حدیث مقلوب: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای جدید حاوی '{{الگو:بخشی از یک کتاب}} {{الگو:نیازمند ویرایش فنی}} حدیثی است که عبارتی از متن آن پ...' ایجاد کرد)
 
(ویرایش)
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{الگو:بخشی از یک کتاب}}
+
{{خوب}}
{{الگو:نیازمند ویرایش فنی}}
+
«قلب» در لغت، به معنای «وارونه و جا به جا کردن» است و «حدیث مقلوب» که یکی از دوازده قسم [[حدیث ضعیف]] می باشد، از یک لحاظ به مقلوب سندی و متنی و از لحاظ دیگر به مقلوب سهوی و عمدی تقسیم می‌شود.
حدیثی است که عبارتی از متن آن پس و پیش شده باشد، یا اسماء همگی یا بعضی از راویان سلسله سند به شخص یا به اشخاص دیگری تبدیل شود. <ref> قواعد التحدیث ص 132.او کانت المخالفة بتقدیم و تاخیر فی الاسماء المقلوب (شرح نخبه ص 34) . </ref>
+
 
یا نام دو راوی که در سلسله سند هستند پس و پیش آورده شود. <ref> مانند محمد بن احمد بن عیسی در رجال شیعه که نام صحیحش احمد بن محمد بن عیسی است و مانند کعب بن مرة در رجال اهل سنت که مرة بن کعب است.
+
به این ترتیب که اسماء همگی یا بعضی از راویان سلسله [[سند حدیث|سند]] به شخص یا به اشخاص دیگری تبدیل شود.<ref>قواعد التحدیث، ص ۱۳۲؛ او کانت المخالفة بتقدیم و تاخیر فی الاسماء المقلوب (شرح نخبه، ص۳۴).</ref> یا نام دو راوی که در سلسله سند هستند پس و پیش آورده شود. مانند «محمد بن احمد بن عیسی» در رجال [[شیعه]] که نام صحیحش [[احمد بن محمد بن عیسی اشعری|احمد بن محمد بن عیسی]] است و مانند «کعب بن مرة» در رجال [[اهل سنت]] که «مرة بن کعب» است.<ref>خطیب بغدادی را کتابی است در این موضوع، به نام (رفع الارتیاب فی المقلوب من الاسماء والالقاب).</ref>
خطیب بغدادی را کتابی است در این موضوع، به نام (رفع الاتیاب فی المقلوب من الاسماء و الالقاب) </ref>
+
 
یا راویی را که در سند حدیثی است در سند حدیثی دیگر داخل کنند. (که نوع اخیر را مرکب نیز گویند) .
+
قلب متنی، در جایی است که کلمه‌ای از متن یک [[حدیث]] با کلمه دیگری از همان متن، جا به جا شده باشد؛ یا بعض الفاظ متن را مقدم و مؤخر بیاورند، مانند حدیث: «سبعة یظلّهم الله فی عرشه... (فمنهم) رجل تصدّق بصدقة فأخفاها حتی لاتعلم یَمینُه ما تنفق بشِماله» که اصل آن «حتی لاتعلم شماله ما تنفق بیمینه» می باشد.<ref>تمام حدیث را در درایه مروج، ص۱۰۴ ببینید.</ref>
یا بعض الفاظ متن را مقدم و مؤخر بیاورند، مانند حدیث: سبعة یظلهم الله فی عرشه... (فمنهم) رجل تصدق بصدقة فاخفاها حتی لا تعلم یمینه ما تنفق بشماله) که اصل آن (حتی لا تعلم شماله ما تنفق بیمینه) می باشد. <ref> تمام حدیث را در درایه مروج، ص 104 ببینید. </ref>
+
 
