، حکیم و فقیه معاصر که در ادبیات، علوم غریبه، ریاضی، هیئت و [[طب]] نیز تبحر دارد و به جهت تسلط به علوم مختلف به علامه ذوالفنون شهرت یافته است. آثار متعددی از ایشان به چاپ رسیده است. ایشان سال‌ها در تهران از محضر علامه شعرانی در زمینه [[فقه]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و ریاضی و [[حكمت]] و [[عرفان]] و... استفاده كرده و بهره‎های فراوان برده است و خاطراتی شیرین و شنیدنی از آن استاد الهی به یاد دارد.
  
−
از شاگردان موفق علامه شعرانی و از اساتید حوزه علمیه قم است.
+
*4. استاد شیخ محمدحسن احمد فقیه یزدی: از شاگردان موفق علامه شعرانی و از اساتید حوزه علمیه قم است.
  
−
* 5. علی‌اكبر غفاری<ref>ر.ك: كیهان فرهنگی، سال1365، ش3.</ref>:
+
*5. علی‌اكبر غفاری: او در زمینه تصحیح، تحقیق و طبع آثار [[حدیث|حدیثی]] شیعه خدمات ارزنده‎ای انجام داده است.<ref>ر.ك: كیهان فرهنگی، سال1365، ش3.</ref>
  
−
او در زمینه تصحیح، تحقیق و طبع آثار حدیثی شیعه خدمات ارزنده‎ای انجام داده است.
+
*6. [[محدث ارموی|محدث اُرموی]] (1323ق ـ1358ش): مدرس، محقق، مصحح و ادیب که بیش از هفتاد اثر گرانقدر را تصحیح یا تألیف كرده است.<ref>كیهان اندیشه، شماره45، ص82؛ چهره درخشان، دكتر قوامی واعظ، ص30.</ref>
  
−
* 6. [[محدث ارموی|محدث اُرمُوی]] (1323ق ـ1358ش)<ref>كیهان اندیشه، شماره45، ص82؛ چهره درخشان، دكتر قوامی واعظ، ص30.</ref>:
+
==آثار و تألیفات==
−
 
 
−
مدرس، محقق، مصحح و ادیب که بیش از هفتاد اثر گرانقدر را تصحیح یا تألیف كرده است.
 
−
 
 
−
==آثار==
 
  
 
برای علامه شعرانی، حدود 41 اثر در زمینه های مختلف شمرده شده است<ref>رک: مطلبی، سید ابوالحسن، «نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، نور علم، ش50ـ51، ص 81 تا 86 </ref> که غالب آنها شرح، ترجمه یا تصحیح آثار گذشتگان است:
 
برای علامه شعرانی، حدود 41 اثر در زمینه های مختلف شمرده شده است<ref>رک: مطلبی، سید ابوالحسن، «نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، نور علم، ش50ـ51، ص 81 تا 86 </ref> که غالب آنها شرح، ترجمه یا تصحیح آثار گذشتگان است:
  
−
=== تفسیر و علوم قرآنی===
+
===تفسیر و علوم قرآنی===
  
−
# حاشیه بر مجمع البیان (در ده جلد)
+
#حاشیه بر [[مجمع البیان (کتاب)|مجمع البیان]] (در ده جلد)
−
# تصحیح كامل تفسیر صافی (در دو جلد)
+
#تصحیح كامل [[تفسیر صافی (کتاب)|تفسیر صافی]] (در دو جلد)
−
# مقدمه و حواشی و تصحیح كامل تفسیر ابوالفتوح رازی (در دوازده جلد)
+
#مقدمه و حواشی و تصحیح كامل [[روض الجنان و روح الجنان (کتاب)|تفسیر ابوالفتوح رازی]] (در دوازده جلد)
−
# [[نثر طوبی]]، دائره المعارف اصطلاحات قرآن، از الف تا حرف صاد
+
#[[نثر طوبی]]، دائره المعارف اصطلاحات [[قرآن]]، از الف تا حرف صاد
−
# تجوید قرآن
+
#[[تجوید]] قرآن
−
# طبع و چاپ بیش از 60 نسخه [[قرآن]] در اندازه‎های مختلف
+
#طبع و چاپ بیش از 60 نسخه قرآن در اندازه‎های مختلف
  
