رعایت سطح مخاطب عام متوسط است
جامعیت مقاله متوسط
شناسه ناقص است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

ابن جحام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (درج الگوی رتبه بندی و اصلاح برخی کلمات)
 
(۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ على‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهیار ملقب‌ به‌ بزاز، مفسر و محدث‌ قرن چهارم هجری است.وی آثار فراوانی در فقه و حدیث از خود به یادگار گذاشته است.
 
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
 
|نام شخصیت =  
 
|نام شخصیت =  
|نام کامل = ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ على‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهیار
+
|نام کامل = محمد بن‌ عباس‌ ابن جحام
 
|تصویر= [[پرونده:Ibn-jaham.jpg]]
 
|تصویر= [[پرونده:Ibn-jaham.jpg]]
 
|زادروز =
 
|زادروز =
|زادگاه = اردبیل
+
|زادگاه =  
|وفات =  
+
|وفات = قرن چهارم هجری
 
|مدفن =  
 
|مدفن =  
|اساتید =  ابن‌ عُقده‌، محمد بن‌ جعفر رزّاز، حسن‌ بن‌ محمد بن‌ جمهور عمّى‌
+
|اساتید =  [[ابن عقده|ابن‌ عُقده‌]]، محمد بن‌ جعفر رزّاز، [[احمد ابن ادریس|احمد بن‌ ادریس‌ قمى‌]]، [[محمد بن همام اسکافی|محمد بن‌ هُمام‌ اسکافى‌]]، [[محمد بن جریر طبری|محمد بن‌ جریر طبری‌]]،...
|شاگردان =   
+
|شاگردان =  [[هارون بن موسی تلعکبری|هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌]]،...
|آثار = المقنع‌ ، الاصول‌، الاوائل‌، التفسیر الكبیر
+
|آثار = تأویل‌ ما نزّل‌ فى‌ النبى‌ وآله‌، المقنع‌ فی الفقه، کتاب الاصول‌، کتاب الاوائل‌، التفسیر الکبیر، الناسخ‌ و المنسوخ‌،...
 
}}
 
}}
==ولادت==
+
'''«محمد بن‌ عباس‌»''' مشهور به‌ '''«ابن جُحام»'''، مفسر، محدث و فقیه‌ [[امامیه|امامى‌‌]] در قرن چهارم هجری است. ابن جحام، کثیر الحدیث بود و در شمار معدود محدّثانى شناخته مى‌شود که [[نجاشى]] دو بار او را توثیق کرده است. وی آثار متعددی در [[فقه]] و [[حدیث]] و [[تفسیر]] تألیف نموده است.
ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ على‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهیار ملقب‌ به‌ بزاز، مفسر، محدث‌ و فقیه‌ امامى‌. شیخ‌ طوسى‌ از وی‌ به‌ صورت‌ ابن‌ حجام‌ نام‌ برده‌، لیكن‌ با توجه‌ به‌ اینكه‌ نجاشى‌ نام‌ وی‌ را ابن‌ جحام‌ ذكر كرده‌ و علامه حلى‌  بر این‌ ضبط تأكید نموده‌ است‌، احتمالاً در متن‌ رجال‌ و فهرست‌، تصحیفى‌ رخ‌ داده‌ است‌.  
+
==زندگی‌نامه==
 +
ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ على‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهیار، ملقب‌ به‌ «بزّاز» و مشهور به‌ «ابن جُحام» است. [[شیخ طوسی|شیخ‌ طوسى‌]] از وی‌ به‌ صورت‌ «ابن‌ حجام‌» نام‌ برده‌، لیکن‌ با توجه‌ به‌ اینکه‌ [[احمد بن علی نجاشی|نجاشى‌]] نام‌ وی‌ را «ابن‌ جحام‌» ذکر کرده‌ و [[علامه حلی|علامه حلى]] بر این‌ ضبط تأکید نموده‌ است‌، احتمالاً در متن‌ [[رجال شیخ طوسی (کتاب)|رجال‌]] و [[فهرست شیخ طوسی (کتاب)|فهرست]] شیخ طوسی، [[تصحیف و تحریف|تصحیفى‌]] رخ‌ داده‌ است‌.  
  
