حضرت فاطمه معصومه علیها السلام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(اصلاحاتی در زندگی نامه)
 
(۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
حضرت معصومه سلام الله عليها دختر [[امام کاظم|امام موسی‌کاظم]] علیه‌السلام و خواهر تنی [[امام رضا علیه السلام]] است. آن بانو پس از [[حضرت فاطمه سلام الله علیها|حضرت فاطمه]] و [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب]] سلام الله علیهما با فضیلت ترین بانوان خاندان [[اهل بيت]] عليهم السّلام مي‎باشد. مرقد ایشان در شهر [[قم]] واقع است و در روایات بر فضیلت زیاد زیارت ایشان تاکید شده است.
+
'''حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها''' دختر [[امام کاظم|امام کاظم]] علیه‌السلام و خواهر تنی [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه السلام است. آن بانو پس از [[حضرت فاطمه سلام الله علیها|حضرت فاطمه]] و [[حضرت زینب سلام الله علیها|حضرت زینب]] سلام الله علیهما با فضیلت ترین بانوان خاندان [[اهل بیت]] علیهم السلام می‎ باشد. مرقد ایشان در شهر [[قم]] واقع است و در روایات بر فضیلت زیاد زیارت ایشان تاکید شده است.
==ولادت==
+
{{شناسنامه ائمه
حضرت فاطمه معصومه (س) در روز اول [[ذيقعده]] سال 173 هجري، در شهر مدينه چشم به جهان گشود.<ref> نگاهي گذرا بر زندگينامه حضرت معصومه (س)، سایت موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج) </ref>
+
|عنوان امام=
پدر بزرگوار او حضرت «موسي بن جعفر» امام هفتم شيعيان مي‎باشد و مادر گرامي ایشان «نجمه» مادر بزرگوار امام رضا ـ عليه السّلام ـ مي‎باشد. نجمه از بانوان با فضيلت و از اسوه‎هاي تقوا و شرافت و از مخدرات كم نظير تاريخ بشريت است.
+
|تصویر = پرونده:معصومه.jpg
 +
|نام=فاطمه
 +
|لقب=معصومه، کریمه اهل‌بیت
 +
|کنیه=
 +
|پدر=امام کاظم علیه السلام
 +
|مادر=نجمه
 +
|تاریخ ولادت = ۱۷۳ هجری
 +
|محل ولادت = مدینه
 +
|مدت امامت =
 +
|مدت عمر =
 +
|تاریخ شهادت=۲۰۱ قمری
 +
|علت شهادت =
 +
|قاتل=
 +
|محل دفن = قم
 +
}}
 +
==زندگی‌نامه==
 +
تاریخ‌های ولادت و وفات فاطمه معصومه مشخص نیست و نخستین کتابی که در آن، تاریخی ذکر شده است، نورالآفاق نوشته جواد شاه‌عبدالعظیمی است<ref>استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.</ref> که در سال ۱۳۴۴ق منتشر شد.<ref>استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۲۹۷.</ref> در این کتاب، تاریخ ولادت حضرت معصومه [[۱ ذی‌القعده]] [[سال ۱۷۳ق]] و تاریخ وفات او [[۱۰ ربیع‌الثانی]] سال ۲۰۱ق ذکر شده و از آن کتاب به دیگر کتاب‎ها راه‌ یافته است.<ref>استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.</ref> از این‌رو در تقویم رسمی [[جمهوری اسلامی ایران]] روز اول ذی‌القعده به عنوان روز دختران نامگذاری شده است.<ref> شورای مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تقویم رسمی کشور سال ۱۳۹۸ هجری شمسی، ص۹.</ref>
 +
برخی از علما مانند [[آیت‌الله مرعشی نجفی]]،<ref>محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۳۲.</ref>  [[آیت‌الله شبیری زنجانی]]،<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۴ش، ج۲، ص۵۱۹.</ref> [[رضا استادی]]<ref>استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.</ref> و [[ذبیح‌الله محلاتی]]<ref>محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۳۱و۳۲.</ref> با این نظر شاه‌عبدالعظیمی مخالفت کرده و تاریخ‌های ذکر شده در این کتاب را ساختگی دانسته‌اند.
  
درباره تعداد فرزندان حضرت موسي بن جعفر ـ عليه السّلام ـ و اين كه چند تن از آن‎ها فاطمه نام داشته‎اند اختلاف است. شيخ مفيد تعداد آنان را سي و هفت تن ذكر كرده است؛ نوزده پسر و هجده دختر كه دو تن از دختران، فاطمه نام داشتند. فاطمة‌الكبري و فاطمة الصغري. حضرت فاطمه معصومه بعد از امام رضا ـ عليه السّلام ـ از ديگر فرزندان حضرت موسي بن جعفر ـ عليه السّلام ـ فاضل‎تر و داراي مقامي شامخ‎تر مي‎باشد.<ref> زندگينامه حضرت معصومه(س)، مختار اصلانی </ref>
+
پدر بزرگوار حضرت معصومه سلام الله علیها، [[امام موسی کاظم علیه السلام|حضرت موسی بن جعفر]] علیه السلام -امام هفتم [[شیعه|شیعیان]]- و مادر گرامی ایشان «[[نجمه خاتون مادر امام رضا علیه السلام|نجمه]]» مادر بزرگوار [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه السلام می‎ باشد. نجمه از بانوان با فضیلت و از اسوه ‎های تقوا و شرافت و از مخدرات کم نظیر تاریخ بشریت است.
  
== حضرت معصومه سلام الله علیها از ولادت تا حرکت به سمت خراسان==
+
درباره تعداد فرزندان حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ و این که چند تن از آن‎ها فاطمه نام داشته‎ اند اختلاف است. [[شیخ مفید|شیخ مفید]] تعداد آنان را سی و هفت تن ذکر کرده است؛ نوزده پسر و هجده دختر که دو تن از دختران، فاطمه نام داشتند. فاطمة‌الکبری و فاطمة الصغری. حضرت فاطمه معصومه بعد از امام رضا ـ علیه السّلام ـ از دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ فاضل‎ تر و دارای مقامی شامخ‎ تر می ‎باشد.<ref> زندگینامه حضرت معصومه(س)، مختار اصلانی </ref>
در اين سال‎ها محل رشد آن حضرت خانداني بود كه او را با دريايي از علم و معرفت رو به رو ساخت. ولي بيش از ده بهار از عمر شريفش نگذشته بود كه پدر بزرگوارش با زهر جفا در زندان هارون به شهادت رسيد و دريايي از غم و اندوه بر قلب شريفش فرو ريخت كه در اين ايام غم و تنهايي، تنها ماية تسلي او برادرش امام رضا ـ عليه السّلام ـ بود كه ناگهان «مأمون» وجود اقدس امام هشتم را از كانون خانواده جدا نمود و به اجبار به خراسان جلب كرد و به اقامت اجباري در خراسان وادار نموده. حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ دوري يك ساله فراق برادر را تحمل كرد.<ref> زندگينامه حضرت معصومه(س)، مختار اصلانی </ref>
 
  
==حضرت معصومه علیها اسلام در راه مرو==
+
برپایه کتاب [[تاریخ قم (کتاب)|تاریخ قم]]، حضرت معصومه در [[سال ۲۰۱ قمری]] برای دیدار برادرش [[امام رضا(ع)]] از [[مدینه]] راهی [[ایران]] شد.<ref>قمی، تاریخ قم، توس، ص۲۱۳.</ref>
ایشان در سال 201 هـ.ق یک سال پس از ورود امام رضا علیه‌السلام به مرو، برای دیدار برادر به قصد مرو بیرون آمد. اما در بین راه و در شهر ساوه بیمار شد. پرسید بین ساوه و [[قم]] چقدر مسافت است؟ گفتند: ده فرسخ. خدمتکار خود را فرمود تا او را برداشته و به قم آورد و در خانه موسی بن جعفر خزرج بن سعد اشعری فرود آمدند.
 
  
به روایت دیگر و به نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی در تاریخ [[قم]] به روایت صحیح چون شبانگاه خبر به آل سعد رسید، موسی بن خزرج به نمایندگی آنان در همان شب از قم به قصد ساوه بیرون آمد تا ایشان را به قم دعوت کند. پس از دیدار حضرت و پذیرفتن دعوت وی، خود افسار شتر ایشان را گرفت و به سمت قم و به منزل خویش آورد. حضرت پس از هفده روز اقامت در خانه موسی بن خزرج و در حال بیماری بودند درگذشت. پیکرشان را غسل داده و کفن کردند و موسی بن خزرج بر ایشان [[نماز]] خواند و در باغ «بابلان» دفن کردند.
+
حضرت معصومه سلام الله علیها یکسال بعد از اینکه [[مأمون]] برادر ایشان [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه السلام را به اقامت اجباری در [[خراسان]] وادار نمود، برای دیدار برادر به قصد مرو بیرون آمد. بنا به روایتی حضرت معصومه سلام الله علیها در بین راه و در شهر ساوه بیمار شد و خدمتکار خود را فرمود تا او را برداشته و به قم آورد و در خانه موسی بن جعفر خزرج بن سعد اشعری فرود آمدند.
  
درباره عمر حضرت معصومه علیها‌السلام نیز روایات متفاوت است. سن ایشان را هیجده و بیشتر نیز نوشته‌اند.  
+
به روایت دیگر و به نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی در «تاریخ قم»  چون خبر ورود آن حضرت به ساوه به آل سعد رسید، موسی بن خزرج به نمایندگی آنان از قم به قصد ساوه بیرون آمد تا ایشان را به قم دعوت کند. پس از دیدار حضرت و پذیرفتن دعوت وی، خود افسار شتر ایشان را گرفت و به سمت قم و به منزل خویش آورد. حضرت پس از هفده روز اقامت در خانه موسی بن خزرج و در حال بیماری درگذشت. پیکر مطهرش پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] توسط موسی بن خزرج، در باغ «بابلان» (مکان فعلی) مدفون گردید.
  
نظر به این که پدرشان، [[امام کاظم|امام موسی‌کاظم]] علیه‌السلام در سال 179 ق به دستور هارون الرشید دستگیر و زندانی شدند و چهار سال در زندان ماندند و همان جا به شهادت رسیدند و نیز حضرت معصومه علیهاالسلام در سال 201 از دنیا رفتند. سن ایشان حداقل 22 سال بوده است. <ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آن‌ها </ref>
+
درباره عمر حضرت معصومه علیها‌السلام نیز روایات متفاوت است. برخی سن ایشان را هیجده و بیشتر نیز نوشته‌اند. به گفته بعضی دیگر، نظر به این که پدرشان، [[امام کاظم|امام موسی‌کاظم]] علیه‌السلام در سال ۱۷۹ قمری به دستور [[هارون الرشید]] دستگیر و زندانی شدند و چهار سال در زندان ماندند و همان جا به شهادت رسیدند و نیز حضرت معصومه علیهاالسلام در سال ۲۰۱ از دنیا رفتند، سن ایشان حداقل ۲۲ سال بوده است.<ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آن‌ها </ref> برخی نیز تاریخ ولادت حضرت معصومه را ۱ ذی‌القعده سال ۱۷۳ قمری و تاریخ وفات او ۱۰ [[ماه ربیع الثانی|ربیع‌الثانی]] سال ۲۰۱ قمری ذکر کرده اند.<ref>نورالآفاق، جواد شاه‌عبدالعظیمی.</ref>  
  
==نقش حضرت معصومه سلام الله علیها در نشر احادیث خاندان عصمت==
+
==جایگاه علمی و اجتماعی==
از زنان عالم و محدث بود و روایات متعددی از طریق ایشان در کتب [[حدیث]] شیعه و اهل سنت آمده است. <ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آن‌ها </ref>
+
حضرت معصومه سلام الله علیها از زنان عالم و [[محدث]] بود و روایات متعددی از طریق ایشان در کتب [[حدیث]] شیعه و [[اهل سنت]] آمده است. <ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آن‌ها </ref>
  
==فضیلت زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها==
+
بر اساس پاره ای از روایات، لقب «معصومه» از سوی [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] (ع) به این بانوی والامقام داده شده است. [[علامه مجلسى|علامه مجلسی]] (ع) در این باره می‌گوید: امام رضا (ع) در جایی فرمود: «هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است».
  
روایت شده است که حضرت [[امام صادق علیه السلام]] به گروهی از مردم ری که به دیدنشان رفته بودند خبر دفن یکی از نوادگانشان را در قم دادند و در فضیلت [[زیارت]] مرقد آن بانو تأکید نمودند.<ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آن‌ها </ref>  
+
روایت شده است که حضرت [[امام صادق علیه السلام|امام صادق]] (علیه السلام) به گروهی از مردم ری که به دیدنشان رفته بودند خبر دفن یکی از نوادگانشان را در [[قم]] دادند و در فضیلت [[زیارت]] مرقد آن بانو تأکید نمودند.<ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آن‌ها </ref>  
  
هنگامي که يکي از محدثان برجسته قم، به نام سعد بن سعد به محضر مقدس امام رضا (س) شرفياب مي شود، امام هشتم خطاب به ايشان مي فرمايد: اي سعد! از ما در نزد شما قبري است. سعد مي گويد: فدايت شوم! آيا قبر فاطمه دختر موسي بن جعفر (س) را مي فرماييد؟ مي فرمايد: آري، هر کس او را زيارت کند، در حالي که به حق  او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.
+
هنگامی که یکی از [[محدث|محدثان]] برجسته قم، به نام [[سعد بن سعد اشعری قمی|سعد بن سعد]] به محضر مقدس [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] (علیه السلام) شرفیاب می شود، امام هشتم خطاب به ایشان می فرماید: ای سعد! از ما در نزد شما قبری است. سعد می گوید: فدایت شوم! آیا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر (علیهما السلام) را می فرمایید؟ می فرماید: آری، هر کس او را زیارت کند، در حالی که به حق  او آگاه باشد، [[بهشت]] از آن اوست.
  
همچنین از امام جواد (ع) نقل شده که فرمود: هر کس عمه ام را در قم زيارت کند، بهشت از آن اوست.<ref> نگاهي گذرا بر زندگينامه حضرت معصومه (س)، سایت موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج) </ref>
+
همچنین از [[امام جواد علیه السلام|امام جواد]] (علیه السلام) نقل شده که فرمود: هر کس عمه ام را در قم زیارت کند، بهشت از آن اوست.<ref> نگاهی گذرا بر زندگینامه حضرت معصومه (س)، سایت موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج) </ref>
  
==زیارت نامه حضرت معصومه سلام الله علیها==
+
یکی از ویژگیهای حضرت معصومه (س)، ورود [[زیارتنامه|زیارتنامه]] ای از سوی معصومان (س) درباره ایشان است که پس از [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه زهرا]] (س)، او تنها بانوی بزرگواری است که زیارت مأثور دارد. بانوان برجسته ای چون: [[آمنه|آمنه بنت وهب]]، [[فاطمه بنت اسد]]، [[خدیجه کبری|خدیجه بنت خویلد]]، [[ام البنین|فاطمه ام البنین]]، [[حضرت زینب سلام الله علیها|زینب کبری]]، [[حکیمه دختر امام جواد|حکیمه خاتون]] و [[نرجس خاتون]] که هیچ شک و تردیدی در مقام بلند و جایگاه رفیع آن ها نیست، هیچ کدام زیارت مأثور از سوی معصومان (س) ندارند و این نشان دهنده مقام والای حضرت معصومه است.  
يکي از ويژگيهاي حضرت معصومه (س)، ورود زيارتنامه اي از سوي معصومان (س) درباره ايشان است که پس از حضرت فاطمه زهرا (س)، او تنها بانوي بزرگواري است که زيارت مأثور دارد. بانوان برجسته اي چون: آمنه بنت وهب، فاطمه بنت اسد، خديجه بنت خويلد، فاطمه ام البنين، زينب کبري، حکيمه خاتون و نرجس خاتون که هيچ شک و ترديدي در مقام بلند و جايگاه رفيع آن ها نيست. هيچ کدام زيارت مأثور از سوي معصومان (س) ندارند و اين نشان دهنده مقام والاي اين بانوي گرانقدر اسلام است. باشد که شيعيان و پيروان اهل بيت عصمت و طهارت (س) به ويژه بانوان، اين مقام بزرگ و عالي را پاس بدارند و همواره الگو و مظهر عفاف و تقوا و حيا باشند. تنها در اين صورت است که روح باعظمت اين بانوي بزرگ از همه ما خشنود خواهد شد.
 
 
 
==لقب معصومه==
 
بر اساس پاره اي از روايات، اين لقب از سوي امام رضا (ع) به اين بانوي والامقام داده شده است. علامه مجلسي (ع) در اين باره مي‌گويد: امام رضا (ع) در جايي فرمود: «هرکس معصومه را در قم زيارت کند، مانند کسي است که مرا زيارت کرده است».
 
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
 
+
==منابع==
== منابع ==
+
*معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران، [[بانوان عالمه و آثار آنها (کتاب)|بانوان عالمه و آثار آن‌ها]].
 
+
*[http://www.andisheqom.com/public/application/index/viewData?c=2480&t=article زندگینامه حضرت معصومه(س)، مختار اصلانی، سایت اندیشه قم]، بازیابی: ۵ مرداد ۱۳۹۳.
* معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آن‌ها
+
*[http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=notepad&id=48 نگاهی گذرا بر زندگینامه حضرت معصومه (س)، موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)]، بازیابی: ۵ مرداد ۱۳۹۳.
* [http://www.andisheqom.com/public/application/index/viewData?c=2480&t=article زندگينامه حضرت معصومه(س)، مختار اصلانی، سایت اندیشه قم]، بازیابی: 5 مرداد 1393
 
* [http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=notepad&id=48 نگاهي گذرا بر زندگينامه حضرت معصومه (س)، موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)]، بازیابی: 5 مرداد 1393
 
  
 
[[رده:زنان نمونه قرن دوم]]
 
[[رده:زنان نمونه قرن دوم]]
 
[[رده:زنان راوی حدیث]]
 
[[رده:زنان راوی حدیث]]
 
[[رده:وابستگان امام کاظم علیه السلام]]
 
[[رده:وابستگان امام کاظم علیه السلام]]
 +
[[رده:وابستگان امام رضا علیه السلام]]
 
[[رده:امامزادگان]]
 
[[رده:امامزادگان]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۸

حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها دختر امام کاظم علیه‌السلام و خواهر تنی امام رضا علیه السلام است. آن بانو پس از حضرت فاطمه و حضرت زینب سلام الله علیهما با فضیلت ترین بانوان خاندان اهل بیت علیهم السلام می‎ باشد. مرقد ایشان در شهر قم واقع است و در روایات بر فضیلت زیاد زیارت ایشان تاکید شده است.

معصومه.jpg
مقام
نام فاطمه
القاب معصومه، کریمه اهل‌بیت
کنیه
پدر امام کاظم علیه السلام
مادر نجمه
زادروز ۱۷۳ هجری
زادگاه مدینه
مدت امامت
مدت عمر
تاریخ شهادت ۲۰۱ قمری
علت شهادت
قاتل
مدفن قم


زندگی‌نامه

تاریخ‌های ولادت و وفات فاطمه معصومه مشخص نیست و نخستین کتابی که در آن، تاریخی ذکر شده است، نورالآفاق نوشته جواد شاه‌عبدالعظیمی است[۱] که در سال ۱۳۴۴ق منتشر شد.[۲] در این کتاب، تاریخ ولادت حضرت معصومه ۱ ذی‌القعده سال ۱۷۳ق و تاریخ وفات او ۱۰ ربیع‌الثانی سال ۲۰۱ق ذکر شده و از آن کتاب به دیگر کتاب‎ها راه‌ یافته است.[۳] از این‌رو در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران روز اول ذی‌القعده به عنوان روز دختران نامگذاری شده است.[۴] برخی از علما مانند آیت‌الله مرعشی نجفی،[۵] آیت‌الله شبیری زنجانی،[۶] رضا استادی[۷] و ذبیح‌الله محلاتی[۸] با این نظر شاه‌عبدالعظیمی مخالفت کرده و تاریخ‌های ذکر شده در این کتاب را ساختگی دانسته‌اند.

پدر بزرگوار حضرت معصومه سلام الله علیها، حضرت موسی بن جعفر علیه السلام -امام هفتم شیعیان- و مادر گرامی ایشان «نجمه» مادر بزرگوار امام رضا علیه السلام می‎ باشد. نجمه از بانوان با فضیلت و از اسوه ‎های تقوا و شرافت و از مخدرات کم نظیر تاریخ بشریت است.

درباره تعداد فرزندان حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ و این که چند تن از آن‎ها فاطمه نام داشته‎ اند اختلاف است. شیخ مفید تعداد آنان را سی و هفت تن ذکر کرده است؛ نوزده پسر و هجده دختر که دو تن از دختران، فاطمه نام داشتند. فاطمة‌الکبری و فاطمة الصغری. حضرت فاطمه معصومه بعد از امام رضا ـ علیه السّلام ـ از دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ فاضل‎ تر و دارای مقامی شامخ‎ تر می ‎باشد.[۹]

برپایه کتاب تاریخ قم، حضرت معصومه در سال ۲۰۱ قمری برای دیدار برادرش امام رضا(ع) از مدینه راهی ایران شد.[۱۰]

حضرت معصومه سلام الله علیها یکسال بعد از اینکه مأمون برادر ایشان امام رضا علیه السلام را به اقامت اجباری در خراسان وادار نمود، برای دیدار برادر به قصد مرو بیرون آمد. بنا به روایتی حضرت معصومه سلام الله علیها در بین راه و در شهر ساوه بیمار شد و خدمتکار خود را فرمود تا او را برداشته و به قم آورد و در خانه موسی بن جعفر خزرج بن سعد اشعری فرود آمدند.

به روایت دیگر و به نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی در «تاریخ قم» چون خبر ورود آن حضرت به ساوه به آل سعد رسید، موسی بن خزرج به نمایندگی آنان از قم به قصد ساوه بیرون آمد تا ایشان را به قم دعوت کند. پس از دیدار حضرت و پذیرفتن دعوت وی، خود افسار شتر ایشان را گرفت و به سمت قم و به منزل خویش آورد. حضرت پس از هفده روز اقامت در خانه موسی بن خزرج و در حال بیماری درگذشت. پیکر مطهرش پس از اقامه نماز توسط موسی بن خزرج، در باغ «بابلان» (مکان فعلی) مدفون گردید.

درباره عمر حضرت معصومه علیها‌السلام نیز روایات متفاوت است. برخی سن ایشان را هیجده و بیشتر نیز نوشته‌اند. به گفته بعضی دیگر، نظر به این که پدرشان، امام موسی‌کاظم علیه‌السلام در سال ۱۷۹ قمری به دستور هارون الرشید دستگیر و زندانی شدند و چهار سال در زندان ماندند و همان جا به شهادت رسیدند و نیز حضرت معصومه علیهاالسلام در سال ۲۰۱ از دنیا رفتند، سن ایشان حداقل ۲۲ سال بوده است.[۱۱] برخی نیز تاریخ ولادت حضرت معصومه را ۱ ذی‌القعده سال ۱۷۳ قمری و تاریخ وفات او ۱۰ ربیع‌الثانی سال ۲۰۱ قمری ذکر کرده اند.[۱۲]

جایگاه علمی و اجتماعی

حضرت معصومه سلام الله علیها از زنان عالم و محدث بود و روایات متعددی از طریق ایشان در کتب حدیث شیعه و اهل سنت آمده است. [۱۳]

بر اساس پاره ای از روایات، لقب «معصومه» از سوی امام رضا (ع) به این بانوی والامقام داده شده است. علامه مجلسی (ع) در این باره می‌گوید: امام رضا (ع) در جایی فرمود: «هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است».

روایت شده است که حضرت امام صادق (علیه السلام) به گروهی از مردم ری که به دیدنشان رفته بودند خبر دفن یکی از نوادگانشان را در قم دادند و در فضیلت زیارت مرقد آن بانو تأکید نمودند.[۱۴]

هنگامی که یکی از محدثان برجسته قم، به نام سعد بن سعد به محضر مقدس امام رضا (علیه السلام) شرفیاب می شود، امام هشتم خطاب به ایشان می فرماید: ای سعد! از ما در نزد شما قبری است. سعد می گوید: فدایت شوم! آیا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر (علیهما السلام) را می فرمایید؟ می فرماید: آری، هر کس او را زیارت کند، در حالی که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.

همچنین از امام جواد (علیه السلام) نقل شده که فرمود: هر کس عمه ام را در قم زیارت کند، بهشت از آن اوست.[۱۵]

یکی از ویژگیهای حضرت معصومه (س)، ورود زیارتنامه ای از سوی معصومان (س) درباره ایشان است که پس از حضرت فاطمه زهرا (س)، او تنها بانوی بزرگواری است که زیارت مأثور دارد. بانوان برجسته ای چون: آمنه بنت وهب، فاطمه بنت اسد، خدیجه بنت خویلد، فاطمه ام البنین، زینب کبری، حکیمه خاتون و نرجس خاتون که هیچ شک و تردیدی در مقام بلند و جایگاه رفیع آن ها نیست، هیچ کدام زیارت مأثور از سوی معصومان (س) ندارند و این نشان دهنده مقام والای حضرت معصومه است.

پانویس

  1. استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.
  2. استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۲۹۷.
  3. استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.
  4. شورای مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تقویم رسمی کشور سال ۱۳۹۸ هجری شمسی، ص۹.
  5. محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۳۲.
  6. شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۹۴ش، ج۲، ص۵۱۹.
  7. استادی، «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح‌حال او»، ص۳۰۱.
  8. محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۳۱و۳۲.
  9. زندگینامه حضرت معصومه(س)، مختار اصلانی
  10. قمی، تاریخ قم، توس، ص۲۱۳.
  11. معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آن‌ها
  12. نورالآفاق، جواد شاه‌عبدالعظیمی.
  13. معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آن‌ها
  14. معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آن‌ها
  15. نگاهی گذرا بر زندگینامه حضرت معصومه (س)، سایت موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)

منابع