خداست آن که برای شما دریا را مسخر گردانید تا کشتی به امر او (آسان) در آب جاری شود و از آن (به تجارت و سفر) از فضل خدا (روزی) طلبید و باشد که شکر نعمتش به جای آرید.
خداست که دریا را برای شما مسخّر و رام کرد تا کشتی ها به فرمانش در آن روان شوند و تا شما [با سفرهای دریایی] از فضل و رزق و روزی اش بهره جویید و تا شما [بر نعمت هایش] سپاس گزاری کنید.
خدا همان كسى است كه دريا را به سود شما رام گردانيد، تا كشتيها در آن به فرمانش روان شوند، و تا از فزون بخشى او [روزى خويش را] طلب نماييد، و باشد كه سپاس داريد.
خداست كه دريا را رام كرد تا در آن به فرمان او كشتيها روان باشند، و طلب معيشت كنيد، باشد كه سپاسگزار باشيد.
خداوند همان کسی است که دریا را مسخّر شما کرد تا کشتیها بفرمانش در آن حرکت کنند و بتوانید از فضل او بهره گیرید، و شاید شکر نعمتهایش را بجا آورید!
It is Allah who disposed the sea for you[r benefit] so that the ships may sail in it by His command, that you may seek of His bounty and that you may give thanks.
Allah is He Who made subservient to you the sea that the ships may run therein by His command, and that you may seek of His grace, and that you may give thanks.
Allah it is Who hath made the sea of service unto you that the ships may run thereon by His command, and that ye may seek of His bounty, and that haply ye may be thankful;
It is Allah Who has subjected the sea to you, that ships may sail through it by His command, that ye may seek of his Bounty, and that ye may be grateful.
3- تسخير درياها و تأثير عوامل طبيعى تحت اراده خداست. «بِأَمْرِهِ»
4- تلاش براى معيشت زندگى و رفاه يك ارزش است. «لِتَبْتَغُوا»
5- گرچه فضل و رحمت از خداوند است، ولى انسان نيز بايد براى بدست آوردن آن در تكاپو و تلاش باشد. «لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ»
6- انسان از خداوند طلبى ندارد هر چه هست لطف اوست. «مِنْ فَضْلِهِ»
7- توجّه به نعمتها، روحيّهى شكر را در انسان زنده مىكند. سَخَّرَ لَكُمُ ... لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
8- اقيانوسها براى انسان رام هستند، شايد انسان هم براى خدا رام شود. «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»
9- انسان، آزاد و صاحب اختيار است. «لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» (كلمهى «لعل» به معناى شايد، نشانه ترديد خداوند نيست، بلكه نشانه اختيار انسان است كه مىتواند شاكر باشد و يا ناسپاس)
اللَّهُ الَّذِي: خداى يگانه به حق آن ذات است كه به قدرت كامله، سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ: رام نمود براى شما دريا را به اين وجه كه سطح آن را املس ساخت و چوبها را بر بالاى آن بداشت تا بواسطه آن تجارت نمائيد، و منع ننمود فرو رفتن آن را تا به غواصى جواهر و لئالى را بدست آوريد. لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ:
تا جريان نمايد كشتيها، فِيهِ بِأَمْرِهِ: در دريا به فرمان او، يعنى آن را مسخر شما ساخت تا بر آن سوار شويد و مسافرت نمائيد، وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ: تا طلب كنيد و بجوئيد از فضل و نعمت او انواع فوايد و اصناف عوايد آن را از ارباح تجارات و لئالى و جواهرات، وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ: و تا شايد شما شكر نمائيد و سپاسدارى منعم حقيقى خود نمائيد بر اين نعم عظيمه كه به شما انعام فرموده.
اين هدايت است و آنان كه كافر شدند به آيتهاى پروردگارشان براى آنها عذابى است از شديدترين عذاب دردناك
خدا است آنكه مسخّر كرد براى شما دريا را تا روان شود كشتى در آن بفرمانش و تا طلب كنيد از فضل او و باشد كه شما شكر كنيد
و مسخّر ساخت براى شما آنچه را در آسمانها و آنچه در زمين است بتمامى از جانب خود همانا در اين هر آينه آيتها است براى گروهى كه تفكر ميكنند
بگو بآنان كه گرويدند درگذرند از آنان كه اميد ندارند وقايع تاريخى خدا را تا پاداش دهد گروهى را بآنچه كه بودند كسب ميكردند
هر كه كرد كار شايستهاى پس بر نفع او است و هر كه بد كرد پس بر ضرر آنست پس بسوى پروردگارتان بازگردانده ميشويد.
تفسير
خداوند متعال در تعقيب احوال استهزاء كنندگان بآيات الهى ميفرمايد اين قرآن كه بر پيغمبر آخر الزّمان تلاوت شد راهنماى حقيقى است و آنان كه منكر آن شوند بعذابى از بدترين انواع عذاب كه بسيار مولم و دردناك باشد گرفتار خواهند شد و نيز فرموده خداوند آن ذات مقدّسى است كه آرام و مورد استفاده بندگان قرار داد دريا را براى آنكه كشتى در آن روان شود باراده خداوند و بوسيله آن بندگان بمقاصد خودشان برسند از سفر و تجارت و بهره بردارى كنند از دريا بصيد ماهى و بيرون آوردن مرواريد و غيره بفضل الهى و شكرگزارى نمايند و نيز مسخّر و رام فرمود آنچه در آسمانها است از آفتاب و ماه و ستارگان و ابر و باد و غيرها و آنچه در زمين است از حيوانات و نباتات و جمادات را براى انتفاع و استفاده نوع بشر با آنكه تمامى آنها از فضل و احسان خدا است بر بندگان
ابر و باد و مه و خورشيد و فلك در كارند
تا تو نانى بكف آرى و بغفلت نخورى
همه از بهر تو سرگشته و فرمانبردار
شرط انصاف نباشد كه تو فرمان نبرى
در اين امور آيات و علائمى است بر توحيد خداى كريم رحيم ولى قدرى فكر و
جلد 4 صفحه 635
تأمّل لازم دارد تا انسان بآن پى برد و قدردانى از الطاف او نمايد بگو اى پيغمبر باهل ايمان بگذرند و صرف نظر نمايند فعلا از خطاها و آزار كفّاريكه انتظار ندارند پيش آمد روزهاى تاريخى انتقام خداوند از كفّار امم سابقه را براى خودشان چون ايّام در كلام عرب بر وقائع بزرگ تاريخى اطلاق ميشود خلاصه آنكه دستور الهى باهل ايمان آنستكه با كفّار مدارا نمايند تا خدا خودش هر يك از دو دسته را بجزاى اعمالشان برساند و گفتهاند تقدير كلام آنستكه بگو به كسانيكه ايمان آوردند عفو نمائيد و درگذريد عفو ميكنند و ميگذرند و بنظر حقير گاهى از فعل مضارع اراده امر ميشود مانند آنكه گفته ميشود كسيكه آب ندارد تيمّم ميكند يعنى بايد تيمّم كند و مانند قول خداوند قل لعبادى الّذين آمنوا يقيموا الصّلوة و ينفقوا ممّا رزقناهم و بنابر اين حاجت بتقدير نيست و در هر حال آيه اخيره مبيّن و مؤكّد معناى سابق است كه خداوند كفّار را مجازات خواهد فرمود و اهل ايمان را بپاداش صبرشان ميرساند و قوما فرموده تا شامل هر دو شود چون در آن آيه تصريح شده كه نفع و ضرر هر عمل خوب و بدى بصاحبش خواهد رسيد در اين دنيا يا روز جزا كه مئال و مرجع تمام بندگان بحكم خدا است و منافات با مجازات دنيوى ستمكاران ندارد و شايد كلمه ثمّ اشاره باين معنى باشد و اللّه اعلم و قمّى ره نقل فرموده كه مراد از قل للّذين آمنوا تا آخر آيه دستور الهى بائمه اطهار است كه نفرين نكنند بر ائمه جور تا خداوند خودش آنها را عقوبت فرمايد و اين معنى منافى با معناى سابق نيست چون افراد كامل در ايمان ائمه هدى و در كفر ائمه جورند.
(آیه 12)- همه از بهر تو سرگشته و فرمانبردار! سپس رشته سخن را به بحث توحید که در آیات نخستین این سوره مطرح شده میکشاند و درسهای مؤثری از توحید و خداشناسی به مشرکان میدهد.
گاه در عواطف آنها چنگ زده، میگوید: «خداوند همان کسی است که دریا را برای شما مسخّر کرد تا کشتیها به فرمانش در آن حرکت کنند، و بتوانید از فضل او بهره گیرید و شاید شکر نعمتهایش را به جا آورید» (اللَّهُ الَّذِی سَخَّرَ لَکُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ فِیهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: