آن گاه روز قیامت هم آنان را خوار و ذلیل خواهد کرد و آن روز خواهد گفت: کجایند شریکان من که برای طرفداری آنها خصومت و جنگ به پا می‌کردید؟ (در آن هنگام) اهل علم و دانش اظهار کنند که امروز ذلت و خواری و عذاب به کافران اختصاص دارد.
آن گاه روز قیامت رسوایشان می کند و می گوید: [معبودانی که گمان می بردید] شریکان من [در ربوبیّت هستند] که برای آنها [با پیامبران و اهل ایمان] دشمنی و ستیز می کردید، کجایند؟ [آنان پاسخی ندارند، ولی] کسانی که به آنان دانش و بصیرت داده شده می گویند: امروز رسوایی و عذاب بر کافران است.
سپس روز قيامت آنان را رسوا مى‌كند و مى‌گويد: «كجايند آن شريكان من كه در باره آنها [با پيامبران] مخالفت مى‌كرديد؟» كسانى كه به آنان علم داده شده است مى‌گويند: «در حقيقت، امروز رسوايى و خوارى بر كافران است.»
آنگاه در روز قيامت رسوايشان سازد و گويد: بتانى كه شريك من مى‌خوانديد و بر سر آنها با يكديگر اختلاف مى‌كرديد اكنون كجايند؟ دانشمندان گويند: امروز نصيب كافران رسوايى و رنج است.
سپس روز قیامت خدا آنها را رسوا می‌سازد؛ و می‌گوید: «شریکانی که شما برای من ساختید، و بخاطر آنها با دیگران دشمنی می‌کردید، کجا هستند؟!» (در این هنگام،) کسانی که به آنها علم داده شده می‌گویند: «رسوایی و بدبختی، امروز بر کافران است!»
Then, on the Day of Resurrection, He will disgrace them, and say, ‘Where are My “partners” for whose sake you used to defy [Allah]?’ Those who were given knowledge will say, ‘Indeed today disgrace and distress pursue the faithless.’
Then on the resurrection day He will bring them to disgrace and say: Where are the associates you gave Me, for whose sake you became hostile? Those who are given the knowledge will say: Surely the disgrace and the evil are this day upon the unbelievers:
Then on the Day of Resurrection He will disgrace them and will say: Where are My partners, for whose sake ye opposed (My guidance)? Those who have been given knowledge will say: Disgrace this day and evil are upon the disbelievers,
Then, on the Day of Judgment, He will cover them with shame, and say: "Where are My 'partners' concerning whom ye used to dispute (with the godly)?" Those endued with knowledge will say: "This Day, indeed, are the Unbelievers covered with shame and misery,-
معانی کلمات آیه
تشاقون: شق: شكافتن و شكاف. شقاق: دشمنى ؛گويى ميان دو خصم شكاف توليد شده است.
شقاق به معنى اختلاف نيز آيد.«تشاقون»: اختلاف مى كنيد.
سوء: سوء (به ضم- س) ، بد و(به فتح آن) ، بدى . مراد از آن در آيه ، عذاب و گرفتارى و امثال آن است.[۱]
(به علاوه) خداوند در روز قيامت آنان را خوار و رسوا خواهد ساخت و مى‌گويد: شريكان من كه درباره آنها (با پيامبر و مؤمنان) ستيزه و مخالفت مى‌كرديد، كجا هستند؟ (در اين هنگام) دانشمندان گويند: همانا امروز، ذلت و رسوايى بر كافران است.
نکته ها
در فرهنگ قرآن، علم و جهل معنايى گسترده‌تر از دانستن و ندانستن دارد. عالم كسى است كه انديشه و عمل او بر اساس حقّ و حقيقت باشد، گرچه قدرت خواندن و نوشتن هم نداشته باشد و جاهل كسى است كه فكر و عمل او بر باطل باشد، گرچه همه‌ى علوم را نيز بداند.
قرآن، انديشه‌ى شرك و بت‌پرستى را نشانه‌ى جهل مى‌داند، چنانكه ريشه‌ى عمل زشتِ قوم لوط را جهل مى‌شمرد.
