آیه 102 سوره توبه

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

وَآخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلًا صَالِحًا وَآخَرَ سَيِّئًا عَسَى اللَّهُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ

مشاهده آیه در سوره


<<101 آیه 102 سوره توبه 103>>
سوره : سوره توبه (9)
جزء : 11
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

و بعضی دیگر از آنها به گناهان خود اعتراف کردند که عمل صالح و فعل قبیح هر دو به جای آوردند، امید باشد که خداوند توبه آنان بپذیرد که البته خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

[There are] others who have confessed to their sins, having mixed up righteous conduct with other that was evil. Maybe Allah will accept their repentance. Indeed Allah is all-forgiving, all-merciful.

معانی کلمات آیه

آخرون: آخر (به فتح- خ): ديگرى، آخرون: ديگران. آخر (به كسر- خ): مقابل اول، آخرون: به آخر ماندگان.[۱]

نزول

«شیخ طوسى» می گوید: ابن عباس گوید: درباره ده نفر که از رفتن به جنگ تبوک تخلف ورزیدند، نازل گردیده است که از زمره آن‌ها ابولبابه بوده است که هفت نفر آن‌ها خود را به ستون مسجد بستند و تا پذیرفته شدن توبه آن‌ها آیه فوق نازل شد، برخى گویند: هفت نفر بودند که یکى از آن‌ها ابولبابه بوده است.

امام محمدباقر علیه‌السلام فرماید: درباره ابولبابه نازل شده و دیگرى را ذکر نفرموده است و سبب نزول آن درباره او آنچه بوده که در غزوه بنى‌قریظه رخ داده بود، چنان که مجاهد گوید.[۲]

زهرى گوید: فقط درباره ابولبابه نازل گردیده موقعى که از شرکت در جنگ تبوک تأخّر ورزیده بود و اکثر مفسرین گویند، ابولبابه از شرکت در جنگ تبوک تأخّر ورزیده بود.[۳]

ابن عباس گویند: که درباره عده اى از اعراب نازل شده و نیز گویند عده آن‌ها پانزده نفر بوده که از جنگ تبوک تأخر ورزیدند[۴][۵].[۶]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلًا صالِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً عَسَى اللَّهُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ «102»

و (از اعراب) ديگرانى هستند كه به گناهان خويش اعتراف كرده‌اند، كار خوب و بد را به هم آميخته‌اند. اميد است خداوند توبه‌ى آنان را بپذيرد (و لطف خويش را به آنان بازگرداند). همانا خداوند، آمرزنده و مهربان است.

جلد 3 - صفحه 496

نکته ها

چند نفر از ياران پيامبر صلى الله عليه و آله، از شركت در جنگ تبوك تخلّف ورزيدند، آن هم نه از روى نفاق، بلكه به خاطر دلبستگى به زندگى. آيات انتقادآميز كه نازل شد، پشيمان گشتند وخود را به نشانه‌ى توبه، به ستون مسجد بستند. تا آنكه خداوند توبه‌ى آنان را پذيرفت و رسول‌خدا صلى الله عليه و آله طناب را گشود و آنها آمرزيده شدند.

پیام ها

1- همه‌ى اصحاب پيامبر عادل نبودند، برخى مرتكب سيّئات هم مى‌شدند. «خَلَطُوا عَمَلًا صالِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً»

2- انسان در ميان اعمالِ خود نبايد تنها نقاط قوّتش را ببيند، بلكه بايد بدنبالِ جبرانِ نقاط ضعف و خطاهايش باشد. اعْتَرَفُوا ... خَلَطُوا

3- اعتراف به گناه، انتقاد از خود و داشتن كارهاى خوب و صالح، زمينه‌ساز بخشايش الهى است. «اعْتَرَفُوا، يَتُوبَ عَلَيْهِمْ»

4- گرچه خداوند وعده‌ى آمرزش داده، امّا انسان بايد ميان خوف و رجاء باشد. «عَسَى اللَّهُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ»

