آیه 36 سوره محمد
| <<35 | آیه 36 سوره محمد | 37>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
البته زندگانی دنیا به جز بازیچه و هوسرانی نیست و اگر ایمان آرید و پرهیزکار شوید پاداش اعمال شما را خواهد داد و از اموال شما چیزی (مزد هدایت) نمی‌خواهد.
زندگی دنیا فقط بازی و سرگرمی است، اگر ایمان بیاورید و پرهیزکاری کنید، خدا پاداش هایتان را می دهد و از شما نمی خواهد [که] اموالتان را [در راه خدا انفاق کنید؛]
زندگى اين دنيا لهو و لعبى بيش نيست، و اگر ايمان بياوريد و پروا بداريد [خدا] پاداش شما را مى‌دهد و اموالتان را [در عوض] نمى‌خواهد.
جز اين نيست كه زندگى اينجهانى بازيچه و بيهودگى است. و اگر ايمان بياوريد و پرهيزگارى كنيد خدا پاداشهايتان را خواهد داد، و از شما اموالتان را نمى‌طلبد.
زندگی دنیا تنها بازی و سرگرمی است؛ و اگر ایمان آورید و تقوا پیشه کنید، پاداشهای شما را می‌دهد و اموال شما را نمی‌طلبد،
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«لَعِبٌ وَ لَهْوٌ»: (نگا: انعام / و ، عنکبوت / ). «لا یَسْأَلْکُمْ أَمْوَالَکُمْ»: خداوند بی‌نیاز است و اموال شما را از شما درخواست نمی‌کند. اموالی که به صورت زکات و صدقه می‌دهید و یا در راه جهاد خرج می‌کنید و به نام حقوق شرعی دیگر مصرف می‌نمائید، برای دفاع از امنیت و استقلال کشور اسلامی و برای کمک به مستمندان همنوع خود و تأمین نیازمندیها و آبادانی مملکت خودتان بوده و سود چنین اموالی عائد خودتان می‌گردد.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ إِنْ تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا يُؤْتِكُمْ أُجُورَكُمْ وَ لا يَسْئَلْكُمْ أَمْوالَكُمْ «36»
زندگى دنيوى، تنها بازيچه و سرگرمى است و اگر ايمان آوريد و پروا پيشه كنيد، خداوند به شما پاداش مى‌دهد و همه اموالتان را نمى‌خواهد.
نکته ها
«لَعِبٌ» كارى است كه انگيزه واهى دارد و «لَهْوٌ» كارى است كه انگيزه عاقلانه ندارد.
در آيه قبل، از سستى و سازش با كفّار نهى شد، اين آيه گويا به عامل مهم سستى كه علاقه به دنياست اشاره مى‌كند و مى‌فرمايد: دنيا شما را نفريبد.
يوسف عليه السلام در نزد پدر، فرزندى عزيز؛ در ديد برادران، رقيب؛ در ديد كاروانيان كه او را از چاه
«1». تفسير كبيرفخررازى.
جلد 9 - صفحه 104
بيرون آوردند، برده؛ در ديد زليخا، معشوق و در ديد زندانيان خوابگذار است. دنيا نيز در ديد اكثر مردم، وسيله‌ى سرگرمى و كاميابى است، ولى در نگاه مؤمنان؛ كلاس خداشناسى و همه چيز آن آيات الهى و بازار تجارت عمل صالح و مزرعه آخرت و كسب فضيلت است.
آفرينش الهى بر اساس لهو و لعب نيست، «وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما لاعِبِينَ» «1» بلكه اين انسان است كه به خاطر عدم استفاده صحيح، آن را لهو و لعب و وسيله زينت و تفاخر و تكاثر قرار مى‌دهد.
پیام ها
1- دلدادگى به دنيا و دنياطلبى، از عوامل اساسى سستى و ضعف مؤمنان است.