در اين آيه نيز، «أُوتُوا الْعِلْمَ» كسانى هستند كه در برابر كفر و شرك، قرار گرفته‌اند، يعنى علم واقعى، انسان را به توحيد و ايمان مى‌رساند.
پیام ها
1- كيفر اصلىِ مجرمان، در قيامت است و هلاكت در دنيا مقدّمه‌اى براى آن مى‌باشد. «ثُمَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ يُخْزِيهِمْ»
جلد 4 - صفحه 511
2- آنان كه در دنيا مؤمنان را خوار مى‌شمردند، در قيامت خوار مى‌شوند. «يُخْزِيهِمْ»
3- به دنبال هر كس بروى، بايد در قيامت جوابگو باشى. «أَيْنَ شُرَكائِيَ»
ثُمَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ يُخْزِيهِمْ: پس روز قيامت رسوا و خوار گرداند ايشان را، يا عذاب فرمايد آنها را به آتش جهنم، چنانچه در دنيا معذب شدند. وَ يَقُولُ أَيْنَ شُرَكائِيَ: و خطاب فرمايد در آن روز كجايند شريكان من، يعنى آنهائى كه گمان مى‌بردند شركاء منند. الَّذِينَ كُنْتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ: شريكانى كه بوديد شما كه از روى ستيزه مخالفت مى‌كرديد با پيغمبر و مؤمنان در شأن ايشان.
قالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ: گويند آنان كه داده شده‌اند علم را، يعنى اهل علم از انبياء و ملائكه يا دانايانى كه مردم را به توحيد مى‌خواندند، گويند: إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَ السُّوءَ: بدرستى كه خوارى و رسوائى در اين روز و بدى عذاب، عَلَى الْكافِرِينَ: بر كافران است. فايده اين قول علما، اظهار شماتت و زيادتى اهانت باشد براى مخالفان و معاندان خدا و رسول، و حكايت آن براى لطف است نسبت به شنوندگان در دنيا تا طرفيت ننمايند با خدا و رسول صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كه عاقبتش وخيم، و مستوجب عذاب اليم خواهد بود.
و چون گفته شود بآنها چه چيز نازل كرد پروردگار شما گويند افسانه‌هاى پيشينيان
تا بردارند بارهاى گناهشان را بتمامى روز قيامت و پاره‌اى از گناهان آنانكه گمراه ميكنند آنها را از بى‌دانشى آگاه باشيد بد است آنچه بدوش بر ميدارند
بتحقيق مكر كردند آنانكه بودند پيش از آنها پس آمد فرمان خدا بناى آنها را از پايه‌ها پس فرود آمد بر آنها سقف از بالاسرشان و آمد آنها را عذاب از آنجا كه نميدانستند
پس روز قيامت خوار ميكند آنها را و ميگويد كجايند انبازان من كه بوديد ستيزه ميكرديد در آنها گويند آنانكه داده شدند دانش را همانا خوارى امروز و بدى براى كافران است
آنانكه قبض روح ميكنند آنها را ملائكه با آنكه ستم كارانند بخودهاشان پس آورند پيش تسليم را كه نبوديم ما آنكه بجا آوريم هيچ بدى را آرى همانا خدا دانا است بآنچه بوديد كه بجا مى‌آورديد
پس در آئيد از درهاى جهنّم جاودانيان در آن پس هر آينه بد است آرامگاه تكبّر كنندگان..