 
===حدیث و روایت===
 
===حدیث و روایت===
  
−
# جمع حواشی و تحقیق و تصحیح كتاب وافی اثر مرحوم فیض كاشانی (در سه جلد)
+
#جمع حواشی و تحقیق و تصحیح كتاب [[الوافى (کتاب)|وافی]] اثر مرحوم [[فیض کاشانی|فیض كاشانی]] (در سه جلد)
−
# تعلیقات بر شرح اصول كافی اثر ملا صالح مازندرانی، (در دوازده جلد)
+
#تعلیقات بر شرح [[اصول کافی|اصول كافی]] اثر [[ملا صالح مازندرانی]] (در دوازده جلد)
−
# تعلیقات بر وسائل الشیعه (از جلد 16 تا 20)
+
#تعلیقات بر [[وسائل الشیعه (کتاب)|وسائل الشیعه]] (از جلد 16 تا 20)
−
# حاشیه بر ارشاد القلوب دیلمی
+
#حاشیه بر [[ارشاد القلوب (کتاب)|ارشاد القلوب]] دیلمی
−
# ترجمه و شرح [[دعای عرفه]] [[سیدالشهداء]] علیه السلام، ضمیمه كتاب فیض الدموع
+
#ترجمه و شرح [[دعای عرفه]] [[سیدالشهداء]] علیه السلام، ضمیمه كتاب [[فیض الدموع (کتاب)|فیض الدموع]]
−
# ترجمه و شرح مفصل [[صحیفه سجادیه]]
+
#ترجمه و شرح مفصل [[صحیفه سجادیه]]
−
# تحقیق و تصحیح جامع الرواه
+
#تحقیق و تصحیح [[جامع الرواة]]
−
# رساله در علم درایه
+
#رساله در [[علم درایه]]
  
 
===فقه و اصول===
 
===فقه و اصول===
  
−
# المدخل الی عذاب المنهل، در اصول
+
#المدخل الی عذاب المنهل، در [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]
−
# شرح كفایه الاصول ـ آخوند خراسانی ـ
+
#شرح [[کفایة الاصول (کتاب)|كفایه الاصول]] از [[آخوند خراسانی]]
−
# شرح تبصره [[علامه حلی]]
+
#شرح تبصره [[علامه حلی]]
−
# حاشیه كبیره بر قواعد
+
#حاشیه كبیره بر [[قواعد الأحکام (کتاب)|قواعد]]
−
# رساله در شرح شكوك صلاه در عروه الوثقی
+
#رساله در شرح شكوك صلاه در [[عروة الوثقى (کتاب)|عروه الوثقی]]
−
# فقه فارسی و مختصر برای تدریس در مدارس
+
#فقه فارسی و مختصر برای تدریس در مدارس
−
# مناسك حج با حواشی؛ 9 نفر از مراجع تقلید
+
#مناسك [[حج]] با حواشی 9 نفر از مراجع تقلید
  
 
===فلسفه و كلام===
 
===فلسفه و كلام===
  
−
# شرح تجرید در علم كلام
+
#شرح [[تجرید الاعتقاد (کتاب)|تجرید]] در [[علم کلام|علم كلام]]
−
# حاشیه بر فصل الخطاب محدث نوری
+
#حاشیه بر فصل الخطاب [[محدث نوری]]
−
# كتاب راه سعادت در اثبات نبوت و رد شبهات یهود و نصارا
+
#كتاب راه سعادت در اثبات [[نبوت]] و رد شبهات [[یهود]] و [[نصاری|نصارا]]
−
# ترجمه كتاب «الامام علی صوت العداله الانسانیه» با نقدِ لغزش‌های نویسنده (جرق جرداق)
+
#ترجمه كتاب «الامام علی صوت العداله الانسانیه» با نقدِ لغزش‌های نویسنده (جرق جرداق)
−
# تعلیقاتی بر كتاب «محمد پیامبر و سیاستمدار» نوشته مونتگمری وات
+
#تعلیقاتی بر كتاب «محمد پیامبر و سیاستمدار» نوشته مونتگمری وات
−
# اصطلاحات فلسفی
+
#اصطلاحات [[فلسفه|فلسفی]]
−
# مقدمه و حواشی محققانه بر اسرار الحكم سبزواری
+
#مقدمه و حواشی محققانه بر اسرار الحكم سبزواری
  
