آیه 2 سوره فاتحه

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۶ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۳:۳۵ توسط Quran (بحث | مشارکت‌ها)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

مشاهده آیه در سوره


<<1 آیه 2 سوره فاتحه 3>>
سوره : سوره فاتحه (1)
جزء : 1
نزول : مکه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

ستایش خدای را که پروردگار جهانیان است.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

All praise belongs to Allah, Lord of all the worlds,

معانی کلمات آیه

«رَبِّ»: پروردگار. مصدری است به معنی تربیت، و در اینجا در معنی اسم فاعل، یعنی مربّی به کار رفته است، و صفت (الله) می‌باشد. «الْعَالَمِینَ»: جهانیان، جهانها. هر صنفی از اصناف آفریدگان. اسم آلت است و به معنی آنچه خدا بدان شناخته شود. از راه تغلیب به صورت جمع مذکّر سالم با (ین) جمع بسته شده است.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


«2» الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‌

سپاس و ستايش مخصوص خداوندى است كه پروردگار جهانيان است.

نکته ها

«ربّ» به كسى گفته مى‌شود كه هم مالك وصاحب چيزى است و هم در رشد و پرورش آن نقش دارد.

خداوند هم صاحب حقيقى عالم است و هم مدبّر و پروردگار آن. پس همه هستى حركت تكاملى دارد و در مسيرى كه خداوند معيّن كرده، هدايت مى‌شود.

علاوه بر سوره حمد، چهار سوره‌ى انعام، كهف، سبأ وفاطر نيز با جمله‌ «الْحَمْدُ لِلَّهِ» آغاز گرديده، ولى فقط در سوره حمد بعد از آن‌ «رَبِّ الْعالَمِينَ» آمده است.

مفهوم حمد، تركيبى از مفهوم مدح و شكر است. انسان در برابر جمال و كمال و زيبايى، زبان به ستايش و در برابر نعمت و خدمت واحسان ديگران، زبان به تشكّر مى‌گشايد.

خداوند متعال به خاطر كمال و جمالش، شايسته‌ى ستايش وبه خاطر احسان‌ها و نعمت‌هايش، لايق شكرگزارى است.

«الحمد لله»، بهترين نوع تشكّر از خداوند است. هر كس در هرجا، با هر زبانى، هرگونه ستايشى از هر كمال و زيبايى دارد، در حقيقت سرچشمه‌ى آن را ستايش مى‌كند. البتّه حمد خداوند منافاتى با سپاسگزارى از مخلوق ندارد، به شرط آنكه به امر خداوند و در خط و مسير او باشد.

خداوند، پروردگار همه‌ى آفريده‌هاست. «وَ هُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْ‌ءٍ» «1» آنچه در آسمان‌ها و زمين و ميان آنهاست، پروردگارشان اوست. «رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُمَا» «2» حضرت على عليه السلام مى‌فرمايد: «من الجمادات والحيوانات»؛ او پروردگار جاندار و بى‌جان است. «له الخلق والامر تبارك‌الله رب العالمين» هم آفرينش از اوست و هم اداره‌ى آن، و او مربى و

«1». انعام، 164.

«2». شعراء، 24.

جلد 1 - صفحه 27

پرورش دهنده‌ى همه است. «1»

مراد از «عالمين» يا فقط انسان‌ها هستند، مانند آيه 70 سوره حجر كه قوم لوط به حضرت لوط گفتند: «أَ وَ لَمْ نَنْهَكَ عَنِ الْعالَمِينَ» آيا ما تو را از ملاقات با مردم نهى نكرديم؟ و يا مراد همه‌ى عوالم هستى است. «عالَم» به معناى مخلوقات و «عالَمين» به معناى تمام مخلوقات نيز استعمال شده است. از اين آيه فهميده مى‌شود كه تمام هستى يك پروردگار دارد و آنچه در جاهليت و در ميان بعضى از ملّت‌ها اعتقاد داشتند كه براى هر نوع از پديده‌ها خدايى است و آن را مدبّر و ربّ النّوع آن مى‌پنداشتند، باطل است.

پیام ها

1- همه ستايش‌ها براى اوست. «الْحَمْدُ لِلَّهِ» «2»

2- خداوند در تربيت و رشد هستى اجبارى ندارد. زيرا حمد براى كارهاى غير اجبارى است. «الْحَمْدُ لِلَّهِ»

3- همه هستى زيباست و تدبير همه هستى نيكوست. زيرا حمد براى زيبايى و نيكويى است. «الْحَمْدُ لِلَّهِ»

4- دليل ستايش ما، پروردگارى اوست. «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ»

5- رابطه‌ى خداوند با مخلوقات، رابطه‌ى دائمى و تنگاتنگ است. «رَبِّ الْعالَمِينَ» (نقاش و بنّا هنر خود را عرضه مى‌كند و مى‌رود، ولى مربّى بايد هر لحظه نظارت داشته باشد.)

6- همه‌ى هستى، تحت تربيت خداوند يكتاست. «رَبِّ الْعالَمِينَ»

7- امكان رشد و تربيت، در همه‌ى موجودات وجود دارد. «رَبِّ الْعالَمِينَ»

8- خداوند هم انسان‌ها را با راهنمايى انبيا تربيت مى‌كند، (تربيت تشريعى) و هم جمادات ونباتات وحيوانات را رشد وپرورش مى‌دهد. (تربيت تكوينى)

«1». تفسير نورالثقلين.

«2». الف ولام در «الْحَمْدُ» به معناى تمام حمد و جنس ستايش است.

جلد 1 - صفحه 28

«رَبِّ الْعالَمِينَ»

9- مؤمنان در آغاز كتاب (قرآن) با نيايش به درگاه خداوند متعال، «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ» مى‌گويند و در پايان كار در بهشت نيز، همان شعار را مى‌دهند كه «آخر دعواهم أن الحمدللّه ربّ العالمين» «1»

پانویس

منابع