آیه 114 سوره بقره
<<113 | آیه 114 سوره بقره | 115>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
و کیست ستمکارتر از آن که مردم را از ذکر نام خدا در مساجد منع کند و در خرابی آن اهتمام و کوشش نماید؟ چنین گروه را نشاید که در مساجد مسلمین در آیند جز آنکه (بر خود) ترسان باشند. این گروه را در دنیا ذلت و خواری نصیب است و در آخرت عذابی بزرگ.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
مساجد: مسجد اسم مكان است يعنى محل سجده، جمع آن مساجد آيد، آن مى بايست مسجد (بفتح جيم) آيد ولى بر خلاف قاعده مسجد به كسر جيم استعمال شده است. در قرآن به معابد اهل كتاب نيز مسجد گفته شده: اسراء/ 1 و 7، كهف/ 21.[۱]
نزول
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]
شأن نزول:
«شیخ طوسی» گوید: درباره كسانى كه مشمول معنى اين آيه قرار ميگيرند اختلاف است:
- عدهاى گويند: آنان، مشركين بودند كه مسلمين را از وارد شدن در مساجد جلوگيرى ميكردند.[۳]
- ابن عباس و مجاهد گويند: روميان بودند كه با جنگ و ستيز بيتالمقدس را گرفته و در خرابى آن كوشش نموده بودند تا اين كه در زمان عمر بن الخطاب مسلمين بر آنان پيروز شدند و از آن پس با حالت ترس در آن وارد ميشدند.
- حسن بصرى و قتاده گويند: كه بخت نصر بود هنگامى كه بيتالمقدس را خراب كرده بود و مسيحيان نيز به كمك او برخاسته بودند[۴][۵].[۶]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«114» وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّهِ أَنْ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَ سَعى فِي خَرابِها أُولئِكَ ما كانَ لَهُمْ أَنْ يَدْخُلُوها إِلَّا خائِفِينَ لَهُمْ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ وَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِيمٌ
كيست ستمكارتر از آنكه نگذاشت نام خدا در مساجد الهى برده شود و سعى در خرابى آنها داشت؟ آنان جز با ترس و خوف، حقّ ورود به مساجد را ندارند. بهرهى آنان در دنيا، رسوايى و خوارى و در آخرت عذاب بزرگ است.
نکته ها
بنابر آنچه از شأن نزولها و برخى روايات بدست مىآيد، آيه دربارهى كسانى نازل شده است كه درصدد تخريب مساجد برآمده بودند. در طول تاريخ، تخريب مساجد ويا جلوگيرى از رونق آنان بارها به دست افراد منحرف و طاغوتها صورت گرفته است. از تخريب بيتالمقدّس و آتش زدن تورات به دست مسيحيان به رهبرى شخصى به نام «فطلوس» گرفته تا ممانعت قريش از ورود مسلمانان به مسجدالحرام، نشانهاى از همين تلاشهاست.
امروز نيز از يك سو شاهد تخريب مساجد باقيمانده از صدر اسلام در كنار قبور ائمه بقيع عليهم السلام
جلد 1 - صفحه 185
به بهانه مبارزه با شرك هستيم و از طرف ديگر ويرانى مساجد تاريخى، همانند مسجد بابرى در هند كه نشانگر قدمت مسلمانان در شبه قارّه هند است، به چشم مىبينيم. اينها همه حكايت از روحيّهى كفرآلود طاغوتها و جاهلانى دارد كه از ياد ونام خداوند كه در مراكز توحيد طنين انداز مىشود، وحشت دارند.
اين آيه به والدين و بزرگانى كه از رفتن فرزندانشان به مساجد ممانعت به عمل مىآورند، هشدار مىدهد.
اگر خرابى مسجد ظلم باشد پس آباد كردن مسجد، انفع كارها مىباشد. «1»
پیام ها
1- گاهى ظلم فرهنگى، بزرگترين ظلمهاست. «وَ مَنْ أَظْلَمُ» (در قرآن «اظلم»، به افترا بر خدا و بستن و تعطيلكردن خانه خدا گفته شده كه هر دو جنبه فرهنگى دارد.)
2- خرابى مسجد تنها با بيل و كلنگ نيست، بلكه هر برنامهاى كه از رونق مسجد بكاهد، تلاش در خرابى آن است. «مَنَعَ مَساجِدَ اللَّهِ»
3- مساجدى مورد قبول هستند كه در آنها ياد خدا زنده شود. مطالب خداپسند و احكام خدا بازگو شود. «يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ»
4- دشمن از در و ديوار مسجد نمىترسد، ترس او از زنده شدن نام خدا و بيدارى مسلمانان است. «أَنْ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ»
5- مساجد سنگر مبارزهاند، لذا دشمن سعى در خرابى آنها دارد. «سَعى فِي خَرابِها»
6- مسجد بايد پررونق و پرمحتوا وهمانند سنگر فرماندهى نظامى باشد. همچنان كه جاسوس از رخنه به مراكز نظامى در وحشت و اضطراب است، بايد مخالفان و دشمنان نيز از نفوذ و ورود به مساجد، در ترس ونگرانى باشند.
«ما كانَ لَهُمْ أَنْ يَدْخُلُوها إِلَّا خائِفِينَ»
«1». تفسير فخررازى.
جلد 1 - صفحه 186
7- كسانى كه با مقدّسات دينى به مبارزه برمىخيزند، علاوه بر قهرالهى در قيامت، گرفتار ذلّت وخوارى دنيا نيز مىشوند. «سَعى فِي خَرابِها ... لَهُمْ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ»
(اگر سعى در خرابى ساختمانى كه يادآور خداست، ذلّت دنيوى و عذاب اخروى دارد، پس كسانى كه با شايعه و تهمت و تحقير، قداست مردانى را شكستند كه در جامعه يادآور خدا هستند، قطعاً در همين دنيا گرفتار ذلّت و نكبت خواهند شد.)
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- پرش به بالا ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 1، ص 111.
- پرش به بالا ↑ طبرى از ابن زيد روايت كند كه درباره مشركين نازل شده كه در روز حديبيه رسول خدا صلى الله عليه و آله را در مكه مانع شده بودند.
- پرش به بالا ↑ صاحبان تفسير كشف الاسرار و تفسير روض الجنان گويند: درباره مردى رومى بنام ططوس بن اسيسيانوس بوده كه به جنگ با بنىاسرائيل آمد و بيتالمقدس را خراب كرد و آن را محل كثافات و مزبله قرار داد و بزرگان آنها را كشت و ديگران را اسير نمود و به همان كيفيت بود تا اين كه مسلمين بدآنجا دست يافتند و آن را آباد ساختند.
- پرش به بالا ↑ صاحب تفسير مجمع البيان از امام صادق عليهالسلام نقل نمايد كه فرمودند: مراد آيه قريش هستند وقتى كه پيامبر را از وارد شدن مكه و مسجدالحرام منع كرده بودند چنان كه بلخى و رمانى و جبائى نيز به همين موضوع معتقدند.
- پرش به بالا ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 29.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.