5- خطاكار پشيمان، به اميد نيازمند است و آغوش اسلام براى پذيرش او باز است. اعْتَرَفُوا ... إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌

پانویس

  1. پرش به بالا تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
  2. پرش به بالا شرح مفصل آن در صفحات 378 و 379 ذکر شده است.
  3. پرش به بالا صاحب مجمع البیان از ابوحمزه ثمالى نقل کند که آنان سه نفر از انصار بودند به نام ابولبابة بن عبدالمنذر و ثعلبة بن ودیعة و اوس بن خدام که از دستور پیامبر براى رفتن به جنگ تبوک تخلف ورزیدند وقتى که این آیه نازل شده به نابودى خویش یقین کردند و خود را به ستون‌هاى مسجد بستند و یا تکیه دادند به همان کیفیت ماندند تا پیامبر وارد شد و از آنان سؤال کرد. آن‌ها سوگند یاد کرده بودند که خود را از ستون مسجد نگشایند تا رسول خدا صلی الله علیه و آله بیاید و آنان را بگشاید. پیامبر فرمود: تا دستورى به من نرسد درباره بازکردن آن‌ها اقدامى نکنم وقتى که آیه «عَسَى اللَّهُ أَنْ یتُوبَ عَلَیهِمْ» نازل گردید. پیامبر آن‌هائى را که خود را به ستون مسجد بسته بودند، باز کرد اینان با اموال خود نزد پیامبر آمدند و گفتند: یا رسول اللّه این اموال را بگیر و تصدق بده. پیامبر فرمود: مأمور به این کار نشده ام سپس آیه «خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً» نازل گردید (چنان که طبرى صاحب جامع البیان از طریق على بن ابى‌طلحة از ابن عباس و نیز از سعید بن جبیر و زید بن اسلم روایت نموده است) و نیز گویند: اینان ده نفر بودند که یکى از آنان ابولبابة بوده چنانکه از ابن عباس و على بن طلحة ابى‌طلحة روایت کرده اند و نیز گویند: هشت نفر بودند که از زمره آن‌ها ابولبابة و هلال بن امیة و کردم و ابوقیس بوده اند چنان که از سعید بن جبیر و زید بن اسلم روایت کنند و نیز گویند هفت نفر بوده اند چنان که از قتادة روایت شده و همچنین پنج نفر هم گفته اند (و نیز ابن مردویه و ابن ابى‌حاتم در تفاسیر خود از طریق عوفى از ابن عباس روایت کرده اند).
  4. پرش به بالا ابن مردویه در تفسیر خود در سندى که واقدى نیز در آنست از ام‌سلمه روایت کرده، گوید: توبه ابولبابه در خانه من نازل شده و من شنیدم که رسول خدا صلی الله علیه و آله هنگام سحر مى خندید. من گفتم: یا رسول الله چه چیز شما را به خنده آورده. فرمود: توبه ابولبابه قبول شده سپس گفتم: آیا اجازه دارم به او بگویم. فرمود: خودت میدانى لذا در حجره ایستادم، موقعى بود که هنوز آیه حجاب نازل نشده بود. گفتم: اى ابولبابه بشارت باد تو را که توبه تو قبول شده. مردم هجوم آوردند که ابولبابه که خود را به ستون مسجد بسته بود، باز کنند. ابولبابه مانع شد، گفت: باید رسول خدا صلی الله علیه و آله این کار را انجام بدهد، صبح شد. پیامبر او را از ستون مسجد باز کرد و این آیه نازل گردید.
  5. پرش به بالا عیاشى در تفسیر خود از محمد بن حجاج الکرخى و او مرفوعاً از خثیمة او از امام باقر علیه‌السلام نقل نموده و گوید که کلمه (عسى) از ناحیه خدا انجام آن واجب است و این آیه درباره گناهکاران از شیعیان ما مى باشد.
  6. پرش به بالا محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص437.

منابع