مناوله (علم الحدیث)

«مُناوله» قسمی از طرق تحمل حدیث است که نوعا با اجازه توأم می‌باشد، مثل این که شیخ، کتاب خود را به شاگرد داده و به وى اجازه نقل آن را دهد؛ یا شاگرد، روایاتى که از شیخ سماع‌ نموده به نظر وی برساند و شیخ به وى اجازه نقل آن را دهد. این قسم (مناوله) را «عرض‌» هم گفته‌ اند.

در مناوله ممکن است‌ شیخ، فقط اصل یا کتابى را که خود سماع‌ نموده به شاگرد دهد، بدون این که صریحاً به وى اجازه نقل آن را داده باشد.

مستند مناوله، روایتى است که بخارى نقل نموده است که رسول‌ خدا صلی الله علیه وآله به امیر سریه‌‌اى، مکتوبى داد و فرمود: هنگامى که به فلان محل‌ رسیدى باز نموده بخوان، وى چنین نمود.

در نقل از شیخ به عنوان مناوله، بعضى استعمال لفظ «حدّثنا» و «أخبرنا» را جایز دانسته ‌اند، ولى بهتر آن است که بگوید: حدّثنا یا أخبرنا اجازةً یا مناولةً.

قسم دیگرى براى مناوله نوشته‌ اند و آن نقل از کتاب حدیث استاد است‌، بدون داشتن اجازه از وى؛ ولى این قسم نزد بسیارى از محدثین، صلاحیت ‌براى نقل ندارد، البته نقل از شیخ به لفظ حدّثنى یا أخبرنى، والّا نقل از کتب مصحح حدیث که تصحیح شده باشد، بدون مانع است.

منابع

• درایةالحدیث، کاظم مدیرشانه‌چی، ص 126-127.