از زندگى‌ ابن‌ جحام‌ چیزی‌ دانسته‌ نیست‌ و حتى‌ تاریخ‌ ولادت‌ و درگذشت‌ و همچنین‌ خاستگاه‌ وی‌ نیز نامعلوم‌ است‌. از آنجا كه‌ در مآخذ از میان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعكبری‌ اشاره‌ شده‌ است‌ و او در (328ق‌/940م‌) از ابن‌ جحام‌ سماع‌ حدیث‌ كرده‌ و به‌ دریافت‌ اجازه‌ نائل‌ شده‌ است‌، مى‌توان‌ دریافت‌ كه‌ درگذشت‌ ابن‌ جحام‌ پس‌ از این‌ تاریخ‌ بوده‌ است‌
+
از زندگى‌ ابن‌ جحام‌ چیزی‌ دانسته‌ نیست‌ و حتى‌ تاریخ‌ ولادت‌ و درگذشت‌ و همچنین‌ خاستگاه‌ وی‌ نیز نامعلوم‌ است‌. از آنجا که‌ در مآخذ از میان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ [[هارون بن موسی تلعکبری|هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌]] اشاره‌ شده‌ است‌ و او در ۳۲۸ قمری از ابن‌ جحام‌ [[سماع (علم الحدیث)|سماع‌]] حدیث‌ کرده‌ و به‌ دریافت‌ [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه‌]] نائل‌ شده‌ است‌، مى‌توان‌ دریافت‌ که‌ درگذشت‌ ابن‌ جحام‌ پس‌ از این‌ تاریخ‌ بوده‌ است‌.
  
==اساتید ==
+
ابن جحام، اهل باب الطاق [[بغداد]] بود و به قرینه [[مشایخ]] قمى و بغدادى وى، او به [[قم]] نیز رفته است.
  
وی‌ نزد كسانى‌ چون‌ ابن‌ عُقده‌، محمد بن‌ جعفر رزّاز، حسن‌ بن‌ محمد بن‌ جمهور عمّى‌، احمد بن‌ ادریس‌ قمى‌، على‌ بن‌ سلیمان‌ زُراری‌، محمد بن‌ هُمام‌ اسكافى‌، محمد بن‌ جریر طبری‌، محمد بن‌ عثمان‌ بن‌ ابى‌ شیبه‌ و محمد بن‌ قاسم‌ بن‌ سلام‌ و دیگر بزرگان‌ آن‌ عصر تحصیل‌ و استماع‌ [[حدیث‌]] كرده‌ است‌. از میان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعكبری‌ اشاره‌ شده‌ است‌ و او در (328ق‌/940م‌) از ابن‌ جحام‌ سماع‌ حدیث‌ كرده‌ و به‌ دریافت‌ اجازه‌ نائل‌ شده‌ است‌.
+
==استادان و شاگردان==
  
==تالیفات==
+
وی‌ نزد کسانى‌ چون‌ [[ابن عقده|ابن‌ عُقده‌]]، محمد بن‌ جعفر رزّاز، حسن‌ بن‌ محمد بن‌ جمهور عمّى‌، [[احمد ابن ادریس|احمد بن‌ ادریس‌ قمى‌]]، على‌ بن‌ سلیمان‌ زُراری‌، [[محمد بن همام اسکافی|محمد بن‌ هُمام‌ اسکافى‌]]، [[محمد بن جریر طبری|محمد بن‌ جریر طبری‌]]، محمد بن‌ عثمان‌ بن‌ ابى‌ شیبه‌ و محمد بن‌ قاسم‌ بن‌ سلام‌ و دیگر بزرگان‌ آن‌ عصر تحصیل‌ و استماع‌ [[حدیث|حدیث‌]] کرده‌ است‌.  
ابن‌ جحام‌ در فقه‌، حدیث‌، تفسیر و قرائت‌، دارای‌ آثاری‌ بوده‌ كه‌ مى‌توان‌ از بین‌ آنها به‌ المقنع‌ در فقه‌، كتاب‌ الاصول‌، كتاب‌ الاوائل‌، التفسیر الكبیر، كتاب‌ قرائه امیرالمؤمنین‌، كتاب‌ قرائه اهل‌ البیت‌ و كتاب‌ الناسخ‌ و المنسوخ‌ اشاره‌ كرد.
 
