عباس مصباح زاده

حجةالاسلام عباس مصباح‌زاده (۱۳۱۱-۱۴۰۱ ش)، ادیب، خوش‌نویس، ریاضی‌دان و منجم معاصر و از شاگردان آيت ‌الله بروجردى و امام خمینى بود. او به فعالیت‌هاى فرهنگى و مذهبى و ساختن مراکز علمى در ایران و خارج همت داشت. استخراج سالیانه تقویم نجومی و ترجمه قرآن و صحیفه سجادیه، از آثار اوست.


نام کامل	عباس مصباح‌زاده
زادروز	۱۳۱۱ شمسی
زادگاه	تهران
وفات	۱۴۰۱ شمسی


اساتید	آیت الله بروجردی، امام خمینی، محقق داماد، علامه شعرانی، شیخ مرتضى حائرى، مهدى الهى قمشه‌‌اى،...

آثار	تقویم سالانه، ترجمه قرآن کریم، ترجمه صحیفه سجّادیه، ترجمه ادعیه مفاتیح الجنان، علم نجوم و ستاره‌‌شناسى از دیدگاه علمى و تجربى، صلاى عشق، مناجات با قاضى الحاجات،...

ولادت و خاندان

«عباس مصباح‌ زاده» در سال ۱۳۱۱ یا ۱۳۰۸ شمسی (۱۳۵۱ ق) در تهران متولد شد. پدرش شیخ اسماعیل مصباح و پدر بزرگش میرزا جهانبخش منجّم باشى، از منجّمین بزرگ عصر قاجار و از مدرّسین معروف دارالفنون و مدرسه خان مروى بوده است. خانواده مصباح‌زاده از فرط علاقه مذهبى در شهر قم سکونت گزیدند.

تحصیلات و استادان

شیخ عباس پس از گذرانیدن دوران تحصیل دبستان و دبیرستان، از آغاز جوانى به تهران آمد و نزد پدر به تحصیل علم نجوم و فن استخراج تقویم مشغول شد و پس از دو سال، خود موفق به فراگرفتن این علم گردید و شخصاً به چاپ تقویم به نام خود همت گماشت، چنانچه از سال ۱۳۲۸ ش. مرتباً تقویم خود را طبع و نشر نمود و نیز به استخراج خسوف و کسوف و رؤیت هلال و بدر و سایر قسمت‌هاى این فن می پرداخت.

مصباح‌زاده، حدود سال ۱۳۲۸ ش. در کسوت روحانیت درآمد و با اجازه پدرش، خود براى ادامه تحصیلات در فقه و اصول و فنون ادبیه و عربیه، مجدداً به قم بازگشت و پس از سه سال تحصیل در حوزه علمیه قم، مورد نظر و عنایت خاص مرحوم آیت‌الله سید محمد حجت کوه کمرى که از مراجع عظیم و مدرسین عالى قدر عالم تشیع بودند، واقع شد؛ تا این‌که در سال ۱۳۳۲ ش. افتخار دامادى آن شخصیت نامى عالم تشیع نصیبش گردید. او به تشویق آن مرد بزرگوار، به تمرین و تعلم ذوقیات از قبیل خط و نقاشى پرداخته و بعد از رسیدن به مهارت و استادى در فن مزبور، قرآنى به خط خود به امر معظم له نگاشت و اکنون مورد استفاده عموم است.

وى همچنین در فقه و اصول از محضر بزرگانى همچون شیخ مرتضى حائرى، محقق داماد، آيت ‌الله بروجردى، سید صدرالدین صدر و سید محمدتقی خوانساری بهره مند شد و در درس اخلاق از امام خمینى و جلسات درس علامه طباطبائى، علامه ابوالحسن شعرانى و مهدى الهى قمشه‌‌اى بهره برد.

فعالیت‌های علمی

حجت الاسلام مصباح‌زاده در اوان جوانى و هم‌زمان با تحصیل، چندین سال در مدرسه حجّتیه قم به تدریس علم هیئت و نجوم براى طلّاب حوزوی اشتغال ورزید و با علامه ابوالحسن شعرانى مفاوضات و مناظرات داشته است.

مصباح‌زاده به کوشش و اهتمام شبانه روزى خود و با کمک و مساعدت جمعى از فضلا و خیراندیشان، هیئتى براى چاپ کتب دینى تشکیل داد. علاوه بر رسیدگى به امور هیئت مذکور، مدت چهار سال با جد و جهد خستگى‌ ناپذیر به تدریس ریاضیات و ادبیات و فنون مختلف هنر از قبیل خط و نقاشى و مینیاتور به تعلیم و تربیت افرادى مشغول بود و شاگردان لایق و مبرزى تحویل جامعه داد. او از موهبت طبع شعر بهره ‌مند شد و اشعار نغز پارسى و عربى بسیارى گفت و در نثر توانا و در خط نستعلیق از بهترین شاگردان خطاط معاصر بحرینى عشقى بود.

او به فعالیت‌هاى فرهنگى و مذهبى و ساختن مراکز علمى مذهبى در ایران و خارج همت داشت و با شهید باهنر، شهید بهشتى، شهید مفتح و آیت الله مکارم شیرازى در زمینه ‌هاى علمى و تعلیم و تربیت همکارى داشت. وی همچنین به مبارزه با بهائیت می‌پرداخت و مسجدی را در میدان توحید تهران بنا کرد و آن را به صورت پایگاهی برای مبارزه با بهائیان درآورد.

آیت الله مصباح‌زاده در سال ۱۳۵۰ ش. از سوی آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی، به انگلستان عزیمت کرد و مأمور تبلیغات اسلامی در آن کشور شد و پس از دیدار از مراکز علمى و دانشگاهى آن کشور به رصدخانه گرینویچ لندن رفته و با دانشمندان نجوم به بحث و مشاوره پرداخت و از کتابخانه خطّى موزه بریتانیا استفاده نمود. مصباح‌زاده پس از ۲۴ سال حضور در لندن به کشور بازگشت و پس از مدتی به ایالات‌ متحده آمریکا رفت و در سال ۱۳۸۲ در آن کشور زندگی می‌کرد.

نظریات علمى و نجومى او همواره مورد توجّه محافل دانشگاهى و حوزه‌ هاى علمیه بوده است. براى نمونه مى ‌توان به مسئله طلوع فجر و محاسبه زاویه قبله در کشورهاى اروپایى و امریکایى و اوقات شرعیه استخراج ایشان در مراکز اسلامى اروپا و امریکا اشاره کرد.