منابع و پی نوشتهای متوسط
جامعیت مقاله متوسط
شناسه ناقص است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

مجدالدین ابن اثیر: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (ابن اثیر جزیری را به ابن اثیر جزری منتقل کرد: اشتباه تایپی)
 
(۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
+
{{خوب}}
{{نیازمند ویرایش فنی}}
+
«مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد شیبانى جزرى»، معروف به «مجدالدین ابن اثیر» (۵۴۴-۶۰۶ ق)، محدث،‌ رجالى‌، مفسر و فقیه‌ [[شافعی|شافعى‌]] مذهب است. مجدالدین در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[علم رجال|رجال]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[ادبیات عرب]] متخصص و صاحب اثر بود. کتاب «[[النهایه فی غریب الحدیث و الاثر|النهایة فى غریب الحدیث و الأثر]]» از معروفترین تألیفات اوست.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = مجدالدین مبارک ابن اثیر
 +
||تصویر=
 +
||زادروز = ۵۴۴ هجری
 +
|زادگاه = سوریه
 +
|وفات =  ۶۰۶ هجری
 +
|مدفن = موصل، عراق
 +
|اساتید = یحیى بن سعدون قرطبى، سعید بن دهّان، عبدالله بن احمد طوسى، ابوالفرج عبدالمنعم حّرانى،...
 +
|شاگردان = ابوالفتح محمد شهاب‌الدین، فخرالدین بن بخارى، عبدالمحسن بن محمد حامض،...
 +
|آثار = [[النهایه فی غریب الحدیث و الاثر|النهایة فى غریب الحدیث والاثر]]، [[المختار من مناقب الأخيار (کتاب)|المختار فى مناقب الاخیار]]، الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف، جامع الاصول الستة فى أحادیث الرسول،...
 +
}}
 +
==زندگی‌نامه==
  
ابن الاثیر، لقب عزیز الدین ابو الحسن علی بن محمد بن محمد است.
+
مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد شیبانى جزرى در سال ۵۴۴ هـ.ق در جزیره ابن عمر (شهر مرزی‌ میان‌ [[سوریه|سوریه‌]] و [[ترکیه|ترکیه‌]]) تولد و رشد یافت. او به همراه دو برادر دیگرش -یعنی [[عزالدین ابن اثیر]] (م، ۶۳۰ ق) صاحب [[اسدالغابه فی معرفة الصحابه|اُسد الغابه]] و ضیاءالدین ابن اثیر (م، ۶۳۷ ق) صاحب «المثل السائر فى ادب الکاتب و الشاعر»-، در علوم اسلامى به ویژه در [[ادبیات عرب]]، [[تاریخ اسلام]] و [[حدیث]] شناسى نقش و تأثیر بسزایى داشتند.
  
== معرفی اجمالی ==
+
مجدالدین بن اثیر به قصد تحصیل دانش حدیثى به [[بغداد]] مسافرت کرد. پس از بیست سالگى به شهر موصل رفت و کتابهاى خود را در همانجا تألیف نمود و از این طریق شهرت پیدا کرد. علماى [[اهل سنت]] او را از محاسن روزگار دانسته و او را در دیندارى به عنوان ضرب المثل ذکر کرده و گفته اند که بر طریق مستقیم ملازمت داشت و این سخن به معناى این است که در مذهبش پیرو عقاید اهل سنت بود و از عقاید [[شیعه]] پیروى نکرده است.
  
او مورخ ادیب و محدث اهل تسنن می‌باشد.
+
مجدالدین‌ آن‌ زمان‌ که‌ در موصل‌ مى‌زیست‌، به‌ اتابکان‌ زنگى‌ موصل‌ که‌ از سوی‌ سلجوقیان‌ فرمانروای‌ آنجا بودند، نزدیک‌ شد و به‌ وسیله چند تن‌ از حاکمان‌ زنگى‌ به‌ مقام‌ مشاور ویژه‌ و نیز منشى‌ خاص‌ دست‌ یافت‌. وی‌ مدتى‌ خزانه‌دار سیف‌الدین‌ غازی‌ بن‌ مَودود بن‌ زنگى‌ (م، ۵۷۶ ق‌) بود و پس‌ از آن‌ مدتى‌ نیز توسط سیف‌الدین‌ به‌ سرپرستى‌ [[دیوان (تشکیلات اداری)|دیوان‌]] جزیرة ابن‌ عُمَر گمارده‌ شد، آنگاه‌ به‌ موصل‌ بازگشت‌ و مقام‌ نیابت‌ دیوان‌ را از سوی‌ وزیر جلال‌الدین‌ ابوالحسن‌ على‌ بن‌ منصور اصفهانى‌ عهده‌دار شد و پس‌ از آن‌ نزد مجاهدالدین‌ قایماز (م، ۵۹۵ ق‌) راه‌ یافت‌ و در آنجا به‌ مقام‌ بلندی‌ رسید.
نام اصلی او "ابوالحسن علی بن ابی الکرم محمد" که در جمادی الاول سال (۵۵۵ هجری) قمری متولد شد.
 