 
===هیئت و نجوم===
 
===هیئت و نجوم===
  
−
# شرح عمل به زیج (جدولی كه از روی آن به حركات سیارات پی می‎برند) مبتنی بر هیئت جدید
+
#شرح عمل به زیج (جدولی كه از روی آن به حركات سیارات پی می‎برند) مبتنی بر هیئت جدید
−
# تعلیقه و مستدرك تشریح الافلاك با اشاره به هیئت جدید
+
#تعلیقه و مستدرك تشریح الافلاك با اشاره به هیئت جدید
−
# هیئت فلاماریون، ترجمه از زبان فرانسه
+
#هیئت فلاماریون، ترجمه از زبان فرانسه
−
# تقاویم (تقویم‎های) شبانه روزی
+
#تقاویم (تقویم‎های) شبانه روزی
  
 
===تاریخ===
 
===تاریخ===
  
−
# ترجمه «نفس المهموم» اثر حاج [[شیخ عباس قمی]]
+
#ترجمه «[[نفس المهموم (کتاب)|نفس المهموم]]» اثر حاج [[شیخ عباس قمی]]
−
# مقدمه، تصحیح و تحقیق كشف الغمه
+
#مقدمه، تصحیح و تحقیق [[کشف الغمة (کتاب)|كشف الغمه]]
−
# مقدمه و تصحیح منتخب التواریخ
+
#مقدمه و تصحیح منتخب التواریخ
−
# مقدمه كتاب وقایع السنین خاتون‌آبادی
+
#مقدمه كتاب وقایع السنین خاتون‌آبادی
−
# مقدمه، تصحیح و تعلیقات بر كتاب «روضه‌الشهداء»
+
#مقدمه، تصحیح و تعلیقات بر كتاب «روضه‌الشهداء»
  
 
===فنون دیگر===
 
===فنون دیگر===
  
−
* 1. تصحیح كامل و مقدمه و حاشیه بر جلد اول و سوم كتاب «نفایس الفنون فی عرابس العیون» اثر محمود آملی از دانشمندان قرن هشتم.<ref> كیهان اندیشه، شماره 45، ص 82؛ چهره درخشان، دكتر قوامی واعظ، ص 30.</ref>
+
*1. تصحیح كامل و مقدمه و حاشیه بر جلد اول و سوم كتاب «نفایس الفنون فی عرائس العیون» اثر محمود آملی از دانشمندان قرن هشتم.<ref> كیهان اندیشه، شماره 45، ص 82؛ چهره درخشان، دكتر قوامی واعظ، ص 30.</ref>
  
 
==آشنایی با زبان‌های متعدد==
 
==آشنایی با زبان‌های متعدد==
سطر ۱۳۱: سطر ۱۱۵:
 
علامه شعرانی علاوه بر مهارت كافی در [[فقه]] و [[اصول]] و [[تفسیر]] و [[حدیث]] و [[فلسفه]] و ریاضی و [[عرفان]] و كلام و...، با چندین زبان ـ غیر از فارسی و عربی ـ آشنا بود:
 
علامه شعرانی علاوه بر مهارت كافی در [[فقه]] و [[اصول]] و [[تفسیر]] و [[حدیث]] و [[فلسفه]] و ریاضی و [[عرفان]] و كلام و...، با چندین زبان ـ غیر از فارسی و عربی ـ آشنا بود:
  
