حریز بن عبدالله سجستانی
«حریز بن عبدالله سجستانی» از اصحاب معروف امام باقر و امام صادق علیهما السلام است. او از اهل کوفه بود، لکن به جهت تجارت روغن، مسافرت به سجستان مى‌کرد به «سجستانى» مشهور شد.
گفته شده «حریز» در زمان حضرت صادق علیه السلام به جهت قتال با خوارج سجستان در واکنش به ناسزاگویی آنان به امام علی علیه السلام، شمشیر کشید و خود به دست آنان کشته شد.[۱] نجاشی تصریح کرده او به دلیل قیام مسلحانه و بدون اجازه امام صادق، مورد سرزنش ایشان قرار گرفت.[۲]
حریز از فقیهان برجسته عصر خود بوده و شیخ طوسی و برخی دیگر، وی را از ثقات فقهاء شیعه به شمار آورده اند. یونس بن عبدالرحمان وی را به‌اعتبار دانش گسترده‌اش در فقه ستوده و در منابع رجالی اهل سنّت نیز از او به عنوان یکی از مشایخ شیعه یاد شده است. کشی از گفتگوی میان حریز و ابوحنیفه، درباره برخی مسائل فقهی، گزارشی آورده است.
عموم روایات حریز به نقل از دو فقیه برجسته شیعه در کوفه، یعنی زرارة بن اعین و محمد بن مسلم طحان است. از دیگر مشایخ حریز، بُرَید بن معاویه عجلی، معلّی بن خُنَیس و فُضَیل بن یسار بوده‌اند.
حریز سجستانی کتبى در عبادات از جمله «کتاب الصلوة» نوشته است که مرجع اصحاب و معتمد علیه و مشهور بوده و اغلب روایات آن، راجع به نماز است. و در روایت معروفه حمّاد است که به امام صادق علیه السلام گفت: «اَنَا اَحْفَظُ کتابَ حَریزٍ فِى الصَّلوةِ».[۳]
از دیگر آثار حریز، «کتاب الصوم» و «کتاب النوادر» بوده است. شیخ طوسی اشاره کرده است که تمام آثار حریز از جمله کتب اصول شمرده می‌شوند. منقولات وی در کتب «الکافی»، «من لایحضره الفقیه»، «تهذیب الاحکام» و «الإستبصار»، به حدود ۱۸۰۰ حدیث می رسد.
پانویس
منابع
- منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، باب نهم: در تاریخ حضرت صادق علیه السلام.
- دانشنامه جهان اسلام، برگرفته از مقاله "حریز بن عبدالله سجستانی"، شماره ۶۰۵۸.
- "تضارب آرای شیخ طوسی و نجاشی درباره حریز بن عبدالله سجستانی"، مهدی بیات مختاری، نشریه علوم قرآن و حدیث، ۱۳۹۰ شماره ۸۷.