  
نیز وی‌ كتابى‌ به‌ نام‌ تأویل‌ مانزل‌ فى‌ النبى‌ و آله‌ تألیف‌ كرده‌ است‌ كه‌ نجاشى‌ از آن‌ به‌ نام‌ مانزل‌ من‌ القرآن‌ فى‌ اهل‌ البیت‌ یاد كرده‌، بى‌آن كه‌ آن‌ را دیده‌ باشد و به‌ نقل‌ از دیگران‌، حجم‌ كتاب‌ را هزار برگ‌ ذكر كرده‌ است‌.
+
از میان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ [[هارون بن موسی تلعکبری|هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌]] اشاره‌ شده‌ است‌ که او در ۳۲۸ ق‌. موفق به سماع‌ حدیث‌ و دریافت‌ [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه‌]] از ابن‌ جحام‌ شده‌ است‌.
  
بنابر گفته ابن‌ طاووس‌ كه‌ خود نسخه‌ای‌ از آن‌ كتاب‌ را در اختیار داشته‌، این‌ كتاب‌ در دو مجلد بزرگ‌ و شامل‌ 10 جزء بوده‌ است‌. ابن‌ طاووس‌ و نیز حسن‌ بن‌ سلیمان‌ حلى‌ كه‌ نسخه ابن‌ طاووس‌ بدست‌ وی‌ رسیده‌ در آثار خود، از این‌ كتاب‌ نقل‌ مى‌كنند.
+
==آثار و تألیفات==
 
+
ابن جحام در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[تفسیر]] و قرائت‌، دارای‌ آثاری‌ بوده‌ که‌ مى‌توان‌ از بین‌ آنها به‌ موارد زیر اشاره‌ کرد:
همچنین‌ نسخه ناقصى‌ از آن‌ نزد استرابادی‌ بوده‌ كه‌ وی‌ بیشتر آن‌ را در تأویل‌ الایات‌ آورده‌ است‌. ابن‌ طاووس‌ از مختصر این‌ كتاب‌ نیز نام‌ برده‌ و از آن‌ استفاده‌ كرده‌ است‌. آقا بزرگ نسخه ناقصى‌ را كه‌ در آن‌ از شیخ‌ كلینى‌ و نیز كتاب‌ القراآت‌ سیاری‌، نقل‌ شده‌ و نزد سید هبهالدین‌ شهرستانى‌ موجود بوده‌، نسخه‌ای‌ از كتاب‌ ابن‌ جحام‌ دانسته‌ است‌، لیكن‌ احتمالاً وی‌ نسخه‌ای‌ از كتاب‌ تأویل‌ الایات‌ الظاهره را كه‌ دارای‌ این‌ مشخصات‌ بوده‌، مشاهده‌ كرده‌ است‌.
 
 
 
سزگین‌ نسخه‌ای‌ خطى‌ از كتاب‌ حدیث‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ تجیح‌ را معرفى‌ كرده‌ و احتمال‌ مى‌دهد كه‌ این‌ شخص‌ همان‌ ابن‌ جحام‌ باشد. در صورتى‌ كه‌ بنابر مشخصاتى‌ كه‌ خطیب‌ از این‌ فرد بدست‌ مى‌دهد، مى‌توان‌ دریافت‌ كه‌ وی‌ كسى‌ غیر از ابن‌ جحام‌ است‌.
 
