آیه 56 سوره مائده

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

وَمَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ

مشاهده آیه در سوره


<<55 آیه 56 سوره مائده 57>>
سوره : سوره مائده (5)
جزء : 6
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

و هر کس که خدا و رسول و اهل ایمان را ولیّ و فرمانروای خود داند (فیروز است) که تنها لشکر خدا فاتح و غالب خواهد بود.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Whoever takes for his guardians Allah, His Apostle and the faithful [should know that] the confederates of Allah are indeed the victorious.

معانی کلمات آیه

يتول: يَتَوَلَّ اللَّهَ  يعنى ولى و سرپرست اخذ كند خدا را.

حزب: دسته. گروه.[۱]

نزول

محل نزول:

این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]

شأن نزول:

ابن شهر آشوب از امام باقر عليه‌السلام نقل كند كه اين آيه درباره امام على مرتضى عليه‌السلام نازل شده است.[۳] ابن بابويه بعد از چهار واسطه از ابوالجارود و او از امام باقر عليه‌السلام نقل نمايد كه عده اى از يهوديان كه مسلمان شده بودند، نزد پيامبر آمدند كه از زمره آن‌ها عبدالله بن سلام و اسيد بن ثعلبه (در كتاب وافى اسد بن ثعلبه ذكر شده است) و ابن يامين و ابن صوريا بودند، گفتند: يا نبى اللّه، موسى بعد از خود به يوشع بن نون وصيت كرد به ما بگو كه بعد از تو چه كسى وصى تو خواهد بود؟ سپس آيه «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ» نازل گرديد. بعد از نزول اين آيه، پيامبر فرمود: برخيزيد همه از جا برخاستند و به طرف مسجد رفتند. در همين موقع بود كه سائلى از مسجد بيرون آمد، پيامبر از او پرسيد: اى سائل آيا كسى به تو چيزى بخشيده است؟ گفت: بلى يا رسول اللّه اين انگشترى را به من بخشيده اند. پيامبر فرمود: چه كسى به تو بخشيده؟ سائل گفت: اين مرد كه مشغول نماز است و اشاره به سوى على نمود، پيامبر فرمود: در چه حالتى به تو بخشيد؟ گفت: در حالتى كه در ركوع بوده است سپس پيامبر تكبير گفت و تمام اهل مسجد تكبير گفتند.

سپس پيامبر فرمود: اى مردم على بن ابى‌طالب بعد از من ولى امر شما است. مردم گفتند: يا رسول الله ما خشنوديم به خدائى پروردگار ما و به رسالت و نبوت پيامبر ما و به پذيرفتن اسلام كه دين ما است و به ولايت على بن ابى‌طالب علیه‌السلام ولى ما، سپس اين آية نازل گرديد.[۴]

محمد بن السائب از ابوصالح او از ابن عباس نقل نمايد كه عبدالله بن سلام با عده اى از يهوديان كه اسلام اختيار كرده بودند، نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمدند و گفتند: يا رسول الله خانه هاى ما دور است و كسى نيست از براى ما حديثى و خبرى از شما بياورد و قوم ما هم وقتى كه مسلمان شديم ما را ترك گفتند و با ما نشست و برخاست نمى كنند و ازدواج و نكاح را از ما بريده اند و با ما تكلم هم نمى نمايند و اين امر از براى ما مشكلاتى بوجود آورده است سپس پيامبر آيه «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ» را تلاوت فرمود و از منزل بيرون آمد و به طرف مسجد رفت. در حالتى كه مردم در مسجد مشغول نماز بودند. در اين ميان سائلى را مشاهده فرمود كه از مسجد بيرون مى آمد به او فرمود: آيا كسى به تو چيزى بخشيده است؟ گفت: بلى يا رسول اللّه، انگشترى به من بخشيده شده است. پيامبر فرمود: چه كسى آن را به تو بخشيده است؟ گفت: اين مرد كه در حال نماز ايستاده و اشاره به على نمود. پيامبر فرمود: در چه حالتى به تو بخشيد؟ گفت: در حالتى كه در ركوع بوده است سپس پيامبر تكبير گفت و اين آية را قرائت فرمود[۵].[۶]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ مَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ «56»

و هركس كه خدا و پيامبرش وچنان مؤمنانى را (كه در آيه قبل بيان شد) ولىّ خود بگيرد (از حزب خداست) همانا حزب خدا پيروز است.

نکته ها

در آيه‌ى قبل بيان شد كه مراد از «الَّذِينَ آمَنُوا»، حضرت على عليه السلام و امامان معصوم عليهم السلام هستند.

اوصاف حزب اللّه در سوره‌ى مجادله آيه 22 چنين بيان شده است:

1. به مبدأ و معاد ايمان دارند.

2. با دشمنان خدا، دوستى نمى‌كنند.

اين آيه كه لزوم پذيرش ولايت خدا و رسول و امامان را بيان مى‌كند، مى‌فهماند كه مراد از «وَلِيُّكُمُ» در آيه‌ى قبل، سرپرست و حاكم است نه دوست و ياور، چون تعبير «حزب اللّه» و غالب بودن آنان، اشاره به نظام قدرتمند و حكومت دارد.

«حِزْبَ»، در لغت به معناى گروه با قدرت و با صلابت است. «1»

چون پيروزى، بدون تشكيلات، مديريّت، قدرت، وحدت، جرأت و ... امكان ندارد، پس «حزب‌اللّه» بايد براى حاكميّت و غلبه اين صفات را داشته باشند.

حزب‌اللَّه نه تنها غالب و پيروزند، بلكه رستگار نيز هستند. «حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ»، «حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» «2»

درآيه‌ى 52 همين سوره خوانديم كه گروهى از ترس حوادث، كفّار را ولّى خود مى‌گيرند، در اين آيه مى‌فرمايد: حزب اللَّه غالب است؛ يعنى وابستگان به كفّار مغلوبند، پس به سراغ آنان نرويد. فَتَرَى الَّذِينَ‌ ... يُسارِعُونَ فِيهِمْ‌ ...، وَ مَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ‌ ... هُمُ الْغالِبُونَ‌


«1». معجم‌الوسيط.

«2». مجادله، 22.

جلد 2 - صفحه 322

پیام ها

1- حزب اللّه، تنها كسانى‌اند كه ولايت خدا، پيامبر و اهل‌بيت عليهم السلام را پذيرفته باشند. وَ مَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ‌ ... فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ‌

2- غلبه‌ى نهايى با كسانى است كه ولايت خدا، پيامبر و اهل‌بيت عليهم السلام را بپذيرند. وَ مَنْ يَتَوَلَ‌ ... هُمُ الْغالِبُونَ‌

3- چون خداوند غالب است، «وَ اللَّهُ غالِبٌ عَلى‌ أَمْرِهِ» «1»، وابستگان به او هم غالبند. «حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ»

4- با وعده‌هاى الهى، حزب اللَّه به آينده‌ى خود مطمئن است. «هُمُ الْغالِبُونَ»

پانویس

  1. پرش به بالا تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
  2. پرش به بالا طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌3، ص 231.
  3. پرش به بالا البرهان في تفسير القرآن.
  4. پرش به بالا البرهان في تفسير القرآن.
  5. پرش به بالا كتاب المناقب از موفق بن احمد از علماى عامه.
  6. پرش به بالا محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 295.

منابع