فَلا تَهِنُوا ... إِنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا
2- دنيا منهاى ايمان و تقوا، بازيچه است. «لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ إِنْ تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا»
3- تقوا از آثار ايمان و مرحله‌اى بالاتر است. «تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا»
4- ايمان و تقوا دو عاملى است كه دنياى انسان را از پوچى خارج مى‌كند. «لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ إِنْ تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا يُؤْتِكُمْ أُجُورَكُمْ»
5- ايمان و تقوا، منافاتى با داشتن ثروت ندارد. تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا ... لا يَسْئَلْكُمْ أَمْوالَكُمْ
6- فرمان انفاق، اطعام، زكات، خمس و صدقه، براى رشد ماست، نه پرداخت مزد هدايت. «لا يَسْئَلْكُمْ أَمْوالَكُمْ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ إِنْ تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا يُؤْتِكُمْ أُجُورَكُمْ وَ لا يَسْئَلْكُمْ أَمْوالَكُمْ (36)
بعد از آن به جهت تحريص بر عبادت و تحريص آخرت در تحقير و پستى دنيا فرمايد:
إِنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا: جز اين نيست كه زندگانى دنيا، لَعِبٌ وَ لَهْوٌ: بازى است ناپايدار و مشغولى بى‌اعتبار، و غايت جهل است اختيار فانى بر باقى. وَ إِنْ تُؤْمِنُوا: و اگر ايمان آريد به خدا و رسول، وَ تَتَّقُوا: و بپرهيزيد از معاصى و امور ناشايسته، يُؤْتِكُمْ أُجُورَكُمْ: عطا فرمايد مزدهاى ايمان و تقوا و ساير اعمال حسنه شما را در آخرت بر وجه اتم و اكمل، وَ لا يَسْئَلْكُمْ أَمْوالَكُمْ: و
جلد 12 - صفحه 134
نمى‌خواهد خدا بر اجر دادن شما مالهاى شما را، يا نمى‌خواهد رسول خدا بر اداى رسالت اموال شما را. نزد بعضى معنى آنكه نمى‌خواهد از شما همه اموال شما را بلكه انفاق اندكى از آن را امر فرموده كه عشر و نيم عشر است آنهم براى رسيدن شما به فيض و ثواب آخرتى است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ إِنْ تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا يُؤْتِكُمْ أُجُورَكُمْ وَ لا يَسْئَلْكُمْ أَمْوالَكُمْ (36) إِنْ يَسْئَلْكُمُوها فَيُحْفِكُمْ تَبْخَلُوا وَ يُخْرِجْ أَضْغانَكُمْ (37) ها أَنْتُمْ هؤُلاءِ تُدْعَوْنَ لِتُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَمِنْكُمْ مَنْ يَبْخَلُ وَ مَنْ يَبْخَلْ فَإِنَّما يَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَ اللَّهُ الْغَنِيُّ وَ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ ثُمَّ لا يَكُونُوا أَمْثالَكُمْ (38)
ترجمه
جز اين نيست كه زندگانى دنيا بازيچه و مشغوليّاتى است و اگر ايمان آوريد و پرهيزكارى كنيد ميدهد بشما مزدهايتانرا و نميخواهد از شما مالهاتان را
اگر بخواهد از شما آنها را پس اصرار كند و بمشقّت اندازد شما را بخل خواهيد ورزيد و بيرون خواهد آورد كينه‌هاى شما را
هان شما مردم آنانيد كه
جلد 5 صفحه 16
خوانده ميشويد تا انفاق كنيد در راه خدا پس از شما كسى است كه بخل ميورزد و هر كه بخل ورزد پس جز اين نيست كه بخل ميكند از نفع خودش و خدا بى‌نياز است و شما محتاجانيد و اگر رو گردانيد بجاى شما ميآورد گروهى را كه غير از شمايند پس نباشند مانند شما.
تفسير
چون در آيات سابقه ذكرى از ثمرات اخروى شده بود خداوند در مذمّت دنيا ميفرمايد نيست زندگانى دو روزه دنيا مگر بازى كودكانه و سرگرمى و مشغوليّات بى‌اعتبارى و اگر شما مردم ايمان بياوريد و تقوى را شعار سازيد خداوند اجر اخروى بى‌پايان بشما عنايت ميفرمايد و گفته‌اند تمام اموال شما را طلب نميفرمايد و بنظر حقير در مقابل آن چيزى از اموال شما را طلب نميفرمايد و اگر احيانا طلب فرمايد چيز مهمّى نيست از قبيل عشر و نيم عشر و ربع عشر و امثال اينها و اگر از شما چيز مهمّى طلب كند و اصرار و سخت‌گيرى فرمايد شما اباء و امتناع ميكنيد و كينه‌هاى درونى شما را اين تكليف ظاهر و آشكار ميسازد اينك شما مردم دعوت ميشويد كه انفاق نمائيد براى مصارف جهاد و ساير امور لازمه در راه خدا پس بعضى از شما بخل ميكنند و امتناع مينمايند با آنكه هر كس بخل كند بخل بر خود كرده چون نفع انفاق بخود او ميرسد و او مانع از رسيدن بهره آن بخود شده يا نفس امّاره او موجب بخل شده و خدا احتياج بكسى و مالى ندارد مردم محتاج بخدايند خودشان و تمام اموالشان مال خدا است اينكه خداوند امر بانفاق ميفرمايد براى رسيدن بندگان بفوائد آن باستحقاق است و اگر از اوامر الهيّه سرپيچى كنيد و قبول ولايت مولى را ننمائيد بجاى شما خداوند قومى را بوجود ميآورد كه از فرمان او سرپيچى ننمايند و قبول ولايت موالى خودشان را بنمايند و نباشند مانند شما در تعدّى و عناد و ظلم باهل بيت اطهار و باشند از شيعيان ايشان در مجمع نقل نموده كه جمعى از اصحاب پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم از آن حضرت پرسيدند اين قوم كه خداوند ذكر فرموده كيانند سلمان در كنار حضرت نشسته بود پيغمبر (ص) دست بر روى ران او زد و فرمود بآن خداوندى كه جان من در دست قدرت او است اين مرد و قوم او ميباشند اگر ايمان بستاره ثريّا بسته باشد مردانى
جلد 5 صفحه 17
از فارس خود را بآن ميرسانند و بدست ميآورند و مستفاد از چند روايت معتبر آنستكه مراد از آنقوم بندگان آزاد شده و فرزندان ايشانند كه بهتر از عرب آنزمانند و ظاهرا مراد اسراء از عجم و اولاد آنها باشند كه در كلام حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله و سلّم از آن بقوم سلمان تعبير شده بود و اللّه اعلم از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه كسيكه بخواهد بشناسد حال ما و حال دشمنان ما را پس بايد بخواند سوره محمد صلى اللّه عليه و آله و سلّم را چون مى‌بيند آنرا كه آيه‌اى در باره ما و آيه‌اى در باره آنها است و از آثار قرائت اينسوره آنستكه هرگز شك داخل در قلب خواننده نميشود و متزلزل در دينش نميگردد و مبتلا بفقر و خوف از سلطان نخواهد شد و با ايمان از دنيا ميرود و ملائكه در قبر براى او عبادت ميكنند و ثوابش باو ميرسد و در امان خدا و پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم است و الحمد للّه رب العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين.
