آیه 181 سوره آل عمران

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ وَنَحْنُ أَغْنِيَاءُ ۘ سَنَكْتُبُ مَا قَالُوا وَقَتْلَهُمُ الْأَنْبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَنَقُولُ ذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِيقِ

مشاهده آیه در سوره


<<180 آیه 181 سوره آل عمران 182>>
سوره : سوره آل عمران (3)
جزء : 4
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

هر آینه خدا شنید سخن (جاهلانه) آن کسان را که گفتند: خدا فقیر است و ما دارا. البته ما گفتارشان را ثبت خواهیم کرد با این گناه بزرگشان که انبیاء را به ناحق کشتند، و گوییم: بچشید عذاب آتش سوزان را.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Allah has certainly heard the remark of those who said, ‘Allah is poor and we are rich.’ We will record what they have said, and their killing of the prophets unjustly, and We shall say, ‘Taste the punishment of the burning.

معانی کلمات آیه

الحريق: سوزاننده. (فعيل به معنى فاعل است).[۱]

نزول

محل نزول:

اين آيه همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. [۲]

شأن نزول:

سدى[۳] و مقاتل[۴] و عكرمة و ابن عباس[۵] روايت كنند كه ابوبكر به يكى از مدارس يهوديان داخل گرديد و نيز گويند كه به دستور رسول خدا صلى الله عليه و آله براى تبليغ اداء صلوة و دادن زكات رفته بود، اجتماعى ديد كه گرد فنحاص بن عازورا جمع شده بودند. پس از اظهارات ابوبكر فنحاص گفت: اى ابوبكر بنابر آنچه كه تو مي‌گوئى، معلوم مي‌شود خداى شما فقير است ولى بدان كه ما همه از اغنياء هستيم و در عين حال خداى تو از مردم قرض مي‌خواهد و اين خود علامت فقر و نيازمندى اوست در اين جا ابوبكر به خشم آمد و سيلى محكمى به صورت فنحاص نواخت. فنحاص به حالت اعتراض گفت: چرا چنين كردى و شكايت او را نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله برد. پيامبر از ابوبكر جريان قضيه را پرسيد. ابوبكر كه گفتار او را نسبت به خداوند توهين مي‌دانست براى پيامبر بيان نمود ولى فنحاص منكر گرديد سپس اين آيه نازل شد[۶].[۷]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


«181» لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّذِينَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ وَ نَحْنُ أَغْنِياءُ سَنَكْتُبُ ما قالُوا وَ قَتْلَهُمُ الْأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَ نَقُولُ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ‌

همانا خداوند سخن كسانى را كه گفتند: خدا فقير است و ما توانگريم، شنيد. به زودى اين سخن آنان، و به ناحق كشتن آنان پيامبران را، خواهيم نوشت و به آنان خواهيم گفت: بچشيد عذاب آتش سوزان را.

«182» ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ

آن (عذاب) به سبب دست آورد قبلى خودتان است و همانا خداوند نسبت به بندگان، ستمگر نيست.

نکته ها

در تفاسير مى‌خوانيم كه رسول خدا صلى الله عليه و آله نامه‌اى به يهود بنى‌قينقاع نوشت و آنان را به ايمان، نماز، زكات و انفاق، دعوت كرد. وقتى اين نامه به دست دانشمند يهوديان به نام «فتحاص» كه در حال تدريس بود رسيد، رو به شاگردان و حاضران كرد و با استهزا گفت:

براساس اين دعوت‌نامه، خدا فقير است و ما غنى هستيم. او از ما قرض مى‌خواهد و وعده‌ى ربا و اضافه مى‌دهد!

گرچه يهوديان زمان رسول خدا صلى الله عليه و آله چون به رفتار نياكان خود در قتل انبيا راضى بودند، خداوند نسبت قتل را به آنان نيز مى‌دهد. «وَ قَتْلَهُمُ الْأَنْبِياءَ»

امام باقر عليه السلام فرمودند: كسانى كه امام را نسبت به آنچه به او مى‌دهند فقير مى‌دانند، نظير كسانى هستند كه مى‌گويند: «إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ» «1»

«1». تفسير نورالثقلين؛ بحار، ج 24، ص 278.

جلد 1 - صفحه 664

پیام ها

1- خدا همه‌ى گفته‌ها را مى‌شنود، پس هر حرفى را بر زبان نياوريم. «لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ»

2- جهل وغرور، مرز و نهايت ندارد، تا آنجا كه بشر ناتوان نيازمند مى‌گويد:

خداوند فقير است و ما غنى هستيم. «إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ وَ نَحْنُ أَغْنِياءُ»

3- احساس دارايى و بى‌نيازى، زمينه‌ى سرپيچى از فرامين الهى و استهزاى آنهاست. «نَحْنُ أَغْنِياءُ»

4- برخى افراد، گمان مى‌كنند ريشه‌ى دستورات الهى نياز اوست. «إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ»

5- همه‌ى گفتارها و كردارها ثبت مى‌شود. «سَنَكْتُبُ ما قالُوا وَ قَتْلَهُمُ»

6- ملاك ارزيابى گفتار و كردار، از هركس كه باشد، حقّ است. كشتن پيامبران چون ناحق است مورد كيفر واقع مى‌شود. «قَتْلَهُمُ الْأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقٍّ»

7- انسان در انجام عمل آزاد است، لذا كارها به خود او نسبت داده مى‌شود. «قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ»

8- پاداش و كيفر الهى، بر طبق عدالت و بر اساس اعمال آزادانه و آگاهانه خود انسان است. «ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ»

9- كيفرهاى الهى، ظلم خدا بر بشر نيست، بلكه ظلم بشر بر خويشتن است. «أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ»

10- اگر خداوند افراد بخيل و قاتلان انبيا را مجازات نكند، به فقرا و انبيا ظلم كرده است. «أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ»

پانویس

  1. پرش به بالا تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
  2. پرش به بالا طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌2، ص 693.
  3. پرش به بالا تفسير ابن اسحق.
  4. پرش به بالا تفسير ابن ابى‌حاتم.
  5. پرش به بالا تفسير مجمع البيان.
  6. پرش به بالا شيخ بزرگوار ما در ذيل شأن و نزول آيه 186 همين سوره كه بعد خواهد آمد موضوع فنحاص يهودى سيد بنو قينقاع را ذكر نموده است.
  7. پرش به بالا محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 168.

منابع