آیه 3 سوره مؤمنون

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ

مشاهده آیه در سوره


<<2 آیه 3 سوره مؤمنون 4>>
سوره : سوره مؤمنون (23)
جزء : 18
نزول : مکه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

و آنان که از لغو و سخن باطل اعراض و احتراز می‌کنند.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

avoid vain talk,

معانی کلمات آیه

  • لغو: بيهوده. از قرآن كريم معلوم مى‏‌شود كه هم در كلام بى‏‌فائده به كار مى‌‏رود مانند: لا تَسْمَعُ فِيها لاغِيَةً غاشيه/ 11 و هم در عمل بى‏‌فائده: وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِراماً فرقان/ 72 ولى استعمال آن در قرآن بيشتر در كلام بى‌‏فائده است، در قاموس گفته است: لغو، شى‏ء را بى‌‏اعتناء است، كلام باشد يا غير آن.[۱]

نزول

شأن نزول آیات 1 تا 11:

محمد بن العباس بعد از دو واسطه از عیسى بن داود او از امام کاظم علیه‌السلام نقل نماید که فرمود: این آیات درباره رسول خدا صلی الله علیه و آله و امام على علیه‌السلام و حضرت فاطمه علیهاالسلام و امام حسن و امام حسین علیهم‌السلام نازل گردیده است.[۲]

ابوهریرة گوید: هنگامى که رسول خدا صلى الله علیه و آله نماز می‌خواند، چشم خود را به طرف آسمان متوجه می‌کرد سپس آیه 2 نازل گردید و بعد از نزول آیه پیامبر هنگام اداى نماز سر خود را به زیر افکند.[۳]

و نیز گویند: رسول خدا صلی الله علیه و آله در هنگام نماز به اطراف خود نیز توجه می‌نمود، چنان که از ابن سیرین نیز مرسلا روایت گردیده است و سپس آیه 2 نازل گردیده.[۴]

شیخ بزرگوار ما بدون ذکر عنوان شأن و نزول گوید: پیامبر هنگام نماز چشم خود را به طرف آسمان متوجه می‌کرد و وقتى که آیه 2 نازل گردید، نظر خود را به طرف پائین و به سمت مصلى متوجه نمود که علامت خضوع و خشوع در نماز بوده است.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ «3» وَ الَّذِينَ هُمْ لِلزَّكاةِ فاعِلُونَ «4»

و آنان كه از بيهوده روى گردانند. و همان كسانى كه زكات مى‌پردازند.

وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ «3» وَ الَّذِينَ هُمْ لِلزَّكاةِ فاعِلُونَ «4»

و آنان كه از بيهوده روى گردانند. و همان كسانى كه زكات مى‌پردازند.

وَ الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ «5» إِلَّا عَلى‌ أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ «6»

و آنان كه دامان خود را (از گناه) حفظ مى‌كنند. مگر در مورد همسرانشان يا كنيزانى كه به دست آورده‌اند، پس آنان (در آميزش با اين دو گروه) ملامت نمى‌شوند.

وَ الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ «5» إِلَّا عَلى‌ أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ «6»

و آنان كه دامان خود را (از گناه) حفظ مى‌كنند. مگر در مورد همسرانشان يا كنيزانى كه به دست آورده‌اند، پس آنان (در آميزش با اين دو گروه) ملامت نمى‌شوند.

فَمَنِ ابْتَغى‌ وَراءَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ العادُونَ «7»

پس هر كس فراتر از اين (همسر و كنيز) طلب كند، پس آنانند كه متجاوزند.

«1». مائده، 100.

«2». مائده، 35.

«3». نور، 31.

جلد 6 - صفحه 83

نکته ها

«لغو»، به كار و سخن بيهوده مى‌گويند.

دورى و پرهيز از لغو، مخصوص مسلمانان نيست، قرآن درباره‌ى خوبان اهل كتاب نيز مى‌فرمايد: وَ إِذا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ‌ ... «1» اهل كتاب با ايمان، از لغو گريزانند.

«زكات» در لغت، به معناى رشد و نموّ و پاكيزگى است و در اصطلاح، يك نوع ماليات شرعى و از اركان و واجبات دين است.

