آیه 88 سوره آل عمران
| <<87 | آیه 88 سوره آل عمران | 89>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
جاوید در جایگاه لعنت (که جهنّم است) بمانند و بر آنها عذاب خدا تخفیف نیابد و هرگز نظر رحمت به آنها نکنند.
در آن لعنت جاودانه اند؛ نه عذاب از آنان سبک شود، و نه مهلتشان دهند.
در آن [لعنت] جاودانه بمانند؛ نه عذاب از ايشان كاسته گردد و نه مهلت يابند.
جاويد در لعنت بمانند و از عذابشان كاسته نشود و مهلتشان ندهند.
همواره در این لعن (و طرد و نفرین) می‌مانند؛ مجازاتشان تخفیف نمی‌یابد؛ و به آنها مهلت داده نمی‌شود.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
ينظرون: انظار به معنى مهلت دادن است.[۱]
نزول
محل نزول:
اين آيه همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. [۲]
شأن نزول آیات 86، 87، 88 و 89:
«شیخ طوسى» گوید: حسن بصرى گويد: اين آيات درباره اهل كتاب نازل شده كه قبل از بعثت پيامبر به خاطر صفات او كه در كتاب خود ديده بودند ايمان آورده بودند. وقتى كه خداوند او را مبعوث نمود انكار كردند.[۳]
مجاهد و سدى گويند كه درباره مردى از انصار نازل شد كه به او حرث بن سويد مى گفتند: اين مرد مرتد شد سپس توبه نمود و خداوند با نزول آيه 89 «إِلَّا الَّذِينَ تابُوا» توبه او را قبول كرد و ما نيز اين موضوع را از امام صادق عليه‌السلام (در آيه 83) روايت كرده ايم،[۴] و نيز گويند درباره قومى نازل گرديد كه مي‌خواستند پيامبر درباره آنها به اسلام حكم نمايند در صورتى كه در قلوب آنها كفر بوده است و خداوند به وسيله نزول اين آيات پيامبر خود را از قلوب و ضماير اندرون آنان مطلع ساخت[۵].[۶]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«87» أُولئِكَ جَزاؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللَّهِ وَ الْمَلائِكَةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ
آنان (كه با آن همه دلايل روشن وسابقه‌ى ايمان، مرتدّ شدند،) كيفرشان آن است كه لعنت خدا و فرشتگان و عموم مردم بر آنان باشد.
«88» خالِدِينَ فِيها لا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ
آنها همواره مورد لعن (خدا وفرشتگان ومردم) هستند، نه عذاب از آنان كاسته شود و نه به آنها مهلت داده شود.
نکته ها
نفرين تمام مردم، به افراد مرتدّ، شايد بدان جهت باشد كه وجدان‌هاى آگاه و فطرت‌هاى سالم، اين اعراض و كفر آگاهانه را محكوم مى‌كند. شايد هم از آن رو باشد كه شعاعِ كفرِ آگاهانه، به نسلها و عصرها سرايت كرده و افراد زيادى را در آتش خود مى‌سوزاند.
مشابه اين لعنت خدا و فرشتگان و مردم را در آيه‌ى 159 سوره بقره نسبت به دانشمندانى كه حقايق را كتمان مى‌كنند، مى‌خوانيم. بنابراين گناه عالمى كه كتمان حق كند و مرتدّى كه آگاهانه دست از ايمان بردارد، يكسان است.
پیام ها
1- ملائكه در برابر افكار واعمال زشت انسان، واكنش نشان مى‌دهند. «عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللَّهِ وَ الْمَلائِكَةِ ...»
2- مردم بايد در برابر افراد مرتدّ و منحرف، عكس العمل نشان بدهند. «عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ ... النَّاسِ»
جلد 1 - صفحه 558
3- علم و آگاهى در مقدار و كيفيّت عذاب الهى مؤثر است. «شَهِدُوا أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَ جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ ... لا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
خالِدِينَ فِيها لا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ (88)
«1» سوره مائده، آيه 78.
«2» به تفسير برهان، تفسير عياشى، تفسير صافى و تفسير نور الثقلين، ذيل آيه 159 بقره مراجعه شود.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 171
خالِدِينَ فِيها: در حالتى كه مخلد و جاويد باشند در لعنت يا در عقوبت يا در آتش جهنم كه اثر لعنت است، لا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ: تخفيف و سبك گرديده نشود از ايشان عذاب، وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ: و نباشد ايشان كه مهلت داده شوند تا به دنيا رجوع كنند و ايمان آرند، يا آنكه تأخير عذاب شود زمانى دون زمانى.
تنبيه: آيه شريفه دال است بر آنكه كفار در عذاب مخلد و تخفيف داده نشود عذاب از آنها، بلكه دائم در تزايد خواهد بود.
علامه مجلسى رضوان اللّه عليه فرمايد: خلافى نيست در ميان مسلمانان در اينكه كفار و منافقين كه حجت بر ايشان تمام شده باشد، مخلد در عذاب جهنمند و عذاب هرگز از آنها سبك نمى‌شود.
حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در وصف عذاب جهنم فرمايد: نار قعرها بعيد و حرّها شديد و شرابها صديد و عذابها جديد و مقامعها حديد لا يفتّر عذابها و لا يموت ساكنها «1» (الخ). آتشى كه قعر آن دور، و حرارت آن سخت، و آب آن صديد، و عذاب آن تازه، و گرزهاى آن آهن، سست نشود عذاب آن و نميرد ساكن آن.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
خالِدِينَ فِيها لا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ (88)
ترجمه
جاودانيان در آن نه تخفيف داده ميشود از آنها عذاب و نه آنها مهلت داده شوند.
تفسير
ادله خلود و نقل هفوات مخالفين به بيان او فى در سوره بقره به عرض رسيد گويا براى رغم انف آنها كه خلود در جهنم را اقرار داشتند ولى خلود در عذاب را منكر بودند و ميگفتند عذاب ميشود نازل شده و تصريح فرموده بآنكه مخلدند در لعنت و عقوبت كه لازمه آنست و تخفيف عذاب براى آنها نيست و مهلتى هم ندارند كه فكرى براى بدبختى خودشان نمايند بايد پيش از اين گرفتارى فكرى كرد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
خالِدِينَ فِيها لا يُخَفَّفُ عَنهُم‌ُ العَذاب‌ُ وَ لا هُم يُنظَرُون‌َ (88)
هميشه در لعنة يا جهنم معذّب هستند و عذاب آنها سبك نميشود و آنها را مهلت نميدهند.
خالِدِينَ فِيها ضمير فيها ممكن است بلعنت برگردد که در آيه قبل
جلد 4 - صفحه 277
ذكر فرموده چنانچه مفسرين گفتند، ولي بعيد نيست که مرجع جهنم باشد چون معهود ذهنيست زيرا كسي که مشمول لعنت خدا و ملائكه و ناس باشد البته جايگاه او در جهنم است.
لا يُخَفَّفُ عَنهُم‌ُ العَذاب‌ُ علاوه بر اينكه مخلّد در عذاب هستند عذاب آنها سبك نميشود كُلَّما نَضِجَت جُلُودُهُم بَدَّلناهُم جُلُوداً غَيرَها لِيَذُوقُوا العَذاب‌َ نساء آيه 59 وَ لا هُم يُنظَرُون‌َ در جهنم و عذاب مهلت هم نيست که يك ساعت عذاب از آنها برداشته شود، و بعضي مفسرين گفتند مهلت در توبه ندارند و بازگشت بدنيا از براي آنها نيست لكن خلاف ظاهر است.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 88)- در این آیه می‌افزاید: «این در حالی است که آنها همواره در این لعن و طرد و نفرت می‌مانند و مجازات آنها تخفیف نمی‌یابد و به آنها مهلت داده نمی‌شود» (خالِدِینَ فِیها لا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ یُنْظَرُونَ).
در واقع اگر این لعن و طرد جاودانی نبود و یا جاودانی بود و تدریجا تخفیف می‌یافت و یا حد اقل مهلتی به آنها داده می‌شد تحملش آسانتر بود ولی هیچ یک از اینها در باره آنها نیست عذابشان دردناک و جاودانی و غیر قابل تخفیف و بدون هیچ گونه مهلت است.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- ↑ طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 2، ص 693.
- ↑ صاحب مجمع البيان آن را از جبائى و ابومسلم نيز نقل نموده است و موضوع حرث بن سويد را كه شيخ بزرگوار ما در آيه 83 عنوان نموده در اين آيات آورده است.
- ↑ نسائى و حاكم و ابن حبان از ابن عباس و نيز مسدد در مسند خود و نيز عبدالرزاق در تفسير خود از مجاهد قضيه حارث را برخى بدون ذكر نام و بعضى بدون ذكر ارتكاب قتل از ناحيه او نقل نموده اند.
- ↑ صاحب روض الجنان درباره پشيمانى حرث بن سويد كه قبلا بدان اشاره گرديد، گويد كه وى نامه اى به برادرش خلاس بن سويد نوشته بود. از او خواست كه نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله برود و پشيمانى او را متذكّر شود، مجاهد گويد: درباره مردى از بنى‌عمر و بن عوف آمده كه كافر شده بود و دوباره به اسلام بازگشته بود.
- ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 131.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