جلد 3 صفحه 280
تفسير
- وقتى مردمان منصف آيات قرآن را از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و مسلمانان ميشنيدند و تعجّب ميكردند از طرز و اسلوب و فصاحت و بلاغت آن و بكفّار قريش ميگفتند اين چه كلامى است كه پروردگار شما نازل فرموده و از عهده بشر آوردن مانند آن خارج است آنها در جواب از روى تكبّر و عناد ميگفتند سخنان پريشان و افسانه‌هاى پيشينيان مانند اسكندر نامه و رستم نامه است و اين سخن براى آنها نتيجه‌اى نداشت جز آنكه علاوه بر بار گناهان خودشان كه بايد بدوش بكشند بدون نقص در روز قيامت قسمتى از گناهان كسانى را هم كه براى نادانيشان باين سخن آنها گمراه شدند بايد بدوش بكشند چون عقلا و شرعا كسانيكه سبب معصيت و گمراهى ديگران شوند با آنها در گناه شريكند به اين معنى كه بمقدار گناه عملى كه از معصيت كار صادر شده در نامه عمل كسانيكه سبب معصيت شده‌اند ثبت خواهد شد بدون آنكه از گناه صاحب معصيت كم شود و همچنين است حال كسانيكه موجب شدند كه عمل خيرى از كسانى صادر شود آنها هم شريكند با اينها بدون آنكه چيزى از ثواب آن عمل خير براى عاملش كم شود و به اين معنى رواياتى در مجمع و غيره از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل شده است و اين در صورتى است كه گمراه شدگان تقصير نموده باشند در طلب علم و بدون دقت و نظر و تحقيق قول گمراه كنندگان را قبول كرده باشند به بى‌دانشى و الا معذورند ولى كسانيكه جد و جهد نمايند در طلب حقّ خداوند راه هدايت را بآنها ارائه خواهد داد پس اگر بضلالت باقى بمانند معلوم است كه در طلب كوتاهى نموده‌اند اين حال گناهانى است كه از گمراه شدگان باغواء گمراه كنندگان سر ميزند و اما گناهانى كه از آنها بدون اين سبب سر ميزند مربوط باينها نيست بلكه مخصوص بخودشان است و بلحاظ اين نكته كلمه من تبعيضيه ذكر شده است و البته گناهى را كه سايرين لذتش را برده‌اند شخص بدوش بكشد بد بارى است كه بدوش كشيده و در بعضى روايات حاملان بار گناه بكسانيكه غصب خلافت امير المؤمنين عليه السّلام را نمودند و گمراه شدگان باتباع آنها تفسير شده است و هر خون ناحقّ و فتنه و فساد و غضب فرج و مالى كه محقّق شود گناهش را براى آن دو نفر اثبات فرموده‌اند بدون آنكه از گناه اهل عالم چيزى كم شود و كسانيكه با خدا و پيغمبرانش مكر و حيله نمودند
جلد 3 صفحه 281
از اقوام سابقه خداوند همان نقشه‌اى را كه كشيده بودند بخدعه در مقابل دعوت انبياء مانند بنائى كه از پى و بن كنده شود بر سر آنها خراب فرمود و در نتيجه همان نقشه كشى و مكر و خدعه ذليل و خوار و هلاك شدند كه بهيچ وجه احتمال نميدادند و تصوّر نميكردند كه از اين راه معذّب شوند علاوه بر اين روز قيامت خوار و ذليل و رسوا فرمايد خداوند آنها را و ميفرمايد كجايند بتهائيكه شريك من قرار داده بوديد و با اهل ايمان و پيغمبران من بر سر آنها مخالفت و منازعت و مخاصمت مينموديد و انبياء و ائمه و علماء كه داعيان بتوحيد بودند براى شماتت و مزيد اهانت آنها ميگويند امروز روز رسوائى و ذلت و خوارى و عذاب اين كافران است كه بحال كفر و ظلم بنفس از دنيا رفتند و ملائكه عذاب از اعوان ملك الموت آنها را قبض روح نمودند به اين كه خودشان را بدست خودشان مستحق عذاب دائم نموده بودند پس آنها از در تسليم و انقياد بيرون آيند و از نهايت وحشت منكر شوند اعمال بد خودشان را ولى ديگر فائده ندارد جواب از طرف داعيان بتوحيد ميرسد بآنها بلى دروغ ميگوئيد خدا ميداند كه چه كارهاى بدى ميكرديد از بت پرستى و تكذيب انبياء و ائمه هدى و بمجازات خواهيد رسيد پس وارد شويد هر دسته‌اى از درى از درهاى جهنّم كه مخصوص بآن دسته است براى اقامت دائمى و بد است آرامگاه كسانيكه تكبّر نمودند از قبول اوامر انبياء و ائمه و علماء كه داعيان الى اللّه بودند در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه فرمود هر كس براى خود برترى بر ديگرى بيند او از متكبّران است شخصى عرض كرد كسى ديگرى را مشغول بگناهى بيند و خود را برتر از او داند براى آنكه از آن گناه محفوظ مانده فرمود هيهات هيهات شايد خداوند آن گناهكار را آمرزيد و او تكليفش معلوم نشد و موقوف بحساب گرديد چنانچه سحره در قصّه حضرت موسى فورا آمرزيده شدند و ساير اهل ايمان تعيين تكليفشان موقوف بحساب بود.