گاهی این عمل اشتباها انجام می شده و گاهی برای امتحان و اختبار محدث صورت می گرفته، مانند آزمایش اهل بغداد، از بخاری. گاهی نیز این کار برای بهتر جلوه دادن حدیث می شود. <ref> و هو حدیث یروی بطرق آخر لیکون اجود منه، فیرغب فیه (درایه شهید، ص 69) . </ref>
+
در حدیث مقلوب، گاهی این عمل اشتباهاً انجام می شده و گاهی برای امتحان و اختبار [[محدث]] صورت می گرفته، مانند آزمایش اهل [[بغداد]] از [[محمد بن اسماعیل بخاری|بخاری]]. گاهی نیز این کار برای بهتر جلوه دادن حدیث می شود تا در آن حدیث رغبت شود.<ref>و هو حدیث یروی بطرق آخر لیکون اجود منه، فیرغب فیه (درایه شهید، ص۶۹).</ref> قلب عمدی حدیث [[حرام]] است زیرا نوعی [[دروغ]] گفتن است که موجب اسقاط [[عدالت]] راوی می‌شود.
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
== منابع ==
+
 
درایه الحدیث، کاظم مدیر شانه چی .
+
==منابع==
 +
 
 +
*[[درایة الحدیث (شانه‌چی) (کتاب)|درایة الحدیث]]، کاظم مدیر شانه چی.
 +
*آسیب شناخت حدیث، عبدالهادی مسعودی.
 +
*پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله "حدیث مقلوب". 
 +
*لغتنامه دهخدا، ذیل "حدیث مقلوب".
 +
 
 +
{{اصطلاحات حدیثی}}
 
[[رده:اصطلاحات حدیثی]]
 
[[رده:اصطلاحات حدیثی]]
 +
[[رده:اقسام حدیث ضعیف]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۰۱

«قلب» در لغت، به معنای «وارونه و جا به جا کردن» است و «حدیث مقلوب» که یکی از دوازده قسم حدیث ضعیف می باشد، از یک لحاظ به مقلوب سندی و متنی و از لحاظ دیگر به مقلوب سهوی و عمدی تقسیم می‌شود.

به این ترتیب که اسماء همگی یا بعضی از راویان سلسله سند به شخص یا به اشخاص دیگری تبدیل شود.[۱] یا نام دو راوی که در سلسله سند هستند پس و پیش آورده شود. مانند «محمد بن احمد بن عیسی» در رجال شیعه که نام صحیحش احمد بن محمد بن عیسی است و مانند «کعب بن مرة» در رجال اهل سنت که «مرة بن کعب» است.[۲]

قلب متنی، در جایی است که کلمه‌ای از متن یک حدیث با کلمه دیگری از همان متن، جا به جا شده باشد؛ یا بعض الفاظ متن را مقدم و مؤخر بیاورند، مانند حدیث: «سبعة یظلّهم الله فی عرشه... (فمنهم) رجل تصدّق بصدقة فأخفاها حتی لاتعلم یَمینُه ما تنفق بشِماله» که اصل آن «حتی لاتعلم شماله ما تنفق بیمینه» می باشد.[۳]

در حدیث مقلوب، گاهی این عمل اشتباهاً انجام می شده و گاهی برای امتحان و اختبار محدث صورت می گرفته، مانند آزمایش اهل بغداد از بخاری. گاهی نیز این کار برای بهتر جلوه دادن حدیث می شود تا در آن حدیث رغبت شود.[۴] قلب عمدی حدیث حرام است زیرا نوعی دروغ گفتن است که موجب اسقاط عدالت راوی می‌شود.

پانویس

  1. قواعد التحدیث، ص ۱۳۲؛ او کانت المخالفة بتقدیم و تاخیر فی الاسماء المقلوب (شرح نخبه، ص۳۴).
  2. خطیب بغدادی را کتابی است در این موضوع، به نام (رفع الارتیاب فی المقلوب من الاسماء والالقاب).
  3. تمام حدیث را در درایه مروج، ص۱۰۴ ببینید.
  4. و هو حدیث یروی بطرق آخر لیکون اجود منه، فیرغب فیه (درایه شهید، ص۶۹).

منابع

  • درایة الحدیث، کاظم مدیر شانه چی.
  • آسیب شناخت حدیث، عبدالهادی مسعودی.
  • پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله "حدیث مقلوب".
  • لغتنامه دهخدا، ذیل "حدیث مقلوب".