آیه 57 سوره زخرف

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

۞ وَلَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْيَمَ مَثَلًا إِذَا قَوْمُكَ مِنْهُ يَصِدُّونَ

مشاهده آیه در سوره


<<56 آیه 57 سوره زخرف 58>>
سوره : سوره زخرف (43)
جزء : 25
نزول : مکه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

و چون به عیسی فرزند مریم مثلی زده شد (او را به آدم در نداشتن پدر مثل زد) قوم تو از آن به فریاد آمدند (و سخت بر آنان گران بود).

ترجمه های انگلیسی(English translations)

When the Son of Mary was cited as an example, behold, your people raise an outcry.

معانی کلمات آیه

  • یصدون: صدّهم به معنى اعراض آيد و هم به معنى برگرداندن. در اقرب الموارد گويد: در صورت لازم بودن، فعل آن از باب ضرب يضرب و نصر ينصر آيد و در صورت متعدى بودن فقط از نصر ينصر به كار مى‌‏رود، آن در آيه به معنى اعراض است، طبرسى فرموده: اهل مدينه و ابن عامر آن را با ضم صاد و بقيه به كسر آن خوانده‌‏اند.[۱]

نزول

«شیخ طوسى» گویند: مراد از آیه آنست که وقتى که خداوند مسیح را به حضرت آدم مثل زد، فرمود: «إِنَّ مَثَلَ عِیسى عِنْدَاللَّهِ کمَثَلِ آدَمَ» از ناحیه کفار قریش بر قول رسول خدا صلی الله علیه و آله اعتراض شد سپس این آیه نازل گردید.[۲][۳]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ لَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْيَمَ مَثَلًا إِذا قَوْمُكَ مِنْهُ يَصِدُّونَ «57»

و همين كه (از سوى بت پرستان) درباره عيسى بن مريم مثالى زده شد (كه اگر معبودان غير خدا هيزم دوزخند پس عيسى نيز كه معبود است دوزخى است) ناگهان قوم تو در پى آن فرياد تمسخر بر داشتند.

وَ قالُوا أَ آلِهَتُنا خَيْرٌ أَمْ هُوَ ما ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلًا بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ «58»

و گفتند: آيا خدايان ما بهترند يا او؟ (اگر عيسى كه از معبودهاى ما بهتر است در جهنّم باشد، به جهنّم رفتن ما و معبودهايمان چندان مهم نيست.)

اين مثال را براى تو جز از راه جدل نزدند بلكه آنان قومى جدل پيشه‌اند.

نکته ها

هنگامى كه آيه 98 سوره‌ى انبياء نازل شد كه‌ «إِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ» بت پرستان، همراه با بت‌ها و معبودان، هيزم جهنّم قرار خواهند گرفت، شخصى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله پرسيد: اگر چنين است عيسى و عُزير نيز معبود نصارى و يهود هستند و طبق اين آيه عيسى و عُزير هيزم جهنّم خواهند بود و اگر عيسى در دوزخ است ما و بت‌ها آن جهنّم را مى‌پذيريم. كفّار هلهله كردند و خنديدند. پيامبر فرمود: از انسان‌ها معبودانى به‌

جلد 8 - صفحه 466

دوزخ مى‌روند كه بخواهند معبود باشند، نظير فرعون ولى عيسى و عزير هرگز حاضر به معبود شدن نبودند. به علاوه در ادامه‌ى همان سوره، حساب اين افراد برجسته از حساب بت‌ها جدا شده است، چنانكه مى‌فرمايد: «إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنى‌ أُولئِكَ عَنْها مُبْعَدُونَ» اين بندگان خدا (كه حاضر نبودند معبود قرار گيرند) و از طرف ما وعده نيك به آنان داده شده از دوزخ دورند. به هر حال مشركان عيسى را مَثَل زدند و خنديدند و فكر كردند پيامبر جوابى ندارد ولى تشبيه عيسى به بت‌ها، جدلى بيش نيست.

اصرار قرآن بر اينكه حضرت عيسى را فرزند مريم معرّفى كند، براى جلوگيرى از غلّو و فرزند خدا دانستن اوست.