لقب او "عزالدین" و مشهور به ابن اثیر جزری است.
 
اوائل کودکی را با آموزش قرآن شروع کرد و در جوانی در شهرهای موصل، شام و بغداد، نزد اساتیدی چون ابن ریان، ابوحفص عمر بن طبرزد بغدادی و دیگر اساتید دانش آموخت.
 
او اساتید خود را در کتاب «الکامل» معرفی کرده است.
 
  
== وصف ابن اثیر از زبان دیگران ==
+
هنگامى‌ که‌ در ۵۸۹ ق. مجاهدالدین‌ دستگیر و زندانى‌ شد و عزّالدّین‌ مسعود جانشین‌ وی‌ گردید، وی‌ در خدمت‌ مسعود درآمد و پس‌ از درگذشت‌ او به‌ جانشین‌ وی‌ نورالدین‌ ارسلان‌ شاه‌ پیوست‌ و در فرمانروایى‌ نورالدین‌ ارسلان‌ شاه‌ پیوست‌ و در فرمانروایى‌ نورالدین‌ قدرتى‌ عظیم‌ یافت‌. ابن اثیر سرانجام در سال ۶۰۶ ق. در موصل درگذشت.
  
"یاقوت حموی" یکی از شخصیت‌های بزرگ اهل تسنن برای او ارزش والایی قائل بود و قبل از مرگش، طبق وصیتی، کتاب‌های خود را به "ابن اثیر" واگذار کرد تا او آنها را به کتابخانه مورد نظرش برساند و تحویل دهد.
+
==استادان و شاگردان==
البته ابن اثیر این تعهد را پذیرفت ولی به آن عمل نکرد.
 
ابن خلکان هم یکی دیگر از بزرگان اهل تسنن هم بسیار او را ستوده و بعد از ملاقاتی که در سال ۶۲۶ هجری قمری با او در حلب داشت، گفت: ابن اثیر حافظ حدیث بود، تاریخ را ازبر داشت و انساب عرب را به خوبی می دانست و به اخبار عرب واقف بود.
 
ابن اثیر مورد احترام نویسندگان زیادی بود که از آثار او بهره‌های زیادی بردند.
 
مثلا ابن جوزی از او به عنوان استاد یاد کرده همین طور "ابن کثیر و ابن حنبلی".
 
  
== علم مورد علاقه ابن اثیر ==
+
برخی از اساتید ابن اثیر عبارت بودند از: یحیى بن سعدون قرطبى (م، ۵۶۷ ق)، سعید بن دهّان، عبدالله بن احمد بن محمد طوسى (خطیب شهر موصل)، ابوالفرج عبدالمنعم حّرانى (م، ۵۹۶ ق) و عبدالوهاب بن سکینه صوفى [[شافعی|شافعى]] (م، ۶۰۷ ق).
  
آثاری که از او به جای مانده عموما درباره تاریخ است.
+
همچنین برخی شاگردان او عبارتند از: فرزندش ابوالفتح محمد شهاب الدین (م، ۵۹۶ ق)، فخرالدین بن بخارى (م، ۶۴۶ ق) و تاج الدین عبدالمحسن بن محمد حامض.
خودش در مقدمه کتاب «الکامل» میگوید: من همیشه تمایلی به خواندن کتاب‌های تاریخی و دانستن تجارب گذشتگان داشتم.
 
  
== وفات ابن اثیر ==
+
==آثار و تألیفات==
سرانجام در سال ۶۳۲ هجری قمری یا ۶۳۰ در موصل از دنیا رفت.
+
از مهمترین کتابهاى ابن اثیر مى توان به این موارد اشاره کرد:
 
+
#[[النهایه فی غریب الحدیث و الاثر|النهایة فى غریب الحدیث والاثر]]؛
 
+
#الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف؛ کتابى در مقام قضاوت درباره مطالب دو کتاب تفسیرى مهم [[اهل سنت]]، یعنى تفسیر «[[الکشف و البیان عن تفسیر القرآن (کتاب)|الکشف و البیان]]» ثعلبى و تفسیر «[[الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (کتاب)|الکشاف]]» [[جارالله زمخشری|زمخشرى]] مى باشد.
== تألیفات ابن اثیر ==
+
#جامع الاصول الستة فى احادیث الرسول؛ این کتاب در واقع بازنویسى و تدوین جدیدى از [[صحاح سته]] اهل سنت در زمینه حدیث است که او همه احادیث آن کتب را غیر از «[[سنن ابن ماجه]]» گردآورى کرده است.
 