−
# فرانسه: شعرانی به زبان فرانسه، كاملاً تسلط داشت و بسیاری از كتب علوم اسلامی ترجمه شده به زبان فرانسه را خود مطالعه و با متن اصلی تطبیق می‎كرد و صحت و سقم ترجمه را تعیین می‎نمود.
+
#فرانسه: شعرانی به زبان فرانسه، كاملاً تسلط داشت و بسیاری از كتب [[علوم اسلامی]] ترجمه شده به زبان فرانسه را خود مطالعه و با متن اصلی تطبیق می‎كرد و صحت و سقم ترجمه را تعیین می‎نمود.
−
# تركی: زبان تركی را مثل زبان مادری می‎دانست و می‎خواند و می‎نوشت.
+
#تركی: زبان تركی را مثل زبان مادری می‎دانست و می‎خواند و می‎نوشت.
−
# انگلیسی: وی به زبان انگلیسی نیز به قدر متعارف و لازم آشنایی داشت.
+
#انگلیسی: وی به زبان انگلیسی نیز به قدر متعارف و لازم آشنایی داشت.
−
# عبری: شاید شگفت انگیز باشد كه عالمی دینی با آن همه وسعت اطلاعات و اشتغالات در علوم مختلف، به زبان عبری هم تسلط داشته باشد! ایشان این زبان را از یك روحانی یهودی فراگرفته بود.<ref> مجله نور علم، ش 50ـ51، ص 94.</ref>
+
#عبری: شاید شگفت انگیز باشد كه عالمی دینی با آن همه وسعت اطلاعات و اشتغالات در علوم مختلف، به زبان عبری هم تسلط داشته باشد! ایشان این زبان را از یك روحانی یهودی فراگرفته بود.<ref> مجله نور علم، ش 50ـ51، ص 94.</ref>
  
−
==توصیف های دیگران از علامه شعرانی==
+
==علامه شعرانی از نگاه دیگران==
−
برخی او را خواجه نصیر عصر، و استاد جلال الدین همایی او را شیخ بهایی عصر لقب داده‌اند.
+
برخی او را [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر]] عصر، و استاد [[جلال الدین همایی]] او را [[شیخ بهایی]] عصر لقب داده‌اند.
  
−
علامه حسن زاده آملی درباره تبحر و گستردگی معلومات استادش، علامه شعرانی می گوید: «آقای شعرانی ذوالفنون بودند. بنده هیچیک از اساتیدم را به تبحر در منقول مثل ایشان ندیدم. یکی از کتابهای دوره شفا، علم موسیقی است. مرحوم آقای شعرانی، موسیقی هم می دانست. فرانسه را به اندازه عربی می‌دانست و مسلط بود. جناب علامه شعرانی در ادبیات، قلم توانایی داشت. فارسی را خیلی سنگین و قوی و فصیح می‌نوشت. در ریاضیات عالیه. در نجوم: من بارها این مطلب را به عرض رسانده‌ام در میان علمای روحانی ما، در عصر خودم بنده کسی را به تبحر در ریاضیات از ایشان بهتر و برتر ندیدم».
+
[[علامه حسن زاده آملی]] درباره تبحر و گستردگی معلومات استادش، علامه شعرانی می گوید: «آقای شعرانی ذوالفنون بودند. بنده هیچیک از اساتیدم را به تبحر در منقول مثل ایشان ندیدم. یکی از کتابهای دوره [[شفا (کتاب)|شفا]]، علم موسیقی است. مرحوم آقای شعرانی، موسیقی هم می دانست. فرانسه را به اندازه عربی می‌دانست و مسلط بود. جناب علامه شعرانی در ادبیات، قلم توانایی داشت. فارسی را خیلی سنگین و قوی و فصیح می‌نوشت. در [[ریاضی|ریاضیات]] عالیه، در [[نجوم]]. من بارها این مطلب را به عرض رسانده‌ام در میان علمای روحانی ما، در عصر خودم بنده کسی را به تبحر در ریاضیات از ایشان بهتر و برتر ندیدم».
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
−
<references/>
+
<references />
  
 
==منابع==
 
==منابع==
−
* جمعي از پژوهشگران حوزه علميه قم، شرح حال علامه شعرانى در مجموعه گلشن ابرار، جلد2، صفحه749.
+
 
