و كسانى كه كفر ورزيدند، بر آنان نگونسارى باد و (خداوند) اعمالشان را نابود گردانيد.
ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ «9»
اين (هلاكت) به خاطر آن است كه آنچه را خداوند نازل كرده، ناخوش داشتند، پس (خداوند) كارهايشان را تباه (و بى ارزش) نمود.
نکته ها
كلمه «تعس» به معناى لغزيدن، سقوط كردن و به رو افتادن است.
يكى از بهترين راه‌هاى تربيت، روش مقايسه است. در آيات قبل نسبت به مؤمنان شهيد فرمود: «فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمالَهُمْ» در اين آيه نسبت به كفّار مى‌فرمايد: «أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ» اين مقايسه، نويدى براى مؤمنان مجاهد است. همچنين در مورد مؤمنان فرمود: «يُثَبِّتْ أَقْدامَكُمْ» خداوند گام‌هايشان را استوار مى‌سازد و اين آيه در مورد كافران مى‌فرمايد:
«فَتَعْساً لَهُمْ» آنها در لغزشگاه‌ها و پرتگاه‌ها سقوط مى‌كنند.
پیام ها
1- نفرين بر كفّار لجوج رواست. فَتَعْساً لَهُمْ ... (چنانكه در آيه‌اى ديگر مى‌فرمايد: «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ»)
جلد 9 - صفحه 69
2- كفر، مايه‌ى تباهى و نابودى است. كَفَرُوا ... أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ
3- كراهت از دستورهاى الهى، نشانه‌ى نوعى كفر در وجود انسان است. و الَّذِينَ كَفَرُوا ... كَرِهُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ
4- كيفرهاى الهى، به ميزان كفر و كراهت انسان است. كَفَرُوا ... ذلِكَ بِأَنَّهُمْ ...
5- كراهت از قرآن و اعراض از آن، موجب حبط و تباهى اعمال خير مى‌شود.
كَرِهُوا ... فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ
6- انگيزه و نشاط، به كارها ارزش مى‌دهد. كسى كه نسبت به فرمان‌هاى خداوند ناراضى است، كارهايش ارزشى ندارد. كَرِهُوا ... فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ «9»
ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا: اين ذلت و نابودى اعمال به سبب آنست كه ايشان كراهت داشتند، ما أَنْزَلَ اللَّهُ: آنچه را كه نازل فرموده خداى تعالى بر پيغمبر خود كه قرآن و امر به توحيد است و اقدام به احكام و فرامين او، فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ: پس باطل و ضايع گردانيد خداى تعالى اعمال ايشان را كه به اجر و ثواب آن اميدوار بودند از عمارت مسجد الحرام و طواف و مهمانى عساكر و اعانت مظلومين و اكرام يتيمان و غير آن، زيرا ترتب ثواب، منوط به ايمان، و آنها كافر بودند.
تفسير برهان- از حضرت باقر عليه السّلام مروى است: نازل شد جبرئيل به اين آيه (ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ فى علىّ فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ) بنابراين حبط اعمال معاندين به سبب آنست كه كراهت داشتند آنچه را خدا نازل فرموده در شأن حضرت على بن ابى طالب عليه السّلام «1»، زيرا تفريع ثواب بر توحيد و اخلاص در عبادات، فرع محبت آن حضرت و اولاد معصومين او، چنانچه احاديث بسيار از خاصه و عامه در آن وارد شده است.
اى كسانيكه ايمان آورديد اگر يارى كنيد خدا را يارى ميكند شما را و ثابت ميگرداند قدمهاتانرا
و آنانكه كافر شدند پس نابودى و نگونسارى است براى آنها و باطل نمايد كارهاشانرا
اين براى آنست كه آنها ناخوش داشتند آنچه را فرو فرستاد خدا پس ضايع گردانيد كارهاشانرا
آيا پس سير نكردند در زمين پس
جلد 5 صفحه 5
بنگرند چگونه بود انجام كار آنانكه بودند پيش از آنها هلاك كرد خدا آنها را و براى كافران است امثال آن عقوبت.
تفسير
خداوند متعال وعده داده است باهل ايمان و عقائد حقّه اسلاميّه كه اگر يارى نمايند خدا و پيغمبر و امام زمانشان را بقيام بوظائف دينى و اطاعت از ولى و صاحب اختيارشان و جهاد با دشمنان يارى فرمايد ايشان را بغلبه و عزّت و نام نيك و سعادت در دنيا و آخرت و ثابت قدم فرمايد آنها را در مرام و مسلك و عقائد حقه و ميدان جنگ با كفّار و در عبور از پل صراط كه بالاترين فوائد ثبات قدم است و مقدّر فرموده براى كفّار لغزش و عثور و انحطاط و نگونسارى و هلاكت و نابودى را كه موارد استعمال كلمه تعس است و مفعول فعل واجب الاضمار ميباشد يعنى فتعسوا تعسا بحكم اللّه لهم و ضايع و باطل و فاسد فرموده هر عمل خيرى را كه از آنها صادر شود چون واجد شرط ايمان و اخلاص نبوده است و در آيات سابقه اشاره بآنشد و اين انحطاط و نگونسارى و نابودى براى آنها باين سبب مقدّر شد كه كراهت داشتند از آنچه خداوند بر پيغمبر خود نازل فرموده بود از ولايت امير المؤمنين (ع) و غير آن و خداوند ولايت ائمه اطهار را شرط قبول تمام اعمال قرار داده بود پس باطل شد تمام اعمال نيك آنها از جهاد و عتق و صدقه و ساير خيرات كه ذاتا عمل خير بر آنها صادق بوده و بايد نافع شود و براى آنها نشد و اخيرا اشاره فرموده است بعذابهاى گوناگون و وقايع امم سابقه كه از مراجعه بتواريخ و گردش در زمين معلوم و مشهود ميشود كه خداوند چه معاملاتى با مخالفين انبياء و اولياء فرموده و خواهد فرمود و بايد موجب عبرت اين امّت شود و دست از مخالفت بردارند و بدانند كه عقوبت اينها هم در دنيا و آخرت از همان قبيل خواهد بود و خداوند بالاخره انتقام مظلوم را از ظالم خواهد كشيد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
25
ذلِكَ بِأَنَّهُم كَرِهُوا ما أَنزَل‌َ اللّه‌ُ فَأَحبَطَ أَعمالَهُم «9»
بِأَنَّهُم كَرِهُوا ما أَنزَل‌َ اللّه‌ُ ما در ما انزل اللّه عموم دارد شامل: قرآن و احكام و دستورات و مجعولات الهي بالتمام ميشود حتي اگر يك حكم از احكام الهيه را كراهت داشته باشد و قبول نكند و نپذيرد و زير بار نرود و تسليم نشود مشمول اينکه جمله ميشود.
(آیه 9)- این آیه علت سقوط آنها و نابودی اعمالشان را چنین بیان می‌کند:
«این به خاطر آن است که آنها از آنچه خدا نازل کرده است کراهت داشتند، لذا خداوند اعمالشان را حبط و نابود کرده است» (ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کَرِهُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ).
خداوند آیین توحید را نازل فرمود، دستور به حق و عدالت و پاکی و تقوا داد اما آنها همه را پشت سر افکندند، و به ظلم و فساد روی آوردند.
آری! هنگامی که آنها از این امور نفرت داشتند طبعا گامی در این مسیر بر نمی‌داشتند و تمام تلاشها و کوششهایشان در مسیر باطل بود، و طبیعی است که چنین اعمالی حبط و نابود گردد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