جلد 5 صفحه 18
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّمَا الحَياةُ الدُّنيا لَعِبٌ وَ لَهوٌ وَ إِن تُؤمِنُوا وَ تَتَّقُوا يُؤتِكُم أُجُورَكُم وَ لا يَسئَلكُم أَموالَكُم (36)
جز اينکه نيست که زندگاني دنيا بازيگري و بيهودگي است و اگر ايمان آورديد و پرهيزگار شديد داده مي‌شود بشما اجر شما و سؤال نمي‌كند و مطالبه نميفرمايد اموال شما را.
إِنَّمَا الحَياةُ الدُّنيا لَعِبٌ وَ لَهوٌ اگر ترك اطاعت خدا و رسول كنند براي چهار روزه حياة دنيوي اينکه زندگي جز اينکه نيست که لعب و لهو است عمري را ببطالت طي كرده‌ايد زيرا دنيا دار فانيه است و محفوفه ببلاهاي گوناگون است
«الدنيا دار بالبلاء محفوفة و بالغدر موصوفة»
چنانچه ميفرمايد: اعلَمُوا أَنَّمَا الحَياةُ الدُّنيا لَعِبٌ وَ لَهوٌ وَ زِينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَينَكُم وَ تَكاثُرٌ فِي الأَموال‌ِ وَ الأَولادِ كَمَثَل‌ِ غَيث‌ٍ أَعجَب‌َ الكُفّارَ نَباتُه‌ُ ثُمَّ يَهِيج‌ُ فَتَراه‌ُ مُصفَرًّا ثُمَّ يَكُون‌ُ حُطاماً وَ فِي الآخِرَةِ عَذاب‌ٌ شَدِيدٌ حديد، آيه 19- و نيز ميفرمايد:ذلک‌‌به أَلهاكُم‌ُ التَّكاثُرُ حَتّي زُرتُم‌ُ المَقابِرَ تكاثر آيه 1
جلد 16 - صفحه 193
يا من بدنياه اشتغل
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 36)- گفتیم سوره «محمّد» سوره «جهاد» است، از مسأله جهاد آغاز شده و با مسأله جهاد پایان می‌گیرد.
در آخرین آیات این سوره نیز به یکی دیگر از مسائل زندگی انسانها در این رابطه می‌پردازد، و برای تشویق و تحریک هر چه بیشتر مسلمانان در زمینه اطاعت خداوند عموما و مسأله جهاد خصوصا بی‌ارزش بودن زندگی دنیا را مطرح می‌کند، می‌فرماید: «زندگی دنیا تنها بازی و سرگرمی است» (إِنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ).
«لعب» (بازی) به کارهائی گفته می‌شود که دارای یک نوع نظم خیالی برای وصول به یک هدف خیالی است، و «لهو» (سرگرمی) به هر کاری گفته می‌شود که انسان را به خود مشغول داشته و از مسائل اصولی منحرف سازد.
و به راستی زندگی دنیا «بازی» و «سرگرمی» است.
به دنبال آن می‌افزاید: «و اگر ایمان آورید و تقوا پیشه کنید خداوند پاداشهای
ج4، ص462
شما را (به نحو کامل و شایسته) می‌دهد، و (در برابر آن) اموال شما را نمی‌طلبد» (وَ إِنْ تُؤْمِنُوا وَ تَتَّقُوا یُؤْتِکُمْ أُجُورَکُمْ وَ لا یَسْئَلْکُمْ أَمْوالَکُمْ).
و اگر مقدار ناچیزی از اموالتان به عنوان زکات و حقوق شرعی دیگر گرفته می‌شود آن هم برای خود شما مصرف می‌گردد، برای نگهداری یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان شما، و برای دفاع از امنیت و استقلال کشورتان و برقراری نظم و آرامش و تأمین نیازمندیها و عمران و آبادی شهر و دیار شماست.
بنابر این همین مقدار نیز برای خود شماست که خدا و پیامبرش از همگان بی‌نیازند، و به این ترتیب تناقضی بین مفهوم آیه و آیات انفاق و زکات و مانند آن وجود ندارد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