−
* حسن زاده آملی، حسن؛ «جلوه هایی از حیات علمی علامه شعرانی (قده)»، نور علم، شماره 50 و 51
+
*جمعي از پژوهشگران حوزه علميه قم، شرح حال علامه شعرانى در مجموعه گلشن ابرار، جلد2، صفحه749.
−
* مطلبی، سید ابوالحسن، نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، نور علم، فروردين و تير 1372، شماره 50 و 51، ص 74 تا 106.
+
*حسن زاده آملی، حسن؛ «جلوه هایی از حیات علمی علامه شعرانی (قده)»، نور علم، شماره 50 و 51.
 +
*مطلبی، سید ابوالحسن، نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، نور علم، فروردين و تير 1372، شماره 50 و 51، ص 74 تا 106.
 +
 
 
{{سنجش کیفی
 
{{سنجش کیفی
 
|سنجش=شده
 
|سنجش=شده

نسخهٔ ‏۳ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۳۰

Confirm3.jpg

میرزا ابوالحسن شعرانی (1320-1393 ق) از دانشمندان كم‌نظیر معاصر و متبحر در علوم مختلف نظیر عرفان، فلسفه، تفسیر، فقه، کلام و ریاضیات است. علامه حسن زاده آملی از شاگردان او، ایشان را ذوالفنون می نامد. از ایشان آثار متعددی در زمینه های مختلف برجای مانده است که غالب آنها شرح، ترجمه یا تصحیح آثار گذشتگان است. او در تهران تدریس می نمود و عالمانی همچون میرزا هاشم آملی، حسن زاده آملی، جوادی آملی و محدث ارموی از شاگردان او هستند.

Sharani.jpg
نام کامل میرزا ابوالحسن شعرانی
زادروز 1320 قمری
زادگاه تهران
وفات 1393 قمری
مدفن قم

Line.png

اساتید

حبیب الله ذوالفنون، شیخ عبدالکریم حائری، سید ابوتراب خوانساری و ...

شاگردان

آیت الله میرزا هاشم آملی، حسن حسن زاده آملی، عبدالله جوادى آملى، علی اکبر غفاری و ...

آثار

ترجمه نفس المهموم (دمع السجوم)، راه سعادت، نثر طوبی و ...


زندگی نامه

ابوالحسن شعرانی در سال 1320 ق. در تهران و در خانواده‎ای روحانی و دانش پرور، به دنیا آمد و پرورش یافت. قرآن را نزد پدر عالمش، شیخ محمد تهرانی آموخت و در حقیقت پدرش نخستین معلم او بود. در سالهای بعد او وارد مدرسه مروی تهران شد و ادبیات عرب و فارسی، منطق، فقه، اصول، فلسفه، ریاضی، و... را طی آن سال‌ها آموخت. از معروفترین اساتید او در حوزه علمیه تهران، می‎توان از آیت الله حاج میرزا مهدی آشتیانی نام برد. همچنین حكیم محقق میرزا محمود قمی از اساتید او بود كه مردی زاهد و دانشمند بود.[۱]

حبیب الله ذوالفنون[۲] نیز استاد ریاضی میرزا ابوالحسن شعرانی در حوزه تهرانی بود. میرزا ابوالحسن شعرانی، در دوره جوانی كه حوزه علمیه قم تازه تأسیس شده بود، سفری به آن دیار كرد و در محضر اساتیدی مانند‌ شیخ عبدالکریم حائری (مؤسس حوزه)، شیخ عبدالنبی نوری به ادامه تحصیل پرداخت.