+
#[[المختار من مناقب الأخیار (کتاب)|المختار فى مناقب الاخیار]]؛ کتابی در شرح حال و اخبار و آثار [[صحابه]] و [[تابعین]]؛
۱- اسدالغابه فی معرفة الصحابه.
+
#تجرید اسماء الصحابة؛
۲- الکامل فی التاریخ.
+
#مثال الطالب فى شرح طوال الغرائب؛ او این کتاب را پس از تألیف کتابش «النهایة فى غریب الحدیث» تألیف کرده و در آن به شرح احادیث طولانى و متوسط پرداخته که در آنها الفاظ و تعابیر غریب زیادى بکار رفته است.
۳- اللباب فی تهذیب الانساب.
+
#کتابی در [[تفسیر قرآن]] که در چهار مجلد بوده است.
۴- التاریخ الباهر فی الدولة اتابکیه.
+
==منابع==
 
+
*[[دائرة المعارف بزرگ اسلامی|دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]؛ مدخل "ابن اثیر، ابوالسعادات" از حسن‌ یوسفى‌ اشکوری‌.
 
+
*[http://ramuzi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=۲۹۷:۱۳۹۱-۰۶-۲۰-۰۵-۱۱-۴۴&catid=۶۲:۱۳۹۱-۰۶-۱۴-۰۵-۳۴-۵۵ "مجدالدین بن اثیر"، سایت اطلاع‌رسانی راموزی]، بازیابی: ۲ آذر ۱۳۹۲.
== منابع ==
+
{{سنجش کیفی
*در دسترس در[http://www.wikifeqh.ir/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1_%D8%AC%D8%B2%D8%B1%DB%8C ویکی فقه] بازیابی: 15 آبان 1392.
+
|سنجش=شده
 +
|شناسه= متوسط
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده=دارد
 +
}}
 +
[[رده:علمای قرن ششم]]
 +
[[رده:محدثان]]
 +
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:رجالیون]]
 +
[[رده:مفسرین قرآن]]
 +
[[رده:لغت شناسان]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۶

«مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد شیبانى جزرى»، معروف به «مجدالدین ابن اثیر» (۵۴۴-۶۰۶ ق)، محدث،‌ رجالى‌، مفسر و فقیه‌ شافعى‌ مذهب است. مجدالدین در فقه، حدیث، رجال، تفسیر و ادبیات عرب متخصص و صاحب اثر بود. کتاب «النهایة فى غریب الحدیث و الأثر» از معروفترین تألیفات اوست.

نام کامل مجدالدین مبارک ابن اثیر
زادروز ۵۴۴ هجری
زادگاه سوریه
وفات ۶۰۶ هجری
مدفن موصل، عراق

Line.png

اساتید

یحیى بن سعدون قرطبى، سعید بن دهّان، عبدالله بن احمد طوسى، ابوالفرج عبدالمنعم حّرانى،...

شاگردان

ابوالفتح محمد شهاب‌الدین، فخرالدین بن بخارى، عبدالمحسن بن محمد حامض،...

آثار

النهایة فى غریب الحدیث والاثر، المختار فى مناقب الاخیار، الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف، جامع الاصول الستة فى أحادیث الرسول،...

زندگی‌نامه

مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد شیبانى جزرى در سال ۵۴۴ هـ.ق در جزیره ابن عمر (شهر مرزی‌ میان‌ سوریه‌ و ترکیه‌) تولد و رشد یافت. او به همراه دو برادر دیگرش -یعنی عزالدین ابن اثیر (م، ۶۳۰ ق) صاحب اُسد الغابه و ضیاءالدین ابن اثیر (م، ۶۳۷ ق) صاحب «المثل السائر فى ادب الکاتب و الشاعر»-، در علوم اسلامى به ویژه در ادبیات عرب، تاریخ اسلام و حدیث شناسى نقش و تأثیر بسزایى داشتند.