در جامعه اسلامى، پاسدارى از نماز وناموس، بسيار مهم است. در همين چند آيه، نسبت به ناموس با تعبير «حافِظُونَ» و درباره نماز با جمله‌ «عَلى‌ صَلَواتِهِمْ يُحافِظُونَ» ياد شده است.

دورى از لغو در دنيا، بهره‌اش، محفوظ ماندن از لغو در قيامت است. «عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ»، «لا تَسْمَعُ فِيها لاغِيَةً» «2»

اعراض از لغو، نبايد با بدگويى و تندخويى همراه باشد، زيرا در آيه‌ى ديگر مى‌فرمايد: «وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِراماً» «3»

در روايات براى لغو، نمونه‌هايى آمده است از جمله: سخنى كه در آن ياد خدا نباشد و يا غنا و لهويّات باشد. «4»

در روايات مى‌خوانيم: جز با زن عفيفه ازدواج نكنيد و با كسى كه در مال خود او را امين نمى‌دانيد، هم‌بستر نشويد. «5»

اهميّت زكات‌

  • زكات، يكى از پنج چيزى است كه بناى اسلام بر آن استوار است.
  • در قرآن 32 بار كلمه «زكات» و 32 بار واژه «برك» آمده، گويا زكات مساوى با بركت است.
  • پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله افرادى را كه زكات نمى‌دادند، از مسجد بيرون كرد.
  • حضرت مهدى عليه السلام در انقلاب بزرگ خود، با تاركين زكات مى‌جنگد.

«1». قصص، 52- 55.

«2». غاشيه، 11.

«3». فرقان، 72.

«4». تفسير نورالثقلين.

«5». تفسير نورالثقلين؛ كافى، ج 5، ص 453.

جلد 6 - صفحه 84

  • كسى كه زكات ندهد، هنگام مرگش به او گفته مى‌شود: يهودى بمير يا مسيحى.
  • تارك زكات در لحظه‌ى مرگ از خداوند مى‌خواهد كه او را به دنيا باز گرداند تا كار نيك انجام دهد، امّا مهلت او پايان يافته است.
  • امام صادق عليه السلام فرمود: اگر مردم زكات بدهند، هيچ فقيرى در زمين باقى نمى‌ماند.

پیام ها

1- نشانه‌ى ايمان، دورى از لغو است. «وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ» (مؤمن بايد در تمام كارها و سخنان خود هدف صحيح داشته باشد)

2- دورى از لغو، به اندازه‌اى مهم است كه بين نماز و زكات ذكر شده است.

«خاشِعُونَ‌- مُعْرِضُونَ‌- لِلزَّكاةِ فاعِلُونَ»

3- اهميّت زكات مانند اهميّت نماز است. (در 28 آيه، نماز و زكات در كنار هم آمده است) «فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ‌، لِلزَّكاةِ فاعِلُونَ»

4- اعتقاد به تنهايى كافى نيست، عمل هم لازم است. الْمُؤْمِنُونَ‌ ... فاعِلُونَ‌

5- حيا، شرط ايمان است. «لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ» (آلودگى جنسى، نشانه‌ى ضعف ايمان است)

6- شهوت، طغيانگر است و به كنترل و حفاظت نياز دارد. «حافِظُونَ»

7- در ارضاى غريزه‌ى جنسى، محدوديّت لازم است ولى ممنوعيّت خلاف فطرت است. «إِلَّا عَلى‌ أَزْواجِهِمْ»

8- حياى نابجا ممنوع. همين كه اسلام، انجام كارى را اجازه داد، همه‌ى سنّت‌ها و عادت‌ها و سليقه‌هاى شخصى و مخالف دين، محكوم است. «غَيْرُ مَلُومِينَ»

9- قانون شكنى، تجاوز به حدودى كه خداوند تعيين نموده مى‌باشد. «العادُونَ»

10- به سراغ گناه رفتن نيز گناه است. «ابْتَغى‌- العادُونَ»

تفسير نور(10جلدى)، ج‌6، ص: 85

پانویس

  1. پرش به بالا تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج‏7، ص97
  2. پرش به بالا البرهان فی تفسیر القرآن.
  3. پرش به بالا المستدرک از حاکم و تفسیر ابن مردویه.
  4. پرش به بالا تفسیر ابن مردویه و سنن سعید بن منصور.

منابع