او پس از سال‌ها تحصیل در حوزه تازه تأسیس قم، به نجف اشرف رفت و مدت‌ها در آنجا موفق به بهره‎گیری از محضر اساتید بزرگ شد. در بین اساتید حوزه علمیه نجف، سید ابوتراب خوانساری (متوفی 1346 ق) بیشتر از دیگران، شعرانی را مجذوب خود كرد. سید ابوتراب خوانساری در بین علماء شخصیت برجسته‎ای داشت و علاوه بر فقه و معارف شیعه، با فقه اهل سنت نیز آشنا بود.[۳]

شیخ ابوالحسن شعرانی پس از تكمیل تحصیلات علمی و سیر و سلوك عرفانی و عملی، در اوج استبداد رضاخانی به تهران بازگشت و شروع به تبلیغ و تدریس و تحقیق و ادامه سیر و سلوك كرد. او در مدت عمر پربركت خویش شاگردانی فرزانه و حكیم و فقیه تربیت كرد.

علامه میرزا ابوالحسن شعرانی در اواخر عمر دچار ضعف و بیماری قلب و ریه شد و زیر نظر پزشك بود. وقتی بیماری‎اش شدت یافت برای معالجه به آلمان برده شد و در بیمارستانی در شهر هامبورگ بستری گردید. اما معالجات سودی نبخشید و ایشان دقایقی بعد از نیمه شبِ یكشنبه، هفتم شوال 1393 (12/8/1352) وفات یافتند. جنازه‎ ایشان به تهران منتقل شده و در جنب حرم حضرت عبدالعظیم حسنی، در مقبره خانوادگی زمردی در بازار روبروی باغ طوطی به خاك سپرده شد.[۴]

خاندان

او بازمانده خاندانی از خاندان‌های علم و دانش و تقوا و معنویت بود. برخی از نیاكان او عبارتند از:

  1. ملا فتح‌الله كاشانی سلسله نسب میرزا ابوالحسن شعرانی، به دانشمندی بزرگ و قرآن شناسی فرزانه یعنی علامه «ملا فتح الله كاشانی» (م 988 ق) مفسر معروف عصر صفویه می‎رسد. تفسیر «منهج الصادقین» وی به زبان فارسی شهره آفاق است.
  2. ابوالحسن مجتهد تهرانی جد اعلای میرزا ابوالحسن شعرانی، شیخ ابوالحسن مجتهد تهرانی (1200ـ1272 ق) است. در تهران و سپس اصفهان به تحصیل پرداخت آن گاه عازم عراق شده و در حوزه‎های علمیه آن دیار نزد بزرگانی چون سید علی طباطبایی (صاحب ریاض) ادامه تحصیل داد و با اجازه اجتهاد به تهران مراجعت كرد.
  3. آخوند غلامحسین: پدربزرگ میرزا ابوالحسن شعرانی، آخوند غلامحسین، یكی از علمای متقی و فاضل تهران بود. آخوند در سال 1313 ق. در نجف اشرف به خاك سپرده شد.[۵]
  4. حاج شیخ محمد تهرانی: پدر میرزا ابوالحسن شعرانی عالمی متقی بود و در سال 1346 ق از دنیا رفت.[۶]

شاگردان

علامه شعرانی در تهران کفایه، مکاسب، اسفار ملاصدرا و شفای ابوعلی سینا و هیئت و ریاضیات را تدریس می نمود.[۷] برخی از شاگردان او عبارتند از:

  • 3. علامه حسن حسن زاده آملی: عارف، حکیم و فقیه معاصر که در ادبیات، علوم غریبه، ریاضی، هیئت و طب نیز تبحر دارد و به جهت تسلط به علوم مختلف به علامه ذوالفنون شهرت یافته است. آثار متعددی از ایشان به چاپ رسیده است. ایشان سال‌ها در تهران از محضر علامه شعرانی در زمینه فقه و تفسیر و ریاضی و حكمت و عرفان و... استفاده كرده و بهره‎های فراوان برده است و خاطراتی شیرین و شنیدنی از آن استاد الهی به یاد دارد.
  • 4. استاد شیخ محمدحسن احمد فقیه یزدی: از شاگردان موفق علامه شعرانی و از اساتید حوزه علمیه قم است.
  • 5. علی‌اكبر غفاری: او در زمینه تصحیح، تحقیق و طبع آثار حدیثی شیعه خدمات ارزنده‎ای انجام داده است.[۹]
  • 6. محدث اُرموی (1323ق ـ1358ش): مدرس، محقق، مصحح و ادیب که بیش از هفتاد اثر گرانقدر را تصحیح یا تألیف كرده است.[۱۰]

