آیه 4 سوره تحریم
<<3 | آیه 4 سوره تحریم | 5>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
اینک اگر هر دو زن به درگاه خدا توبه کنید (رواست که) البته دلهای شما (خلاف رضای پیغمبر) میل کرده است، و اگر با هم بر آزار او اتفاق کنید خدا یار و نگهبان اوست و جبریل امین و مردان صالح با ایمان (یعنی علی علیه السّلام به روایت عامّه و خاصّه) و فرشتگان حق یار و مددکار اویند.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
- صغت: صغو: ميل و انحراف. «صغت النجوم صغوا: مالت للغروب».
- تظاهرا: صيغه تثنيه است. تظاهر: هم پشتى كردن، يكديگر را يارى كردن.[۱]
نزول
محمد بن سهل القطان بعد از چهار واسطه از عمار یاسر نقل نماید که گفت: از على بن ابىطالب علیهالسلام شنیدم که فرمود: روزى پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم مرا نزد خود خواند و فرمود: یا على آیا میخواهى به تو بشارتى بدهم؟ گفتم: بلى یا رسول اللَّه شما همیشه مبشر خیر و خوبى بوده اید.
فرمود: خداوند درباره تو آیه اى نازل فرموده است. گفتم: آن آیه کدام است؟ سپس این آیه را قرائت فرمود و نیز على بن عبید و محمد بن القاسم بعد از سه واسطه از ابوصالح و او از ابن عباس روایت کنند که این آیه در مورد على علیهالسلام بخصوص نازل گردیده است.[۲]
مخالفین ما از ابن عباس نقل نمایند که گفت: این قسمت از آیه «وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَیهِ» درباره عائشه و حفصه نازل شده است و این قسمت از آیه «فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ» درباره رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم نازل گردیده است و نیز این قسمت از آیه «وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ» درباره على علیهالسلام نزول یافته است.[۳]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنْ تَتُوبا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهِيرٌ «4»
جلد 10 - صفحه 124
اگر شما دو نفر، (افشاگر راز و شنونده آن) به سوى خدا توبه كنيد، (به نفع شماست.) زيرا دلهاى شما منحرف گشته است. و اگر در مقابل پيامبر ياور هم باشيد، (كارى از پيش نخواهيد برد.) زيرا خداوند، اوست ياور او و هم چنين جبرئيل و مؤمنان صالح و علاوه بر آنان، همه فرشتگان حامى او هستند.
نکته ها
«صَغَتْ» از «صغو» به معناى تمايل به انحراف است و «اصغاء» به گوش دادنى گويند كه شنونده به گوينده تمايلى داشته باشد.
به اتفاق مفسّران شيعه و سنّى، مراد از آن دو زن كه در اين آيه تَتُوبا ... صَغَتْ قُلُوبُكُما مورد خطابِ توبه قرار گرفتهاند، حفصه و عايشه است كه اولى افشاگر راز پيامبر و دومى، شنونده آن بود.
52 حديث از شيعه و سنى نقل شده است كه مراد از صالح المؤمنين، علىّ بن ابيطالب عليهما السلام است. بر اساس اين روايات، علىّ بن ابيطالب عليهما السلام در كنار جبرئيل و بلكه ميان او و ساير فرشتگان قرار گرفته است و اين مقام را پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله به آن حضرت بشارت دادند. «1»
پیام ها
1- به خاطر يك خلاف، همه را زير سؤال نبريد. «تَتُوبا» (دو نفر بايد توبه كنند، نه همه.)
2- براى افراد شرمنده، راه بازگشت و توبه را باز كنيد. «إِنْ تَتُوبا» البتّه براى هر گناهى توبهاى لازم است.
3- شنيدن راز نيز ممنوع است. خداوند به گوينده و شنونده، هردو مىفرمايد:
توبه كنيد. «تَتُوبا»
4- خداوند، هم مولاى همه است و هم مولاى شخص پيامبر. در آيه دوم فرمود:
«وَ اللَّهُ مَوْلاكُمْ» و در اين آيه در خصوص پيامبر مىفرمايد: «هُوَ مَوْلاهُ»
«1». تفسير كنز الدقائق.
جلد 10 - صفحه 125
5- نام برجستگان را برجسته كنيد. با اين كه جبرئيل از فرشتگان است، امّا نامش جداگانه برده شده است. جِبْرِيلُ ... وَ الْمَلائِكَةُ
6- گاهى يك حادثه و جرقّه، بيانگر يك جريان است. فاش كردن يك راز، جزئى بود، ولى خداوند آن را يك توطئه قلمداد كرد. «تَظاهَرا عَلَيْهِ»
7- همسرى و همنشينى، نشانه همفكرى و همدلى نيست. أَزْواجِهِ ... تَظاهَرا عَلَيْهِ
8- توبه تنها اظهار پشيمانى با زبان نيست، توبه واقعى بازگشت دل گنهكار است.
تَتُوبا ... صَغَتْ قُلُوبُكُما
9- مهمتر از انحراف در عمل، انحراف روح و دل است. ابتدا فكر و دل انسان منحرف مىشود، سپس مرتكب خلاف مىشود. «صَغَتْ قُلُوبُكُما»
10- كسانىكه رازى را بىدليل افشا مىكنند، اگر توبه نكنند، توطئهگرند. إِنْ تَتُوبا ... تَظاهَرا عَلَيْهِ
11- در برابر توطئه عليه پيامبر و مكتب، تمام نيروها بايد بسيج شوند. تَظاهَرا عَلَيْهِ ... هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمَلائِكَةُ ... ظَهِيرٌ
12- حق، هيچگاه تنها نمىماند. هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَ ...
13- صالح بودن، انسان را در كنار فرشتگان مقرّب الهى قرار مىدهد. «جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ»
14- فرشتگان، ياور پيامبر در برابر توطئهها هستند. «وَ الْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهِيرٌ»
15- امدادهاى الهى، همه جانبه، ظاهرى و غيبى است. «صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمَلائِكَةُ»
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج11، ص228
- پرش به بالا ↑ تفسیر على بن ابراهیم.
- پرش به بالا ↑ البرهان فی تفسیر القرآن.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.