آیه 122 سوره آل عمران
<<121 | آیه 122 سوره آل عمران | 123>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
آنگاه که دو طایفه از شما بد دل و ترسناک (و در اندیشه فرار از جنگ) شدند و خدا یار آنها بود، و همیشه باید اهل ایمان به خدا توکل کنند.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
همت: يعنى قصد كرد. «الهم: القصد و العزم».
تفشلا: فشل (بر وزن جبل) به معنى ترس و ضعف است، مراد از آن در اينجا ظاهرا ضعف در تصميم و برگشتن از تصميم است (قاموس قرآن).
يتوكل: وكل (بر وزن عقل): واگذار كردن. توكل بر خدا: واگذار كردن كار به خداست.[۱]
نزول
محل نزول:
اين آيه در همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. [۲]
شأن نزول:
«شیخ طوسى» گوید: از جابر بن عبدالله انصارى روايت شده كه گفته است اين آيه درباره ما نازل شده است و دليل فرار دو طائفه مذكور در آيه كه عبارت از بنوسلمة و بنوحارثة هستند. بنا به قول سدى و ابن جريج آن بوده كه عبدالله بن ابىسلول به آنها گفته بود كه به مدينه برگردند و در غزوه احد با مشركين روبرو نشوند و آنها در صدد اجراى آن برآمده بودند ولى منصرف شده و انجام ندادند[۳][۴].[۵]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«122» إِذْ هَمَّتْ طائِفَتانِ مِنْكُمْ أَنْ تَفْشَلا وَ اللَّهُ وَلِيُّهُما وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
آنگاه كه دو گروه از شما بر آن شدند كه (در جنگ) سستى كنند، امّا خداوند ولىّ آنان بود (و به آنان كمك كرد كه از اين فكر باز گردند،) پس مؤمنان تنها به خدا توكّل كنند.
نکته ها
دو گروه از مسلمانان به نامهاى «بنوسلمه» از قبيلهى اوس و «بنوحارثه» از قبيلهى خزرج، تصميم گرفتند كه از شركت در جنگ احد خوددارى كنند. دليل سستى اين دو گروه را عواملمتعدّدى ذكر كردهاند:
1. ترس از دشمن كه بيش از مسلمانان بودند.
2. ناراحتى از اينكه چرا در مقام مشورت به رأى ما توجّه نشد و در شهر سنگر نگرفتند.
«1». تفسير نمونه.
جلد 1 - صفحه 598
3. ايراد به اينكه چرا پيامبر اجازه نداد يهوديانِ هم پيمان، به آنان كمك كنند.
ولى خداوند با لطف خود اين دو گروه را از افتادن به دام گناه و فرار از ميدان جنگ درامان نگه داشت و به جز عدّه اندكى، همگى از تصميم خود برگشته و همراه سپاهيان اسلام به ميدان احد آمدند. «1»
پیام ها
1- خداوند از تصميمهاى ما آگاه است و پيامبرش را از افكار مردم آگاه مىسازد.
«إِذْ هَمَّتْ»
2- همهى كسانى كه به جبهه جنگ مىروند يكسان نيستند. «طائِفَتانِ ... أَنْ تَفْشَلا»
3- وجود عناصر سست بنياد در جبههها، عامل شكست و خطر است. «تَفْشَلا»
4- اگر انسان تحت ولايت خدا نباشد، سست مىشود. «أَنْ تَفْشَلا وَ اللَّهُ وَلِيُّهُما»
5- خداوند مؤمنان را به حال خود رها نمىكند و در مواقع حساس دست آنان را مىگيرد. «وَ اللَّهُ وَلِيُّهُما»
6- فكر گناه، اگر به مرحلهى عمل نرسد، انسان را از تحت ولايت الهى خارج نمىكند. «هَمَّتْ ... وَ اللَّهُ وَلِيُّهُما»
7- يگانه داروى سستى، توكّل بر خداست كه اين دارو تنها در دست مؤمنان است. «وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»
8- ايمان و توكّل بر خداوند، عامل پيروزى است. «هَمَّتْ ... أَنْ تَفْشَلا وَ اللَّهُ وَلِيُّهُما وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»
«1». تفاسير مجمعالبيان و نمونه.
تفسير نور(10جلدى)، ج1، ص: 599
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- پرش به بالا ↑ طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 2، ص 693.
- پرش به بالا ↑ در تفسير برهان از على بن ابراهيم نقل شده كه اين آيه درباره عبدالله بن ابى و ياران او نازل شده كه ياران مزبور عدم شركت در جنگ را از رأى او پيروى كرده بودند.
- پرش به بالا ↑ در صحيح بخارى و صحيح مسلم نيز اين روايت از جابر بن عبدالله انصارى نقل شده است.
- پرش به بالا ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 144.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.