  
 +
*تأویل‌ ما نزّل‌ فى‌ النبى‌ و آله‌؛ که‌ [[احمد بن علی نجاشی|نجاشى‌]] از آن‌ به‌ نام‌ «ما نزّل‌ من‌ القرآن‌ فى‌ اهل‌ البیت‌» یاد نموده‌ و به‌ نقل‌ از دیگران‌، حجم‌ کتاب‌ را هزار برگ‌ ذکر کرده‌ است‌. بنابر گفته [[سید بن طاووس|سید بن‌ طاووس‌]] (م، ۶۶۴ ق) که‌ خود نسخه‌ای‌ از آن‌ کتاب‌ را در اختیار داشته‌، این‌ کتاب‌ در دو مجلد بزرگ‌ و شامل‌ ۱۰ جزء بوده‌ است‌. ابن‌ طاووس‌ و نیز حسن بن سلیمان حلى که‌ نسخه ابن‌ طاووس‌ بدست‌ وی‌ رسیده‌ در آثار خود، از این‌ کتاب‌ نقل‌ مى‌کنند. همچنین‌ نسخه ناقصى‌ از آن‌ نزد [[سید شرف الدین على حسینی استرآبادی|سید شرف‌الدین استرآبادى]] بوده‌ که‌ وی‌ بیشتر آن‌ را در [[تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة (کتاب)|تأویل‌ الایات‌]] آورده‌ است‌.
 +
*المقنع‌ فی فقه‌،
 +
*کتاب‌ الاصول‌،
 +
*کتاب‌ الاوائل‌،
 +
*التفسیر الکبیر،
 +
*کتاب‌ قرائة امیرالمؤمنین‌،
 +
*کتاب‌ قرائة اهل‌ البیت‌،
 +
*کتاب‌ الناسخ‌ و المنسوخ‌.
 
==منابع==
 
==منابع==
 
+
*[http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1484 "ابن جحام"، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۳، حسن‌ انصاری].
* [http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1484 دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج3، مدخل "ابن جحام" از حسن‌ انصاری.]
+
*تاریخ حدیث شیعه در سده های چهارم تا هفتم هجری، محمدکاظم رحمتی، ص۸۳.
 
+
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= متوسط
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= متوسط
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده=دارد
 +
}}
 
[[رده:علمای قرن چهارم]]
 
[[رده:علمای قرن چهارم]]
 +
[[رده:علماء شیعه]]
 +
[[رده:محدثان]]
 +
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:مفسرین قرآن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۵۰

Ibn-jaham.jpg
نام کامل محمد بن‌ عباس‌ ابن جحام
وفات قرن چهارم هجری

Line.png

اساتید

ابن‌ عُقده‌، محمد بن‌ جعفر رزّاز، احمد بن‌ ادریس‌ قمى‌، محمد بن‌ هُمام‌ اسکافى‌، محمد بن‌ جریر طبری‌،...

شاگردان

هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌،...

آثار

تأویل‌ ما نزّل‌ فى‌ النبى‌ وآله‌، المقنع‌ فی الفقه، کتاب الاصول‌، کتاب الاوائل‌، التفسیر الکبیر، الناسخ‌ و المنسوخ‌،...

«محمد بن‌ عباس‌» مشهور به‌ «ابن جُحام»، مفسر، محدث و فقیه‌ امامى‌‌ در قرن چهارم هجری است. ابن جحام، کثیر الحدیث بود و در شمار معدود محدّثانى شناخته مى‌شود که نجاشى دو بار او را توثیق کرده است. وی آثار متعددی در فقه و حدیث و تفسیر تألیف نموده است.

زندگی‌نامه

ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ على‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهیار، ملقب‌ به‌ «بزّاز» و مشهور به‌ «ابن جُحام» است. شیخ‌ طوسى‌ از وی‌ به‌ صورت‌ «ابن‌ حجام‌» نام‌ برده‌، لیکن‌ با توجه‌ به‌ اینکه‌ نجاشى‌ نام‌ وی‌ را «ابن‌ جحام‌» ذکر کرده‌ و علامه حلى بر این‌ ضبط تأکید نموده‌ است‌، احتمالاً در متن‌ رجال‌ و فهرست شیخ طوسی، تصحیفى‌ رخ‌ داده‌ است‌.

