آثار احمدی (تاریخ زندگانی پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم السلام) (کتاب)
 | |
| نویسنده | احمد بن حسن استرآبادی |
| موضوع | سرگذشتنامه چهارده معصوم |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
| محقق | هاشم محدث |
|
| |
کتاب «آثار احمدی؛ تاریخ زندگانی پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم‌السلام» اثر احمد بن حسن استرآبادی از دانشمندان شیعه قرن دهم هجری، در بیان تاریخ زندگانى پیامبر اسلام و ائمه اطهار (علیهم‌السلام) به زبان فارسی نوشته شده است.
معرفی کتاب
کتاب «آثار احمدى»، حاوى بخشى از تاریخ اسلام است که در آن زندگى‌نامه پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) و غزوات وى و اندکى از زندگى‌نامه امامان دوازده‌گانه (علیهم‌السلام) یاد شده و توسط هاشم محدث تحقیق شده است.
نویسنده، عنوان کتاب را از نام خود -احمد بن حسن استرآبادی- گرفته است. وى در آغاز کتاب می‌گوید: از هنگام جوانى هرگاه که اتفاق مى‌افتاد و مطالعه‌اى در شرح حال سرور پیامبران مى‌کردم، مطالبى از خوانده‌ها فراهم مى‌آمد. در این میان، گروهى از دوستان از من خواستند تا کتابى در این باب فراهم آورم؛ ازاین‌رو، این کتاب را که شامل روایت‌هاى گوناگون و گفتارهاى مختلف بود، گرد آوردم و در این زمینه از کتاب «روضة الأحباب» (نوشته جمال‌الدین عطاءالله دشتکى شیرازى، به سال ۹۰۳ ق) سود بردم.
برخی این کتاب را خلاصه «روضة الأحباب» انگاشته‌اند، ولی اسماعیل آموزگار و على شریعتى که این دو را به‌دقت با هم سنجیده‌اند، گفته‌اند: همان‌سان که نویسنده آثار احمدى در دیباچه کتاب یادآورى کرده، روضة الأحباب داراى تفصیل بسیار است و مؤلف آثار احمدى به‌عنوان یک سند معتبر از آن بهره بسیار جسته، ولى حتى یک عبارت کوتاه نیز عیناً از آن در کتاب خویش نقل نکرده است. آنچه میان این دو مشترک است، فقط یک رباعی است.
کتاب دارای نثرى آسان و نگارشى روان است و آراسته به اشعارى در تفسیر رویدادها، بیشتر از خود نویسنده می باشد.
محتواى کتاب
کتاب شامل مطالبى است در سرگذشت روزگار کودکى حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) و نوجوانى او و آنگاه ازدواج با خدیجه، بعثت و آغاز دعوت و رویدادهاى فاصله بعثت تا هجرت، ورود به مدینه، مهاجرین و انصار، غزوات و سرایا، دعوت از سران کشورهاى مجاور به پذیرش اسلام، حجةالوداع و سرانجام آغاز بیمارى رسول خدا تا رحلت آن حضرت.
آنگاه به بیان شکل‌گیرى سقیفه، خلافت ابوبکر، عمر، عثمان و امیرمؤمنان على(علیه السلام) پرداخته و در پایان نیز اشارتى به زندگانى یازده امام از فرزندان مولاى متقیان تا امام زمان(علیه السلام) کرده است.
از مضمون روایات و اشاره به یکایک رویدادها چنین برمى‌آید که نویسنده از آثار اسلاف در این باب، نیک آگاهى داشته است. «آثار احمدى» نوشته‌اى است مربوط به سده‌هاى اخیر و آغاز دوران رونق و قدرت تشیع در سرزمین‌هاى شرقى ایران؛ ازاین‌رو، تضادها و دوگانه‌گویى‌هاى موجود در آن نه نماینده تسامح مذهبى مورخان سده‌هاى نخستین اسلام است و نه سازگار با جانب‌گیرى‌هاى فرقه‌اى رایج از روزگار صفویان تا زمان ما. به این دلیل، در تصویر چهره صحابه و تابعین و ترسیم موضع‌گیرى‌هاى درست یا نادرست آنان، دادوستدهاى امتیازى او با شیوه تاریخ‌نگارى و امانت‌دارى خصوصا از نوع روایى آن سازگار نمى‌نماید.
مؤلف جز در مواردى اندک، در استناد به واقدى و راویانى مبهم چون ابوالقاسم یا ابن مزاحم، چنان‌که خود یادآور شده، بیشترین بهره را از کتاب «روضة الأحباب» جمال‌الدین عطاءالله دشتکى شیرازى گرفته است. علاوه بر این، در چندین جا از «سیر» کمال الدین حسین خوارزمى به‌عنوان مأخذ مورد استفاده خود یاد کرده است که مصحح در فهرست کتاب‌هاى وارده در متن به توضیح آن پرداخته است.
منابع
- "نقد و معرفى کتاب آثار احمدى در میزان نقد"، نورالله کسائى، مجله آینه میراث، تابستان ۱۳۷۷، شماره ۱.
- دایرةالمعارف بزرگ اسلامى، بخش معارف اسلامى، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، تهران.
- "آثار احمدى"، ویکی نور.
