نهج الفصاحه (کتاب)

نویسنده	ابوالقاسم پاینده
موضوع	احادیث اخلاقی پیامبر اکرم
زبان	عربی
تعداد جلد	۱
مصحح	غلامحسين‌ مجيدی
نهج الفصاحة

«نَهجُ الفَصاحَة» مجموعه‌ای از سخنان فصیح پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) است که توسط ابوالقاسم پاینده (م، ۱۳۶۳ ق)، گردآوری و به فارسی ترجمه شده است. احادیث این کتاب، بیشتر در حوزه اخلاقی است.

معرفی مؤلف

ابوالقاسم پاینده در سال ۱۲۸۷ هـ.ش در نجف آباد اصفهان به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتی را در زادگاهش گذراند و پس از آن در کسوت طلبگی به تحصیل علوم معقول و منقول پرداخت. سپس همکاری خود را با نشریات مختلف آغاز کرد.

او با زبان عربی و انگلیسی و فرانسه آشنا بود و آثاری در زمینه ترجمه و پژوهش ارائه کرد، که از آن جمله ترجمه ترجمه قرآن، نهج الفصاحه، تاریخ طبری و مروج الذهب است. آثاری نیز در زمینه داستان کوتاه دارد.

مرحوم ابوالقاسم پاینده در مرداد سال ۱۳۶۳ شمسی درگذشت.

معرفی کتاب

کتاب «نهج الفصاحه»، مشتمل بر روایات و سخنان پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می باشد. علت نامگذاری این مجموعه وزین به نهج الفصاحه به خاطر حدیث پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله است که فرموده اند: «أنا أفصح العرب؛ من فصیح ترین فرد عرب هستم». پيامبر اكرم در ميان سخنگويان عرب در فصاحت و بلاغت ممتاز بود و اين عجب نيست، زيرا قلب وى مهبط الهام بود و گفتار الهى بر زبانش جارى مى‌شد، هر چند اسلوب سخنان وى با گفتار الهى مختلف است.

جاحظ که یکى از تواناترین و مطلعترین نویسندگان عرب است و شهادت وى در این قبیل مسائل، سند است، درباره سخنان حضرت محمد صلی الله علیه وآله چنین می گوید: «سخنى است که شماره حروفش اندک و شماره معانی اش بسیار، از تصنّع برى و از تکلّف برکنار است. آنجا که تفصیل باید، مفصّل و آنجا که اختصار شاید، مختصر است. از کلمات نامأنوس و فرارى و از سخنان مبتذل و بازارى مبرّاست».

مؤلف، سخنان پیامبر صلی الله علیه وآله را در موضوع فضیلت و اخلاق آورده و از آوردن احادیث فقهی و... خودداری کرده است.

بعضی از کلمات قصار این مجموعه در ردیف کلمات امام علی علیه السلام نیز نقل شده و در بعضی موارد در مفهوم معنی و حتی لفظ شبیه هم می باشند. این توارد را مؤلّف چنین بیان می کند: «توارد بسیاری از کلمات و اخبار منتسب به حضرت علی علیه السلام با احادیث و کلمات پیامبر دیده می شود که در گمان بعضی ها این نتیجه اشتباه راویان است. ولی حقیقت این است که تقارب و تشابه معنوی که میان محمد و علی علیهماالسلام وجود دارد، این تشابه را به وجود آورده است».

نویسنده در جمع‌آورى اين مجموعه از منابعى چون: الكافى، من‌ لا‌یحضره‌ الفقیه، تهذیب الاحکام، الاستبصار، صحاح سته، اعيان الشيعة، ناسخ التواريخ، البيان و التبيين جاحظ، العقد الفرید، ربيع الابرار و غيره بهره جسته است.

محتوای کتاب

کتاب «نهج الفصاحه» در دو قسمت احادیث و خطبه ها، تنظیم شده است. در این مجموعه گرانسنگ، ۳۲۲۷ حدیث و ۱۶ خطبه از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، جمع آوری شده است. پیش از آن، مقدمه مفصل مؤلف در ۱۶۷ صفحه که در موضوع انگیزه نگارش نهج الفصاحه، علت نامگذاری، فصاحت و بلاغت پیامبر، زندگی پیامبر و موضوعات دیگر به رشته تحریر درآمده است،

احادیث و خطبه ها به وسیله خود مؤلف به فارسی ترجمه و روبروی احادیث در یک صفحه به چاپ رسیده است. به جهت مهارت و تبحّر ویژه مؤلّف، ترجمه این مجموعه، روان، ساده و زیبا صورت گرفته است.

ابوالقاسم پاینده، خود اين كلمات گهربار را به فارسى روان ترجمه نموده و مقدمه‌اى زيبا بر آن نگاشته است. در پايان كتاب نيز فهرست موضوعى كلمات قصار در اختيار خواننده قرار داده شده است.

منابع

• نرم افزار دانشنامه نبوی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
• حافظ فرزانه، مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علميه.
• "سبک‌شناسی داستانهای کوتاه ابوالقاسم پاینده"، محمدرضا نصر اصفهانی، مجله فنون ادبی، سال سوم، شماره 1، بهار 1390.