از زندگى‌ ابن‌ جحام‌ چیزی‌ دانسته‌ نیست‌ و حتى‌ تاریخ‌ ولادت‌ و درگذشت‌ و همچنین‌ خاستگاه‌ وی‌ نیز نامعلوم‌ است‌. از آنجا که‌ در مآخذ از میان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌ اشاره‌ شده‌ است‌ و او در ۳۲۸ قمری از ابن‌ جحام‌ سماع‌ حدیث‌ کرده‌ و به‌ دریافت‌ اجازه‌ نائل‌ شده‌ است‌، مى‌توان‌ دریافت‌ که‌ درگذشت‌ ابن‌ جحام‌ پس‌ از این‌ تاریخ‌ بوده‌ است‌.

ابن جحام، اهل باب الطاق بغداد بود و به قرینه مشایخ قمى و بغدادى وى، او به قم نیز رفته است.

استادان و شاگردان

وی‌ نزد کسانى‌ چون‌ ابن‌ عُقده‌، محمد بن‌ جعفر رزّاز، حسن‌ بن‌ محمد بن‌ جمهور عمّى‌، احمد بن‌ ادریس‌ قمى‌، على‌ بن‌ سلیمان‌ زُراری‌، محمد بن‌ هُمام‌ اسکافى‌، محمد بن‌ جریر طبری‌، محمد بن‌ عثمان‌ بن‌ ابى‌ شیبه‌ و محمد بن‌ قاسم‌ بن‌ سلام‌ و دیگر بزرگان‌ آن‌ عصر تحصیل‌ و استماع‌ حدیث‌ کرده‌ است‌.

از میان‌ شاگردان‌ ابن‌ جحام‌ تنها به‌ هارون‌ بن‌ موسى‌ تلعکبری‌ اشاره‌ شده‌ است‌ که او در ۳۲۸ ق‌. موفق به سماع‌ حدیث‌ و دریافت‌ اجازه‌ از ابن‌ جحام‌ شده‌ است‌.

آثار و تألیفات

ابن جحام در فقه، حدیث، تفسیر و قرائت‌، دارای‌ آثاری‌ بوده‌ که‌ مى‌توان‌ از بین‌ آنها به‌ موارد زیر اشاره‌ کرد:

  • تأویل‌ ما نزّل‌ فى‌ النبى‌ و آله‌؛ که‌ نجاشى‌ از آن‌ به‌ نام‌ «ما نزّل‌ من‌ القرآن‌ فى‌ اهل‌ البیت‌» یاد نموده‌ و به‌ نقل‌ از دیگران‌، حجم‌ کتاب‌ را هزار برگ‌ ذکر کرده‌ است‌. بنابر گفته سید بن‌ طاووس‌ (م، ۶۶۴ ق) که‌ خود نسخه‌ای‌ از آن‌ کتاب‌ را در اختیار داشته‌، این‌ کتاب‌ در دو مجلد بزرگ‌ و شامل‌ ۱۰ جزء بوده‌ است‌. ابن‌ طاووس‌ و نیز حسن بن سلیمان حلى که‌ نسخه ابن‌ طاووس‌ بدست‌ وی‌ رسیده‌ در آثار خود، از این‌ کتاب‌ نقل‌ مى‌کنند. همچنین‌ نسخه ناقصى‌ از آن‌ نزد سید شرف‌الدین استرآبادى بوده‌ که‌ وی‌ بیشتر آن‌ را در تأویل‌ الایات‌ آورده‌ است‌.
  • المقنع‌ فی فقه‌،
  • کتاب‌ الاصول‌،
  • کتاب‌ الاوائل‌،
  • التفسیر الکبیر،
  • کتاب‌ قرائة امیرالمؤمنین‌،
  • کتاب‌ قرائة اهل‌ البیت‌،
  • کتاب‌ الناسخ‌ و المنسوخ‌.

منابع