مجدالدین بن اثیر به قصد تحصیل دانش حدیثى به بغداد مسافرت کرد. پس از بیست سالگى به شهر موصل رفت و کتابهاى خود را در همانجا تألیف نمود و از این طریق شهرت پیدا کرد. علماى اهل سنت او را از محاسن روزگار دانسته و او را در دیندارى به عنوان ضرب المثل ذکر کرده و گفته اند که بر طریق مستقیم ملازمت داشت و این سخن به معناى این است که در مذهبش پیرو عقاید اهل سنت بود و از عقاید شیعه پیروى نکرده است.

مجدالدین‌ آن‌ زمان‌ که‌ در موصل‌ مى‌زیست‌، به‌ اتابکان‌ زنگى‌ موصل‌ که‌ از سوی‌ سلجوقیان‌ فرمانروای‌ آنجا بودند، نزدیک‌ شد و به‌ وسیله چند تن‌ از حاکمان‌ زنگى‌ به‌ مقام‌ مشاور ویژه‌ و نیز منشى‌ خاص‌ دست‌ یافت‌. وی‌ مدتى‌ خزانه‌دار سیف‌الدین‌ غازی‌ بن‌ مَودود بن‌ زنگى‌ (م، ۵۷۶ ق‌) بود و پس‌ از آن‌ مدتى‌ نیز توسط سیف‌الدین‌ به‌ سرپرستى‌ دیوان‌ جزیرة ابن‌ عُمَر گمارده‌ شد، آنگاه‌ به‌ موصل‌ بازگشت‌ و مقام‌ نیابت‌ دیوان‌ را از سوی‌ وزیر جلال‌الدین‌ ابوالحسن‌ على‌ بن‌ منصور اصفهانى‌ عهده‌دار شد و پس‌ از آن‌ نزد مجاهدالدین‌ قایماز (م، ۵۹۵ ق‌) راه‌ یافت‌ و در آنجا به‌ مقام‌ بلندی‌ رسید.

هنگامى‌ که‌ در ۵۸۹ ق. مجاهدالدین‌ دستگیر و زندانى‌ شد و عزّالدّین‌ مسعود جانشین‌ وی‌ گردید، وی‌ در خدمت‌ مسعود درآمد و پس‌ از درگذشت‌ او به‌ جانشین‌ وی‌ نورالدین‌ ارسلان‌ شاه‌ پیوست‌ و در فرمانروایى‌ نورالدین‌ ارسلان‌ شاه‌ پیوست‌ و در فرمانروایى‌ نورالدین‌ قدرتى‌ عظیم‌ یافت‌. ابن اثیر سرانجام در سال ۶۰۶ ق. در موصل درگذشت.

استادان و شاگردان

برخی از اساتید ابن اثیر عبارت بودند از: یحیى بن سعدون قرطبى (م، ۵۶۷ ق)، سعید بن دهّان، عبدالله بن احمد بن محمد طوسى (خطیب شهر موصل)، ابوالفرج عبدالمنعم حّرانى (م، ۵۹۶ ق) و عبدالوهاب بن سکینه صوفى شافعى (م، ۶۰۷ ق).

همچنین برخی شاگردان او عبارتند از: فرزندش ابوالفتح محمد شهاب الدین (م، ۵۹۶ ق)، فخرالدین بن بخارى (م، ۶۴۶ ق) و تاج الدین عبدالمحسن بن محمد حامض.

آثار و تألیفات

از مهمترین کتابهاى ابن اثیر مى توان به این موارد اشاره کرد:

  1. النهایة فى غریب الحدیث والاثر؛
  2. الانصاف فى الجمع بین الکشف و الکشاف؛ کتابى در مقام قضاوت درباره مطالب دو کتاب تفسیرى مهم اهل سنت، یعنى تفسیر «الکشف و البیان» ثعلبى و تفسیر «الکشاف» زمخشرى مى باشد.
  3. جامع الاصول الستة فى احادیث الرسول؛ این کتاب در واقع بازنویسى و تدوین جدیدى از صحاح سته اهل سنت در زمینه حدیث است که او همه احادیث آن کتب را غیر از «سنن ابن ماجه» گردآورى کرده است.
  4. المختار فى مناقب الاخیار؛ کتابی در شرح حال و اخبار و آثار صحابه و تابعین؛
  5. تجرید اسماء الصحابة؛
  6. مثال الطالب فى شرح طوال الغرائب؛ او این کتاب را پس از تألیف کتابش «النهایة فى غریب الحدیث» تألیف کرده و در آن به شرح احادیث طولانى و متوسط پرداخته که در آنها الفاظ و تعابیر غریب زیادى بکار رفته است.
  7. کتابی در تفسیر قرآن که در چهار مجلد بوده است.

منابع