و من چگونه از آنچه شما شریک خدا قرار میدهید بترسم در حالی که شما از شرک آوردن به خدا نمیترسید با آنکه هیچ برهان و حجتی را بر آن شرک بر شما نازل نکرده است؟! آیا کدام یک از ما دو گروه به ایمنی سزاوارتریم اگر شما فهم سخن میکنید؟!
چگونه از آنچه شما شریک او قرار داده اید بترسم؟! در حالی که خود شما از اینکه چیزی را شریک خدا گرفته اید که خدا هیچ دلیلی بر حقّانیّت آن بر شما نازل نکرده نمی ترسید، اگر حقایق را می دانید [بگویید] کدام یک از دو گروه [خداپرستان و مشرکان] به ایمنی [از عذاب خدا] سزاوارترند؟
و چگونه از آنچه شريك [خدا] مىگردانيد بترسم، با آنكه شما خود از اينكه چيزى را شريك خدا ساختهايد كه [خدا] دليلى در باره آن بر شما نازل نكرده است نمىهراسيد؟ پس اگر مىدانيد، كدام يك از [ما] دو دسته به ايمنى سزاوارتر است؟
چرا از آن چيزى كه شريك خدايش ساختهايد بترسم در حالى كه شما چيزهايى را كه هيچ دليلى درباره آنها نازل نكرده است مىپرستيد و بيمى به دل راه نمىدهيد؟ اگر مىدانيد بگوييد كه كدام يك از اين دو گروه به ايمنى سزاوارترند؟
چگونه من از بتهای شما بترسم؟! در حالی که شما از این نمیترسید که برای خدا، همتایی قرار دادهاید که هیچ گونه دلیلی درباره آن، بر شما نازل نکرده است! (راست بگویید) کدام یک از این دو دسته (بتپرستان و خداپرستان)، شایستهتر به ایمنی (از مجازات) هستند اگر میدانید؟!
How could I fear what you ascribe [to Him] as [His] partners, when you do not fear ascribing to Allah partners for which He has not sent down any authority to you? So [tell me,] which of the two sides has a greater right to safety, if you know?
And how should I fear what you have set up (with Him), while you do not fear that you have set up with Allah that for which He has not sent down to you any authority; which then of the two parties is surer of security, if you know?
How should I fear that which ye set up beside Him, when ye fear not to set up beside Allah that for which He hath revealed unto you no warrant? Which of the two factions hath more right to safety? (Answer me that) if ye have knowledge.
"How should I fear (the beings) ye associate with Allah, when ye fear not to give partners to Allah without any warrant having been given to you? Which of (us) two parties hath more right to security? (tell me) if ye know.
معانی کلمات آیه
سلطان: تسلط، حجت، دليل. سلطه به معنى تمكن و قدرت است.[۱]
وَ كَيْفَ أَخافُ ما أَشْرَكْتُمْ وَ لا تَخافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُمْ بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطاناً فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ «81»
و چگونه از چيزى كه شريك خدا ساختهايد بترسم و حال آنكه شما آنچه را كه خدا هيچ دليلى دربارهى آن بر شما نازل نكرده است شريك او گرفته و نمىترسيد؟ اگر مىدانيد (بگوييد كه) كدام يك از ما دو دسته به ايمنى (در قيامت) سزاوارتر است؟
نکته ها
كلمهى «سلطان»، به معناى دليل و حجّت و برهان است.
بر خلاف آنان كه ترس را انگيزهى اعتقاد به خداوند مىدانند، اين آيه، ترس را انگيزهى شرك مىداند.
پیام ها
1- از تهديدات موهوم، نهراسيد. «كَيْفَ أَخافُ ما أَشْرَكْتُمْ»
2- امنيّت روحى، در پرتو توحيد حاصل مىگردد. «كَيْفَ أَخافُ ما أَشْرَكْتُمْ»
3- عقائد دينى بايد بر اساس دليل و برهان باشد. «كَيْفَ ما أَشْرَكْتُمْ بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطاناً»
4- در بحث و مناظره، نبايد تعصّب مردم را تحريك كرد. «فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ» و نفرمود: ما در امان هستيم و شما در خطر.
5- علم صحيح، وسيله راهيابى به خداست، اگر آن را درست به كار گيريم، به نتايج صحيح مىرسيم. «إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ»
تفسير نور(10جلدى)، ج2، ص: 501
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ كَيْفَ أَخافُ ما أَشْرَكْتُمْ وَ لا تَخافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُمْ بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطاناً فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (81)
بعد از آن به أكد حجج بر ايشان احتجاج فرمايد:
وَ كَيْفَ أَخافُ ما أَشْرَكْتُمْ: و چگونه بترسم از آنچه شما به شرك اختيار نموديد از جمادات وَ لا تَخافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُمْ بِاللَّهِ: و نمىترسيد از آنكه شرك مىآوريد به خدا و شريك او مىدانيد ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطاناً: آن چيزى را كه نازل ننموده است به شريك قرار دادن آن بر شما كتابى و حجتى و دليلى غالب، يعنى چگونه ترسم از معبودان شما كه بديهه عقل حاكم است كه نفع و ضرر از آنها منصور نيست و شما اولى هستيد كه بترسيد از خداى قاهر و غالب كه شرك مىآوريد به او و حال آنكه نمىترسيد از او. مراد آنكه او احق است از آنكه از او بترسيد جهت اشراك مصنوع به صانع و تسويه ميان مقدور و عاجز به قادر ضار و نافع فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ: پس كدام يك از اين دو گروه مشرك و موحد سزاوارترند به ايمن بودن. آيا ما كه بتحقيق شناختيم خدا را به ادلّه، و عبادت او نمائيم، يا شما كه مشرك شديد. و اگر عصبيت و حميت كنار گذاريد، هر آينه نيابيد مر اين حجت را دفعى إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ: اگر هستيد بدانيد ذاتى را كه سزاوار باشد ترسيدن از او كه خداوند قادر متعال باشد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ كَيْفَ أَخافُ ما أَشْرَكْتُمْ وَ لا تَخافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُمْ بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطاناً فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (81)
ترجمه
و چگونه بترسم از آنچه شريك گرفتيد با آنكه نميترسيد از آنكه شما شريك قرار داديد با خدا چيزيرا كه نفرستاده است بآن بر شما حجتى را پس كدام يك از اين دو فرقه سزاوارترند بايمنى اگر هستيد كه ميدانيد.
تفسير
حضرت ابراهيم (ع) تعجب فرمود از توقع اقوام مشرك خود از او كه بترسد آنحضرت از معبودهاى باطل آنها كه قادر بر هيچ امرى نيستند تا بتوانند ضرر و نفعى بكسى برسانند با آنكه خودشان نميترسند از آنكه شرك آوردند بخدا و شريك
جلد 2 صفحه 344
قرار دادند با او چيزيرا كه نفرستاده است خدا بر شركت آن چيز در امر الوهيّت يا عبادت بر آنها كتاب يا حجتى را خلاصه آنكه بسيار توقع بيجائى داشتند كه مىخواستند آنحضرت بترسد در جائيكه ترس مورد و محل ندارد با آنكه خودشان نميترسيدند در جائيكه ترس بمورد و محل است چون بايد از فعل ناشايسته ترسيد در برابر قادر بر ضرر و نفع و آن شرك است كه اعظم معاصى است در مقابل قادريكه در مقابل او قدرتى نيست پس جاى سؤال است از آنكه كدام يك از اين دو فرقه كه موحّد و مشرك باشد سزاوارترند بآنكه نترسند و ايمن باشند از ضرر در صورتى كه كسانيكه از آنها سؤال ميشود اهل دانش باشند و انصاف بدهند و بگويند واضح است كه بايد از حىّ قادر ترسيد نه از جماد عاجز.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ كَيفَ أَخافُ ما أَشرَكتُم وَ لا تَخافُونَ أَنَّكُم أَشرَكتُم بِاللّهِ ما لَم يُنَزِّل بِهِ عَلَيكُم سُلطاناً فَأَيُّ الفَرِيقَينِ أَحَقُّ بِالأَمنِ إِن كُنتُم تَعلَمُونَ (81)
و چگونه ميترسم آنچه را که شما شريك قرار دادهايد و شما نميترسيد که بر خدا شريك قائل شدهايد با اينكه هيچگونه مدركي و دليلي بر شما از جانب خدا نازل نشده که بفرمايد اينها شريك من هستند پس كدام يك از ما دو فرقه سزاوارتريم بايمني اگر بوديد ميدانستيد.
وَ كَيفَ أَخافُ ما أَشرَكتُم اصنامي که من و شما ميدانيم و ميبينيم که يك جمادي که تراشيده و مصنوع بشر است بيشتر نيست و اگر آنها را در هم بكوبند ادراك ندارند چگونه من از آنها بترسم وَ لا تَخافُونَ أَنَّكُم أَشرَكتُم بِاللّهِ خداوند قاهر متعالي که من و شما يقين داريم که بر همه چيز قادر و توانا است و علمش بهمه چيز احاطه دارد شما نميترسيد که براي او شريك قرار دادهايد ما لَم يُنَزِّل بِهِ
فَأَيُّ الفَرِيقَينِ موحد و مشرك أَحَقُّ بِالأَمنِ البته موحدين چون بادله متقنه معرفت بتوحيد پيدا كرده و تمام انبياء که آمدند دعوت بتوحيد اولين وظيفه آنها بود و نفي شرك سزاوارترند بامنيت نسبت بكساني که بدون مدرك و دليل و بر خلاف حسّ و و جدان قائل بشرك شدند إِن كُنتُم تَعلَمُونَ اگر دست از جهالت و حماقت و عصبيت و عناد برداريد و بخود بيائيد خواهيد دانست.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 81)
در این آیه منطق و استدلال دیگری را از ابراهیم بیان می کند که به جمعیت بت پرست می گوید: «چگونه ممکن است من از بتها بترسم و در برابر تهدیدهای شما وحشتی به خود راه دهم با این که هیچ گونه نشانه ای از عقل و شعور و قدرت در این بتها نمی بینم، اما شما با این که به وجود خدا ایمان دارید و قدرت و علم او را می دانید، و هیچ گونه دستوری به شما در باره پرستش بتها نازل نکرده است، با این همه از خشم او نمی ترسید من چگونه از خشم بتها بترسم»! (وَ کیفَ أَخافُ ما أَشرَکتُم وَ لا تَخافُونَ أَنَّکم أَشرَکتُم بِاللّهِ ما لَم ینَزِّل بِهِ عَلَیکم سُلطاناً).
اکنون انصاف بدهید کدام یک از این دو دسته (بت پرستان و خداپرستان) شایستهتر به ایمنی (از مجازات) هستند اگر می دانید»؟ (فَأَیُّ الفَرِیقَینِ أَحَقُّ بِالأَمنِ إِن کنتُم تَعلَمُونَ).
در واقع منطق ابراهیم در اینجا یک منطق عقلی بر اساس این واقعیت است که شما مرا تهدید به خشم بتها می کنید در حالی که تأثیر وجودی آنها موهوم است، ولی از خشم خداوند بزرگ که من و شما هر دو او را پذیرفته ایم- و هیچ گونه دستوری از طرف او در باره پرستش بتها نرسیده- ترس و وحشتی ندارید.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: