آیه 163 سوره بقره

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

وَإِلَٰهُكُمْ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ ۖ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمَٰنُ الرَّحِيمُ

مشاهده آیه در سوره


<<162 آیه 163 سوره بقره 164>>
سوره : سوره بقره (2)
جزء : 2
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

و خدای شما، خدای یکتاست، نیست خدایی مگر او که بخشاینده و مهربان است.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Your god is the One God; there is no god except Him, the All-beneficent, the All-merciful.

معانی کلمات آیه

اله: معبود، بقره/ 133.

رحمن: رحمن صيغه مبالغه است دلالت بر وسعت رحمت دارد، رحيم صفت مشبهه است دلالت بر دوام و ثبات رحمت دارد. فاتحه/ 3.[۱]

نزول

محل نزول:

این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]

شأن نزول:

از ابن عباس روايت و نقل كنند كه مشركين و كفار قريش از رسول خدا صلى الله عليه و آله خواستند كه خداوند را براى آن‌ها توصيف نمايد. سپس اين آيه و سوره «قل هو اللَّه احد» با هم نازل گرديده است[۳].[۴]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


«163» وَ إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ‌

و معبود شما خدايى يگانه است، جز او معبودى نيست، بخشنده‌ى مهربان است.

«164» إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ الْفُلْكِ الَّتِي تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِما يَنْفَعُ النَّاسَ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ ماءٍ فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ بَثَّ فِيها مِنْ كُلِّ دَابَّةٍ وَ تَصْرِيفِ الرِّياحِ وَ السَّحابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ‌

همانا در آفرينش آسمان‌ها و زمين و در پى يكديگر آمدن شب و روز و كشتى‌هايى كه براى سودرسانى به مردم در دريا در حركتند و آبى كه خداوند از آسمان نازل كرده و با آن زمين مرده را زنده نموده و انواع جنبندگان را در آن گسترده و (همچنين) در تغيير مسير بادها و ابرهايى كه ميان آسمان و زمين معلّقند، براى مردمى كه مى‌انديشند، نشانه‌هايى گوياست.

نکته ها

هماهنگى ميان عناصر طبيعت و اجزاى هستى و قوانين حاكم بر آنها، همه نشان‌دهنده‌ى حاكميّت وقدرت واراده‌ى خداى يگانه است.

آفرينش آسمان‌ها و توسعه‌ى دائمى آنها «1» كه دست انسان تاكنون فقط به قسمتى از اوّلين آسمان رسيده، و استحكام‌ «2» و طبقات هفتگانه‌ «3» و نظام حاكم‌ «4» و تناسبات و ارتباطات ميان هريك و بى‌ستون بودن‌ «5» و حفاظت آنها «6» و حركات ستارگان در مدارهاى خود و

«1». «وَ إِنَّا لَمُوسِعُونَ» ذاريات، 47.

«2». «سَبْعاً شِداداً» نبأ، 12.

«3». «سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً» ملك، 3.

«4». «أَوْحى‌ فِي كُلِّ سَماءٍ أَمْرَها» فصّلت، 12.

«5». «بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها» رعد، 2.

«6». «سَقْفاً مَحْفُوظاً» انبيا، 32.

جلد 1 - صفحه 251

فاصله هريك از آنها، همه نشانه‌هاى قدرت خداوند يكتاى حكيم است.

سعدى مى‌گويد:

آفرينش، همه تدبير خداوند دل است‌

دل ندارد، كه ندارد به خداوند اقرار

كوه و دريا ودرختان، همه در تسبيحند

نه همه مستمعى، فهم كند اين اسرار

عقل، حيران شود از خوشه زرين عنب‌

فهم، عاجز شود از حبّه ياقوت انار

پاك وبى‌عيب، خدايى كه به تقدير عزيز

ماه وخورشيد، مسخّر كند وليل ونهار

كلمه «رياح» جمع «ريح» به معناى باد است، ولى در قرآن هر جا كلمه «ريح» آمده همراه قهر و عذاب است، مانند: «ريح صَرصَر» «1» ولى هرجا كلمه «رياح» آمده، همراه باران و لطف الهى است. در حديث مى‌خوانيم: هرگاه بادى مى‌وزيد، پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌فرمود: «اللهم اجعلها رياحا و لا تجعلها ريحا» خداوندا! اين باد را رياحِ رحمت قرار ده، نه ريحِ عذاب. «2»

پیام ها

1- شناخت طبيعت، يكى از راههاى خداشناسى است كه شناخت آن، قدرت، حكمت و يكتايى او را در بر دارد. «إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ ... فِي خَلْقِ السَّماواتِ ... لَآياتٍ»

2- خداوند، نظير و شبيه ندارد و مركب از اجزا نيست. «إِلهٌ واحِدٌ»

3- هم طبيعت و هم صنعتِ دست ساختِ انسان، از اوست. «خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... وَ الْفُلْكِ»

4- هر موجودى در جهان هستى، آيه‌اى از آيات كتاب خداوند در طبيعت است. «لَآياتٍ»

برگ درختانِ سبز، در نظر هوشيار

هر ورقش دفترى است، معرفت كردگار

5- تنها خردمندان از نگاه در هستى، درس خداشناسى مى‌گيرند. «إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ ... لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ»

«1». حاقّه، 6.

«2». تفاسير مجمع البيان و صفوةالتفاسير.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌1، ص: 252

پانویس

  1. پرش به بالا تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
  2. پرش به بالا طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌1، ص 111.
  3. پرش به بالا تفسير كشف الاسرار از عامه و تفسير مجمع البيان از خاصه.
  4. پرش به بالا محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 47.

منابع