تنها نامى كه از زنان در قرآن آمده، نام مريم است. باقى زنان با نام بيان نشده‌اند، همچون مادر موسى‌ «أُمِّ مُوسى‌» «1»*، خواهر موسى‌ «لِأُخْتِهِ» «2»، همسر عمران‌ «امْرَأَتُ عِمْرانَ» «3»، همسر فرعون‌ «امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ» «4»*، همسر عزيز مصر «امْرَأَتُ الْعَزِيزِ» «5»، همسر لوط «امْرَأَتَ لُوطٍ» «6»، همسر ابولهب‌ «امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ» «7»، همسران پيامبر «نِساءَ النَّبِيِّ» «8»*، همسر نوح‌ «امْرَأَتَ نُوحٍ» «9» و خانمى كه بافندگى مى‌كرد. «كَالَّتِي نَقَضَتْ غَزْلَها» «10»

پیام ها

1- افراط و تفريط در عقايد، به جايى مى‌رسد كه گروهى عيسى را در حدّ خدايى بالا ببرند وگروهى او را همرديف بت‌هاى سنگى سازند. «ضُرِبَ ابْنُ مَرْيَمَ مَثَلًا»

2- كفّار از هوچيگرى هر صحنه‌اى كه وسيله ضربه زدن به پيامبر قرار گيرد، استقبال مى‌كنند. «إِذا قَوْمُكَ مِنْهُ يَصِدُّونَ» (همين كه شخصى گفت: اگر معبودها دوزخى هستند پس عيسى هم دوزخى است، با هلهله خنديدند.)

3- جدال نيكو ارزش است، ولى جدال خصمانه محكوم است. «بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ»

«1». قصص، 7.

«2». قصص، 11.

«3». آل عمران، 35.

«4». قصص، 9.

«5». يوسف، 30.

«6». تحريم، 10.

«7». تبت، 2.

«8». احزاب، 30.

«9». تحريم، 10.

«10». نحل، 99.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌8، ص: 467

پانویس

  1. پرش به بالا تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج10، ص42
  2. پرش به بالا احمد در مسند و طبرانى در تفسیر خود از ابن عباس روایت کنند که رسول خدا صلی الله علیه و آله به قریش فرمود: هر غیرخدائى که مورد پرستش قرار بگیرد، خیر و خوبى در آن نخواهد بود. قریش گفتند: مگر نمی‌دانى که عیسى پیامبر و بنده خوب خدا بوده و در عین حال مورد پرستش قرار گرفت سپس این آیه نازل گردید و جریان شأن و نزول آن نیز در آیه 101 سوره انبیاء هم گفته شده است.
  3. پرش به بالا در تفسیر برهان از محمد بن یعقوب کلینى بعد از چهار واسطه از ابوبصیر او از امام صادق علیه‌السلام نقل می‌نماید که فرمود: روزى رسول خدا صلی الله علیه و آله در محفلى نشسته بود. در این هنگام على وارد شد، پیامبر به وى فرمود: یا على در تو شباهت هائى از عیسى بن مریم وجود دارد هر آینه اگر حقایقى از تو را بیان کنم، مى ترسم. درباره تو چیزهائى بگویند چنان که مسیحیون درباره عیسى بن مریم گفته اند در این موقع عده اى از اعراب و قریش و نیز مغیرة بن شعبه خشمناک گردیدند و گفتند: محمد می‌خواهد از براى على مثلى بزند و راضى نیست او را مانند کسى جز مسیح دربیاورد سپس این آیه نازل گردید و نیز در تفسیر على بن ابراهیم بعد از شش واسطه از سلمان فارسى نقل کند که روزى پیامبر با اصحاب نشسته بود. فرمود: الآن کسى وارد خواهد شد که شبیه عیسى بن مریم است عده اى که نشسته بودند، بیرون رفتند که دوباره داخل شوند شاید مورد نظر رسول خدا قرار گیرند در این میان على بن ابى‌طالب وارد گردید. عده اى گفتند: پیامبر راضى نمی‌شود که على را به غیر از عیسى به دیگرى شبیه گرداند و سپس گفتند: به خدا قسم خدایانى که ما در جاهلیت مى پرستیدیم از على بهتر مى بودند سپس این آیه نازل شد و نیز طبرسى صاحب مجمع البیان از سادات اهل البیت و آنان از امام مرتضى علیه‌السلام نقل کنند که فرمود: روزى پیامبر را در میان عده اى از قریش یافتم وقتى که نظرش به من افتاد، فرمود: یا على مثل تو در میان امت مانند مثل عیسى بن مریم است زیرا قوم عیسى او را دوست مى داشتند و بعضى در دوستى افراط و زیاده‌روى می‌نمودند. آنان هلاک و نابود شدند و عده اى هم در دشمنى او افراط کردند. آنان نیز نابود گردیدند و عده اى هم درباره او راه میانه‌روى را پیشه گرفتند و آنان نجات یافتند. این گفتار پیامبر درباره من براى قریش سنگینى و گران آمد. لذا همه خندیدند و گفتند: محمد پسر عمّ خود على را شبیه به پیامبران نموده است.

منابع