آثار و تألیفات

برای علامه شعرانی، حدود 41 اثر در زمینه های مختلف شمرده شده است[۱۱] که غالب آنها شرح، ترجمه یا تصحیح آثار گذشتگان است:

تفسیر و علوم قرآنی

  1. حاشیه بر مجمع البیان (در ده جلد)
  2. تصحیح كامل تفسیر صافی (در دو جلد)
  3. مقدمه و حواشی و تصحیح كامل تفسیر ابوالفتوح رازی (در دوازده جلد)
  4. نثر طوبی، دائره المعارف اصطلاحات قرآن، از الف تا حرف صاد
  5. تجوید قرآن
  6. طبع و چاپ بیش از 60 نسخه قرآن در اندازه‎های مختلف

حدیث و روایت

  1. جمع حواشی و تحقیق و تصحیح كتاب وافی اثر مرحوم فیض كاشانی (در سه جلد)
  2. تعلیقات بر شرح اصول كافی اثر ملا صالح مازندرانی (در دوازده جلد)
  3. تعلیقات بر وسائل الشیعه (از جلد 16 تا 20)
  4. حاشیه بر ارشاد القلوب دیلمی
  5. ترجمه و شرح دعای عرفه سیدالشهداء علیه السلام، ضمیمه كتاب فیض الدموع
  6. ترجمه و شرح مفصل صحیفه سجادیه
  7. تحقیق و تصحیح جامع الرواة
  8. رساله در علم درایه

فقه و اصول

  1. المدخل الی عذاب المنهل، در اصول
  2. شرح كفایه الاصول از آخوند خراسانی
  3. شرح تبصره علامه حلی
  4. حاشیه كبیره بر قواعد
  5. رساله در شرح شكوك صلاه در عروه الوثقی
  6. فقه فارسی و مختصر برای تدریس در مدارس
  7. مناسك حج با حواشی 9 نفر از مراجع تقلید

فلسفه و كلام

  1. شرح تجرید در علم كلام
  2. حاشیه بر فصل الخطاب محدث نوری
  3. كتاب راه سعادت در اثبات نبوت و رد شبهات یهود و نصارا
  4. ترجمه كتاب «الامام علی صوت العداله الانسانیه» با نقدِ لغزش‌های نویسنده (جرق جرداق)
  5. تعلیقاتی بر كتاب «محمد پیامبر و سیاستمدار» نوشته مونتگمری وات
  6. اصطلاحات فلسفی
  7. مقدمه و حواشی محققانه بر اسرار الحكم سبزواری

هیئت و نجوم

  1. شرح عمل به زیج (جدولی كه از روی آن به حركات سیارات پی می‎برند) مبتنی بر هیئت جدید
  2. تعلیقه و مستدرك تشریح الافلاك با اشاره به هیئت جدید
  3. هیئت فلاماریون، ترجمه از زبان فرانسه
  4. تقاویم (تقویم‎های) شبانه روزی

تاریخ

  1. ترجمه «نفس المهموم» اثر حاج شیخ عباس قمی
  2. مقدمه، تصحیح و تحقیق كشف الغمه
  3. مقدمه و تصحیح منتخب التواریخ
  4. مقدمه كتاب وقایع السنین خاتون‌آبادی
  5. مقدمه، تصحیح و تعلیقات بر كتاب «روضه‌الشهداء»

فنون دیگر

  • 1. تصحیح كامل و مقدمه و حاشیه بر جلد اول و سوم كتاب «نفایس الفنون فی عرائس العیون» اثر محمود آملی از دانشمندان قرن هشتم.[۱۲]

آشنایی با زبان‌های متعدد

علامه شعرانی علاوه بر مهارت كافی در فقه و اصول و تفسیر و حدیث و فلسفه و ریاضی و عرفان و كلام و...، با چندین زبان ـ غیر از فارسی و عربی ـ آشنا بود:

  1. فرانسه: شعرانی به زبان فرانسه، كاملاً تسلط داشت و بسیاری از كتب علوم اسلامی ترجمه شده به زبان فرانسه را خود مطالعه و با متن اصلی تطبیق می‎كرد و صحت و سقم ترجمه را تعیین می‎نمود.
  2. تركی: زبان تركی را مثل زبان مادری می‎دانست و می‎خواند و می‎نوشت.
  3. انگلیسی: وی به زبان انگلیسی نیز به قدر متعارف و لازم آشنایی داشت.
  4. عبری: شاید شگفت انگیز باشد كه عالمی دینی با آن همه وسعت اطلاعات و اشتغالات در علوم مختلف، به زبان عبری هم تسلط داشته باشد! ایشان این زبان را از یك روحانی یهودی فراگرفته بود.[۱۳]

علامه شعرانی از نگاه دیگران

برخی او را خواجه نصیر عصر، و استاد جلال الدین همایی او را شیخ بهایی عصر لقب داده‌اند.

علامه حسن زاده آملی درباره تبحر و گستردگی معلومات استادش، علامه شعرانی می گوید: «آقای شعرانی ذوالفنون بودند. بنده هیچیک از اساتیدم را به تبحر در منقول مثل ایشان ندیدم. یکی از کتابهای دوره شفا، علم موسیقی است. مرحوم آقای شعرانی، موسیقی هم می دانست. فرانسه را به اندازه عربی می‌دانست و مسلط بود. جناب علامه شعرانی در ادبیات، قلم توانایی داشت. فارسی را خیلی سنگین و قوی و فصیح می‌نوشت. در ریاضیات عالیه، در نجوم. من بارها این مطلب را به عرض رسانده‌ام در میان علمای روحانی ما، در عصر خودم بنده کسی را به تبحر در ریاضیات از ایشان بهتر و برتر ندیدم».

پانویس

  1. ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 28/11/1371.
  2. ↑ دهخدا، ذیل: حبیب‌الله؛ برای آشنایی با آثار او. ر.ك: الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، 4/4396 و 401 و 403؛ 8/219.
  3. ↑ ر.ك: علماء معاصرین، ملا علی واعظ خیابانی، ص139ـ143؛ معارف الرجال، محمد حرزالدین، ج3، ص310.
  4. ↑ مطلبی، سید ابوالحسن، «نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، نور علم، ش50ـ51، ص102.
  5. ↑ همان، ص 24، به نقل از نفس المهموم.
  6. ↑ مجله نور علم، شماره 50ـ51، ص 76.
  7. ↑ حسن زاده آملی، حسن؛ «جلوه هایی از حیات علمی علامه شعرانی (قده)»، نور علم، شماره 50 و 51، ص 10 تا 32
  8. ↑ درباره زندگی ایشان، مراجعه شود به كیهان فرهنگی، ش 9، سال دوم.
  9. ↑ ر.ك: كیهان فرهنگی، سال1365، ش3.
  10. ↑ كیهان اندیشه، شماره45، ص82؛ چهره درخشان، دكتر قوامی واعظ، ص30.
  11. ↑ رک: مطلبی، سید ابوالحسن، «نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی»، نور علم، ش50ـ51، ص 81 تا 86
  12. ↑ كیهان اندیشه، شماره 45، ص 82؛ چهره درخشان، دكتر قوامی واعظ، ص 30.
  13. ↑ مجله نور علم، ش 50ـ51، ص 94.

منابع

  • جمعي از پژوهشگران حوزه علميه قم، شرح حال علامه شعرانى در مجموعه گلشن ابرار، جلد2، صفحه749.
  • حسن زاده آملی، حسن؛ «جلوه هایی از حیات علمی علامه شعرانی (قده)»، نور علم، شماره 50 و 51.
  • مطلبی، سید ابوالحسن، نجوم امت - حضرت آیت الله علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، نور علم، فروردين و تير 1372، شماره 50 و 51، ص 74 تا 106.


برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=علامه_شعرانی&oldid=121253»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا