آیه 281 سوره بقره

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

وَاتَّقُوا يَوْمًا تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللَّهِ ۖ ثُمَّ تُوَفَّىٰ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ

مشاهده آیه در سوره


<<280 آیه 281 سوره بقره 282>>
سوره : سوره بقره (2)
جزء : 3
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

و بترسید از روزی که شما را به سوی خدا باز گردانند، پس هر کس پاداش عمل خویش خواهد یافت و به هیچ کس ستمی نکنند.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

And beware of a day in which you will be brought back to Allah. Then every soul shall be recompensed fully for what it has earned, and they will not be wronged.

معانی کلمات آیه

توفى: وفاء- ايفاء به معنى تمام كردن، توفيه: تمام دادن حق.[۱]

نزول

محل نزول:

این آیه در منی سال حجه الوداع بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]

شأن نزول:

«شیخ طوسی» گوید: ابن عباس و عطية و سدى گويند: اين آيه آخرين آيه اى است از قرآن كه به رسول خدا صلى الله عليه و آله نازل شده و جبرئيل گفت: كه پيامبر آن را در رأس دويست و هشتادمين آيه سوره بقره قرار بدهد[۳][۴].[۵]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


«281» وَ اتَّقُوا يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ ما كَسَبَتْ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ‌

و پروا كنيد از روزى كه در آن به پيشگاه خداوند بازگردانده مى‌شويد و سپس هركس (جزاى) آنچه را كسب كرده، بدون كم وكاست داده مى‌شود و به آنان ستمى نمى‌رود.

جلد 1 - صفحه 446

نکته ها

اين آيه به منزله‌ى جمع‌بندى و هشدار عمومى در پايان آيات ربا است. در تفاسيرى همچون كشّاف، الميزان، مجمع البيان، كبير فخر رازى و برهان آمده است كه اين آيه، آخرين آيه‌اى بوده كه بر رسول خدا صلى الله عليه و آله نازل شده، ولى به دستور پيامبر صلى الله عليه و آله در اينجا قرار گرفته است.

پیام ها

1- قيامت، روز مهمى است. تنوين كلمه‌ «يَوْماً» اشاره به عظمت آن روز دارد.

2- ربا گرفتن و رسيدن به دنيا، ساده و زودگذر است، آنچه ابدى وباقى است، قيامت است. «وَ اتَّقُوا يَوْماً»

3- تقوا و ياد قيامت، قوى‌ترين عامل براى دور شدن از ربا وساير محرّمات است.

«وَ اتَّقُوا يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ»

4- ضامن اجراى نظام اقتصادى اسلام، ايمان و تقواى مردم است. «وَ اتَّقُوا يَوْماً»

5- در معاملات اين جهان، امكان كم و كاست هست، ولى در معامله با خداوند هيچ گونه كم و كاستى نيست. «تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ ما كَسَبَتْ»

6- ملاك جزا و پاداش، عمل است، نه آرزو. «ما كَسَبَتْ»

7- نگران انفاق و ترك سود رباهاى خود نباشيد، از اعمال نيك شما اندكى كاسته نمى‌شود. «تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ ... لا يُظْلَمُونَ»

تفسير نور(10جلدى)، ج‌1، ص: 447

پانویس

  1. پرش به بالا تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
  2. پرش به بالا طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌1، ص 111.
  3. پرش به بالا صاحب مجمع البيان چنين افزوده كه پيامبر بعد از نزول اين آيه بيست و يك روز زنده بود. ابن جريج گويد: 9 شب زنده بود، سعيد بن جبير و مقاتل گويند: هفت شب زنده بود سپس روز دوشنبه كه دو شب از ماه ربیع الاول گذشته بود. در حين طلوع آفتاب از دنيا رحلت فرمود ولى اصحاب ما گويند كه دو شب به آخر صفر مانده در سال يازدهم هجرت پيامبر از دنيا رحلت فرمود. در حالتى كه يك سال از سلطنت اردشير بن شيرويه بن پرويز بن هرمز بن نوشيروان گذشته بود، - صاحب كشف الاسرار نقل نموده كه پيامبر بعد از نزول اين آيه هشتاد و يك روز زنده بوده است -.
  4. پرش به بالا واحدى در اسباب النّزول از عكرمة، او از ابن عباس نقل نمايد: كه وقتى كه پيامبر از جنگ حنين مراجعت فرمود و سوره فتح بر او نازل گرديده بود. براى على و فاطمه عليهماالسلام سوره نصر «إِذا جاءَ نَصْرُاللَّهِ وَالْفَتْحُ» را قرائت فرمود، سدى و ابن عباس گويند: كه بعد از اين سوره، آيه «لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ» در سوره توبه نازل گرديد و پس از آن رسول خدا صلی الله علیه و آله شش ماه زنده بود و نيز هنگامى كه از مدينه براى حجة الوداع بيرون آمدند آيه «يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلالَةِ» آخرين آيه سوره نساء نازل گرديد كه به آن آيه صيف (تابستانى) مى گفتند. سپس در هنگامى كه در عرفه بودند آيه «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ» در سوره مائده نازل شد و پس از آن 81 روز زنده بودند سپس آيات ربا نازل شد پس از آيات ربا اين آيه نازل گرديد و اين آخرين آيه اى بود كه از آسمان به قلب پاك پيامبر نازل شد و بعد از نزول اين آيه فقط 21 روز زنده بودند سپس از دنيا رحلت فرمودند.
  5. پرش به بالا محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 103.

منابع