واز پدران وذرّيه وبرادرانشان، كسانى را (مورد لطف قرارداده وبه خاطر لياقتشان آنان را به نبوّت) برگزيديم و به راه راست هدايتشان كرديم.
جلد 2 - صفحه 504
نکته ها
برخى گمان كردهاند كه ذريّه تنها به نوههاى پسرى گفته مىشود، در حالى كه حضرت عيسى كه پدر نداشت و تنها از طرف مادر به ابراهيم عليه السلام منسوب بود، در اين آيه از ذريّه حضرت ابراهيم به شمار آمده است. وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ ... عِيسى امام صادق و امام كاظم عليهما السلام به استناد همين آيه، اهلبيت عليهم السلام را كه از طرف مادر به پيامبر مىرسند، ذرّيه رسول اللّه و ابناء رسول اللّه دانستهاند. «1» فخررازى نيز در تفسير خود، اين نكته را پذيرفته است. در «تفسير المنار» هم حديثى از صحيح بخارى نقل شده كه رسول خدا صلى الله عليه و آله كلمهى ذريّه را دربارهى امام حسن عليه السلام به كار برده است.
برخى خواستهاند از كلمهى «مِنْ» در «مِنْ آبائِهِمْ» استفاده كنند كه در ميان پدران انبيا افراد منحرف هم بودهاند ولى لحن آيات، در مقام برگزيدگى پدران براى نبوت است. نه در مقام كفر و ايمان آنان. «2»
وَ مِنْ آبائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوانِهِمْ: و تفضيل داديم بعضى از پدران ايشان و بعضى از ذريه ايشان و برخى از برادران ايشان را. يعنى از آباء و ذريه و اخوان انبياى مذكوره را كه پيغمبر يا اوصياء يا اولياء بودند تفضيل داديم بر ساير مردم كه در رتبه از ايشان پستتر بودند، يا هدايت كرديم بعضى از آباء و ذرارى و اخوان انبياى مذكوره را بوسيله الطاف و توفيق خود. بنابر اين مراد از هدايت، اعطاى نبوت و علم و حكمت است وَ اجْتَبَيْناهُمْ: و برگزيديم و اختيار كرديم اين پيغمبران را وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ: و ثابت داشتيم ايشان را به راه راست كه دين حق باشد. و گويند تكرار هدايت در آيه جهت بيان آن چيزى است كه مهتدى شدهاند به سوى آنكه دين خدا است يا ايشان را در آخرت به طريق بهشت رهنمائى كرديم.
و از پدرانشان و فرزندانشان و برادرانشان و برگزيديمشان و هدايت كرديمشان براه راست.
تفسير
يعنى و هدايت نموديم از آباء انبياء نامبرده در آيات سابقه و ذريّات آنها و از برادران آنها مانند برادران حضرت يوسف مردانيرا بمعرفت خداوند و توحيد او و نفى شرك و برگزيديم آنها را برسالت و نبوّت و ترويج دين و معارف حقّه و نشر احكام الهى و علم و حكمت و اخلاق حسنه و هدايت نموديم ايشانرا براه راست موصل ببهشت جاويد ..
وَ مِن آبائِهِم وَ ذُرِّيّاتِهِم وَ إِخوانِهِم ظاهر اينست که اينکه جمله اشاره بسائر انبياء است که نام آنها ذكر نشده و آنها بعضي پدران اينکه مذكورين بودند و بعضي ذراري آنها و بعضي اخوان آنها و قرينه بر اينکه ظهور يكي اينكه اينکه آيات شريفه در مقام ذكر انبياء بوده و ديگر جمله اخيره که ميفرمايد وَ اجتَبَيناهُم که خداوند اينها را برگزيد وَ هَدَيناهُم بهدايت مطلقه عامه إِلي صِراطٍ مُستَقِيمٍ که هيچگونه اعوجاجي در او نباشد از حيث عقائد و اخلاق و اعمال و آنها هدايت شدند و اينکه موهبت خاص انبياء و اوصياء آنها و معصومين مثل مريم و صديقه طاهره است زيرا غير معصوم خالي از اعوجاج نيست و اقويتر دليل که موجب نصّ در اينکه مدّعي ميشود آيات بعد است که ميفرمايد:
131
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 87)
و در این آیه یک اشاره کلی به پدران و فرزندان و برادران صالح پیامبران نامبرده که بطور تفصیل اسم آنها در اینجا نیامده است کرده، می گوید: «از میان پدران آنها و فرزندانشان و برادرانشان، افرادی را فضیلت دادیم و برگزیدیم و به راه راست هدایت کردیم» (وَ مِن آبائِهِم وَ ذُرِّیاتِهِم وَ إِخوانِهِم وَ اجتَبَیناهُم وَ هَدَیناهُم إِلی صِراطٍ مُستَقِیمٍ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: