حضرت عباس علیه السلام: تفاوت بین نسخه‌ها
(←کینه ها) |
(←ابوالفضل) |
||
| سطر ۲۳: | سطر ۲۳: | ||
در منابع بسیاری، کنیه حضرت عباس (علیه السلام) را ابوالفضل بر شمرده اند که در بین کنیه های ایشان، ابوالفضل (ابوفاضل، ابوالفضائل) مشهورترین است. اما دیگر کنیه های او یا غیر مشهور هستند و یا این که پس از واقعه کربلا حضرت را بدان خوانده اند. | در منابع بسیاری، کنیه حضرت عباس (علیه السلام) را ابوالفضل بر شمرده اند که در بین کنیه های ایشان، ابوالفضل (ابوفاضل، ابوالفضائل) مشهورترین است. اما دیگر کنیه های او یا غیر مشهور هستند و یا این که پس از واقعه کربلا حضرت را بدان خوانده اند. | ||
| − | نوشته اند در خاندان بنی هاشم هر که عباس نام داشته او را ابوالفضل کنیه می نهادند؛ همان گونه که عباس بن عبدالمطلّب و عباس بن ربیعة بن الحارث بن عبدالمطلّب و... نیز مکنّی به همین کنیه بوده اند که گفته ای مقبول و موجّه به نظر می رسد. | + | نوشته اند در خاندان بنی هاشم هر که عباس نام داشته او را ابوالفضل کنیه می نهادند؛ همان گونه که عباس بن عبدالمطلّب و عباس بن ربیعة بن الحارث بن عبدالمطلّب و... نیز مکنّی به همین کنیه بوده اند که گفته ای مقبول و موجّه به نظر می رسد.<ref> بطل العلقمى، عبد الواحد بن احمد المظفر، نجف، مطبعة الحيدرية، بى‌تا، ج 2، ص 3</ref> |
| + | برخی دیگر گفته اند این کنیه برگرفته از برتری و فضلی بوده که از کودکی در حضرت نمود فراوان داشته و او را بدان صفت می شناخته اند، آن گونه که در سوگ او نیز سروده اند. | ||
| + | |||
| + | أبَا الْفَضْلِ یَا مَنْ أسَّسَ وَ الإبأبِیَ الفَضْلُ اِلاّ اَنْ تَکُونَ لَهُ أَبا | ||
| + | «ای ابوالفضل! ای کسی که هر برتری و پاکدامنی را بنا نهادی! آیا برای من برتری و فضلی وجود دارد که تو پدر آن نباشی؟ (آیا کسی می تواند فضلی داشته باشد که در تو نباشد». | ||
| + | |||
| + | ====ابوالقِربَة ==== | ||
| + | در لغت عرب قِربة به معنای «مشک آب» است. حضرت عباس (علیه السلام) را به جهت آب رسانی اش در کربلا به این کنیه نامیده اند. در بسیاری از منابع تاریخی و رجالی چنین کنیه ای را برای حضرت بر شمرده اند.<ref>أنساب الأشراف، احمد بن يحيى بن جابر البلاذرى، بيروت، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، چاپ اول، 1394 ه . ق، ج 2، ص 192 ؛ إعلام الورى بأعلام الهدى، فضل بن الحسن الطبرسى، نجف، مكتبة الحيدرية، چاپ دوم، 1390 ه . ق، ص 2</ref> | ||
| + | |||
| + | ==== ابوالفَرجَة ==== | ||
| + | در لغت عرب فرجه، «گشایش در سختی و برطرف شدن اندوه» معنا شده است. برخی چنین کنیه ای نیز برای حضرت بر شمرده اند که بیشتر به لقبی در قالب کنیه می ماند. دلیل آن هم برطرف کردن اندوه و گشایش در سختی ها در نتیجه توسل به او می باشد.<ref> مقتل الحسين(ع)، محمد تقى بحر العلوم، بيروت، دار الزهراء، چاپ دوم، 1405 ه . ق‌بحار الأنوار، محمد باقر مجلسى، بيروت، مؤسسة الرسالة، 1403 ه . ق، ص 315 ؛ العباس(ع)، ص 10</ref> | ||
| + | |||
| + | === القاب === | ||
عباس با [[لبابه]]، دختر [[عبيدالله بن عباس]] (پسرعموى پدرش) ازدواج كرد و از اين ازدواج، دو پسر به نام‌هاى [[عبيدالله]] و [[فضل]] يافت. بعضى دو پسر ديگر براى او به نام‌هاى محمد و قاسم ذكر كرده اند. | عباس با [[لبابه]]، دختر [[عبيدالله بن عباس]] (پسرعموى پدرش) ازدواج كرد و از اين ازدواج، دو پسر به نام‌هاى [[عبيدالله]] و [[فضل]] يافت. بعضى دو پسر ديگر براى او به نام‌هاى محمد و قاسم ذكر كرده اند. | ||
نسخهٔ ۱۸ نوامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۷:۳۷
حضرت عباس علیه السلام، جلوه عشق و ايثار ، تبلور رادمردى ، صفا و وقار ، و تجسّم شجاعت ، شهامت و كرامت است .او فرزند امیرالمومنین و برادر سيدالشهدا، فرمانده و پرچمدار سپاه امام حسين علیه السلام در روز عاشورا بود، که خود را فدای امام زمان خویش و برادر خود، امام حسین علیه السلام کرد.
محتویات
معنای لغت عباس
عباس در اصلاح عرب از ماده عَبَسَ به معنای درهم کشیدن بشره و گرفتگی صورت است.[۱]
برخی عباس را به معناى شير بيشه، شيرى كه شيران از او بگريزند است.(الاسد الغضبان : شیر خشمگین)[۲]
خانواده و تولد حضرت عباس علیه السلام
پدرش امیرالمؤمنین علی علیه السلام و مادرش «فاطمه كلابيه» بود كه بعدها با كنيه «ام‌البنين» شهرت يافت.
امام على علیه السلام پس از شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها با ام‌البنين ازدواج كرد. عباس، ثمره اين ازدواج بود.
ولادت ایشان را در روز چهارم شعبان شعبان سال 26 هجرى در مدينه نوشته اند.[۳] او بزرگترين فرزند ام‌البنين بود و سه برادر دیگرش نیز، همه در كربلا در ركاب امام حسين علیه السلام به شهادت رسيدند. وقتى اميرالمؤمنين شهيد شد، عباس چهارده ساله بود و در كربلا 34 سال داشت.
سیمای ظاهری حضرت
عبّاس عليه السلام ، قامتى بلند ، سينه اى سِتَبر ، بازوانى توانمند و چهره اى بس زيبا داشت ، بدان سان كه او را «ماه بنى هاشم» مى گفتند.
کنیه ها و القاب حضرت
کنیه ها
برخی از کنیه های حضرت عباس(علیه السلام) عبارت است از:
ابوالفضل
در منابع بسیاری، کنیه حضرت عباس (علیه السلام) را ابوالفضل بر شمرده اند که در بین کنیه های ایشان، ابوالفضل (ابوفاضل، ابوالفضائل) مشهورترین است. اما دیگر کنیه های او یا غیر مشهور هستند و یا این که پس از واقعه کربلا حضرت را بدان خوانده اند.
نوشته اند در خاندان بنی هاشم هر که عباس نام داشته او را ابوالفضل کنیه می نهادند؛ همان گونه که عباس بن عبدالمطلّب و عباس بن ربیعة بن الحارث بن عبدالمطلّب و... نیز مکنّی به همین کنیه بوده اند که گفته ای مقبول و موجّه به نظر می رسد.[۴]
برخی دیگر گفته اند این کنیه برگرفته از برتری و فضلی بوده که از کودکی در حضرت نمود فراوان داشته و او را بدان صفت می شناخته اند، آن گونه که در سوگ او نیز سروده اند.
أبَا الْفَضْلِ یَا مَنْ أسَّسَ وَ الإبأبِیَ الفَضْلُ اِلاّ اَنْ تَکُونَ لَهُ أَبا «ای ابوالفضل! ای کسی که هر برتری و پاکدامنی را بنا نهادی! آیا برای من برتری و فضلی وجود دارد که تو پدر آن نباشی؟ (آیا کسی می تواند فضلی داشته باشد که در تو نباشد».
ابوالقِربَة
در لغت عرب قِربة به معنای «مشک آب» است. حضرت عباس (علیه السلام) را به جهت آب رسانی اش در کربلا به این کنیه نامیده اند. در بسیاری از منابع تاریخی و رجالی چنین کنیه ای را برای حضرت بر شمرده اند.[۵]
ابوالفَرجَة
در لغت عرب فرجه، «گشایش در سختی و برطرف شدن اندوه» معنا شده است. برخی چنین کنیه ای نیز برای حضرت بر شمرده اند که بیشتر به لقبی در قالب کنیه می ماند. دلیل آن هم برطرف کردن اندوه و گشایش در سختی ها در نتیجه توسل به او می باشد.[۶]
القاب
عباس با لبابه، دختر عبيدالله بن عباس (پسرعموى پدرش) ازدواج كرد و از اين ازدواج، دو پسر به نام‌هاى عبيدالله و فضل يافت. بعضى دو پسر ديگر براى او به نام‌هاى محمد و قاسم ذكر كرده اند.
آن حضرت، قامتى رشيد، چهره اى زيبا و شجاعتى كم‌نظير داشت و به خاطر سيماى جذابش او را «قمر بنى هاشم» مى گفتند.
حضرت عباس علیه السلام در کربلا
در حادثه كربلا، سمت پرچمدارى سپاه حسين علیه السلام و سقايى خيمه هاى اطفال و اهل بيت امام را داشت و در ركاب برادر، غير از تهيه آب، نگهبانى خيمه ها و امور مربوط به آسايش و امنيت خاندان حسين علیه السلام نيز بر عهده او بود و تا زنده بود، دودمان امامت، آسايش و امنيت داشتند.[۷]
روز عاشورا، سه برادر ديگر عباس پيش از او به شهادت رسيدند. وقتى علمدار كربلا از امام حسين علیه السلام اذن ميدان طلبيد حضرت از او خواست كه براى كودكان تشنه و خيمه هاى بى آب، آب تهيه كند. ابوالفضل علیه السلام به فرات رفت و مشك آب را پر كرد و در بازگشت به خيمه ها با سپاه دشمن كه فرات را در محاصره داشتند درگير شد و دست‌هايش قطع گرديد و به شهادت رسيد. البته پيش از آن نيز چندين نوبت هم‌ركاب با سيدالشهدا به ميدان رفته و با سپاه يزيد جنگيده بود.
عباس، مظهر ايثار و وفادارى و گذشت بود. وقتى وارد فرات شد، با آن كه تشنه بود، اما به خاطر تشنگى برادرش حسين علیه السلام آب نخورد و خطاب به خويش چنين گفت: يا نفس من بعد الحسين هونى و بعده لاكنت ان تكونى هذا الحسين وارد المنون و تشربين باردالمعين تالله ما هذا فعال دينى؛ و سوگند ياد كرد كه آب ننوشد.[۸]
وقتى دست راستش قطع شد، اين رجز را مى خواند: والله ان قطعتموا يمينى انى احامى ابدا عن دينى و عن امام صادق اليقين نجل النبى الطاهر الامين؛ و چون دست چپش قطع شد، چنين گفت: يا نفس لاتخشى من الكفار و ابشرى برحمة الجبار مع النبى السيد المختار قد قطعوا ببغيهم يسارى فاصلهم يا رب حر النار.
شهادت عباس، براى امام حسين علیه السلام بسيار ناگوار و شكننده بود. جمله پرسوز امام، وقتى كه به بالين عباس رسيد، اين بود: «الآن انكسر ظهرى وقلت حيلتى و شمت بى عدوى ».[۹] و پيكرش، كنار «نهر علقمه» ماند و سيدالشهدا به سوى خيمه آمد و شهادت او را به اهل بيت خبر داد. هنگام دفن شهداى كربلا نيز، در همان محل دفن شد. از اين رو امروز حرم اباالفضل علیه السلام با حرم سيدالشهدا فاصله دارد.
مقام والاى عباس بن على علیه السلام بسيار است. تعابير بلندى كه در زيارتنامه اوست، گوياى آن است. اين زيارت كه از قول حضرت امام صادق علیه السلام روايت شده، از جمله چنين دارد: «السلام عليك ايها العبد الصالح المطيع لله ولرسوله ولاميرالمؤمنين والحسن والحسين... اشهد الله انك مضيت على ما مضى به البدريون والمجاهدون فى سبيل الله المناصحون فى جهاد اعدائه المبالغون فى نصرة اوليائه الذابون عن احبائه...».[۱۰]
كه تاييد و تاكيدى بر مقام عبوديت و صلاح و طاعت او و نيز تداوم خط مجاهدان بدر و مبارزان با دشمن و ياوران اولياء خدا و مدافعان از دوستان خداست. امام سجاد علیه السلام نيز سيماى درخشان عباس بن على را اين گونه ترسيم فرموده است: «رحم الله عمى العباس فلقد آثر و ابلى و فدا اخاه بنفسه حتى قطعت يداه فابدله الله عز و جل بهما جناحين يطير بهما مع الملائكة فى الجنة كما جعل جعفر بن ابى طالب. و ان للعباس عندالله تبارك و تعالى منزلة يغبطه بها جميع الشهداء يوم القيامة ».[۱۱]
كه در آن نيز مقام ايثار، گذشت، فداكارى، جانبازى، قطع شدن دستانش و يافتن بال پرواز در بهشت، همبال با جعفر طيار و فرشتگان مطرح است و اين كه: عمويم عباس، نزد خداى متعال، مقامى دارد كه روز قيامت، همه شهيدان به آن غبطه مى خورند و رشك مى برند.
عباس يعنى تا شهادت يكه تازى عباس يعنى عشق، يعنى پاكبازى عباس يعنى با شهيدان همنوازى عباس يعنى يك نيستان تكنوازى عباس يعنى رنگ سرخ پرچم عشق يعنى مسير سبز پرپيچ و خم عشق جوشيدن بحر وفا، معناى عباس لب تشنه رفتن تا خدا، معناى عباس.[۱۲]
حضرت عباس در زیارت
در زيارت ناحيه مقدسه نيز از زبان امام مهدی علیه السلام به او اين گونه سلام داده شده است: «السلام على ابى الفضل العباس بن اميرالمؤمنين، المواسى اخاه بنفسه، الآخذ لغده من امسه، الفادى له، الواقى الساعى اليه بمائه، المقطوعة يداه...».[۱۳]
عباس علیه السلام در کلام امام سجاد علیه السلام
بزرگی و عظمت مقام عباس بن علی علیه السلام به گونه ای است که امامان معصوم علیهم السلام در موارد متعدد بر فداکاری ها، جانبازی ها و عظمت شخصیت آن بزرگوار تأکید فرموده اند. امام سجاد علیه السلام که خود در کربلا حضور داشت و شاهد فداکاری های عمویش بود، درباره ی حضرت عباس علیه السلام می فرماید: «خداوند، عمویم عباس را رحمت کند که با ایثار و جانبازی، در راه برادرش جانبازی کرد تا آن که دست هایش قطع شد و خداوند به جای آن، دو بال به او داد که با آن ها به همراه فرشتگان در بهشت پرواز کند؛ همان گونه که برای جعفر بن ابوطالب قرار داده شد. عباس را در پیشگاه خداوند منزلتی است که در روز قیامت، همه ی شهدا به آن غبطه می خورند.
عباس علیه السلام در کلام امام صادق علیه السلام
امام صادق علیه السلام، حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام را به عنوان کسی معرفی می کند که از ایمان استوار و بینش نافذ برخوردار بوده و در راه امام بزرگوارش به جهاد برخاسته است. ایشان می فرماید: «عمویم؛ عباس، بصیرتی نافذ و ایمانی محکم داشت. او به همراه برادرش حسین علیه السلام جهاد کرد و به افتخار شهادت رسید». آن حضرت هم چنین درباره ی اخلاص و ارزش جهاد حضرت عباس علیه السلام می فرماید: «شهادت می دهم و خدا را شاهد می گیرم که تو در راه جنگجویان بدر و مجاهدان راه خدا گام نهادی و در جهاد با دشمنان خدا، اخلاص ورزیدی و در نصرت اولیای خدا، خلوص نشان دادی و از دوستانش دفاع کردی... شهادت می دهم که تو هر چه در توان داشتی، انجام دادی».
پانویس
- ↑ لسان العرب،محمد بن مکرم بن منظور،ج 6 ، ص 129
- ↑ لغت نامه دهخدا.
- ↑ بحارالانوار(چاپ لبنان)، ج 42، ص 75
- ↑ بطل العلقمى، عبد الواحد بن احمد المظفر، نجف، مطبعة الحيدرية، بى‌تا، ج 2، ص 3
- ↑ أنساب الأشراف، احمد بن يحيى بن جابر البلاذرى، بيروت، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، چاپ اول، 1394 ه . ق، ج 2، ص 192 ؛ إعلام الورى بأعلام الهدى، فضل بن الحسن الطبرسى، نجف، مكتبة الحيدرية، چاپ دوم، 1390 ه . ق، ص 2
- ↑ مقتل الحسين(ع)، محمد تقى بحر العلوم، بيروت، دار الزهراء، چاپ دوم، 1405 ه . ق‌بحار الأنوار، محمد باقر مجلسى، بيروت، مؤسسة الرسالة، 1403 ه . ق، ص 315 ؛ العباس(ع)، ص 10
- ↑ بحارالانوار، ج 45، ص 41.
- ↑ معالى السبطين، ج 1، ص 446. مقتل خوارزمى، ج 2، ص 30.
- ↑ مفاتيح الجنان، ص 435.
- ↑ سفينة البحار، ج 2، ص 155.
- ↑ خليل شفيعى.
- ↑ بحارالانوار، ج 45، ص 66.
- ↑ اى اشك‌ها بريزيد، حسان، ص 210. درباره زندگى عباس بن على عليه السلام. ر.ك: «العباس بن على »، باقر شريف القرشى، 214 صفحه، دارالكتاب الاسلامى.
منابع
- جواد محدثی، فرهنگ عاشورا.
- عبداللطیف نظری و خانم مولائی، ولادت حضرت ابوالفضل علیه السلام، مجله گلبرگ، مهر 1380، شماره 20، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: 3 اردیبهشت 1393.
- سالرزو ولادت حضرت عباس علیه السلام، سایت آیت الله فاضل لنکرانی رحمه الله
 |
|||
| قبل از واقعه | |||
| شرح واقعه |
| ||
| پس از واقعه | |||
| بازتاب واقعه | |||
| وابسته ها | |||