پس از بلاها و عقوبات دنيوي و عالم برزخ روز قيامت خداوند مفتضح و رسوا ميكند علي روس الاشهاد و بآنها ميفرمايد: كجا هستند آنهايي که شما شريك من قرار داديد در عبادت و با انبياء و مؤمنين دشمني و مخالفت ميكرديد درباره آنها ميگويند كساني که بآنها علم داده شده بود محققا رسوايي و خفت امروز و عذاب بد بر كافرين است (ثم يوم القيمة) عطف بر آيه سابقه است براي دفع توهم که خيال نكنند که بهمين بلاهاي دنيوي و هلاكت ديگر گرفتاري ندارند بدانند که عذابهاي اخروي بمراتب سخت‌تر و شديدتر است که يكي از آنها رسوايي روز قيامت است (يخزيهم) خداوند آنها را مفتضح و رسوا ميكند چون روز قيامت يَوم‌َ تُبلَي السَّرائِرُ سوره طارق آيه 9 است باطن هر كسي ظاهر ميشود كافر كفرش مشرك شركش منافق نفاقش فاسق فسقش متكبّر كبرش و غير اينها تمام ظاهر ميشود، و همين اسباب خجلت و رسوايي و خفت و ذلت است وَ يَقُولُ أَين‌َ شُرَكائِيَ عقوبت دوم اينكه از آنها سؤال ميفرمايد: كجا هستند كساني که و اصنامي که شريك من قرار داده بوديد و ميگفتيد: هؤُلاءِ شُفَعاؤُنا عِندَ اللّه‌ِ يونس آيه 18 كجايند بيايند و شما را از اينکه ذلت و عذاب نجات دهند الَّذِينَ كُنتُم تُشَاقُّونَ فِيهِم آن قدر سنگ آنها را بسينه ميزديد و جان و مال خود را در راه آنها صرف ميكرديد و با اهل حق جنگ و جدال
جلد 12 - صفحه 110
و دشمني و ظلم و اذيت ميكرديد.
قالَ الَّذِينَ أُوتُوا العِلم‌َ که ملائكه و انبياء و مؤمنين هستند که معرفت بتوحيد و عقائد حقه و بخصوصيات قيامت داشتند إِنَّ الخِزي‌َ اليَوم‌َ محققا خفت و ذلت و رسوايي امروز (و السوء) که عذابهاي سخت است مخصوص است. عَلَي الكافِرِين‌َ.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 27)- آنچه گفته شد عذاب دنیای آنان است ولی مجازاتشان به همین جا پایان نمی‌گیرد، بلکه «بعد از این در روز رستاخیز خدا آنها را رسوا می‌سازد» (ثُمَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ یُخْزِیهِمْ).
و آنها را مورد سؤال قرار می‌دهد و می‌گوید: «شریکانی که شما برای من ساختید (و به آنها عشق می‌ورزیدید) و به خاطر آنها با دیگران دشمنی می‌کردید،
در اینجا آنها پاسخی برای این سؤال مسلما ندارند ولی: «کسانی که به آنها علم داده شده (زبان به سخن می‌گشایند و) می‌گویند: شرمندگی و رسوایی و بدبختی، امروز بر کافران است» (قالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْیَ الْیَوْمَ وَ السُّوءَ عَلَی الْکافِرِینَ). و این خود یک نوع مجازات و کیفر روانی برای آنهاست.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
