مسکن الفؤاد (کتاب)
 | |
| نویسنده | شهید ثانی |
| موضوع | احادیث اخلاقی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقيق | مؤسسة آل‌البيت لإحياءالتراث |
|
| |
کتاب «مُسکّن الفؤاد عند فقد الأحبّة و الأولاد» تألیف شهید ثانی (م، ۹۶۵ ق)، شامل احادیثی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و سخنان بزرگان درباره تسلّی و زدودن غم و اندوه از قلب مصیبت‌زدگان و بیان پاداش صبر و رضا به قضای الهی در برابر بلایا و مصائب است.
مؤلف
زین الدین بن على عاملى، معروف به شهید ثانی (۹۱۱-۹۶۶ ق) در جبل عامل لبنان به دنیا آمد. وى در نه سالگى قرآن مجید را ختم کرد. سپس قسمتى از ادبیات عرب و فقه را نزد پدر دانشمندش، نورالدین على آموخت. شهید ثانی همچنین نزد شیخ عبدالعالى میسى، سید بدرالدین حسن اعرجى (مؤلف کتاب محجة البیضاء) و شمس الدین محمد بن مکى استفاده نمود.
شهید ثانی مسافرت‌هایى به شهرهاى مصر، عراق، حجاز، بیت المقدس، روم و جاهاى دیگر کرد و در آخر هم به زادگاهش بازگشت و در آنجا به تدریس و تصنیف و تألیف مشغول شد. شهید در سال ۹۶۶ قمری بدست مأمور سلطان سلیمان عثمانى به شهادت رسید.
از جمله تألیفات ارزشمند او عبارتند از: شرح لمعه، مسالک الافهام، تمهید القواعد الاصولیه، البدایة فی علم الدرایة و مُنیة المرید.
معرفی کتاب
شهید ثانی کتاب «مُسکن الفؤاد عند فقد الأحبّة و الأولاد» را در سال ۹۵۴ هـ.ق در ۴۳ سالگى نگاشته و علت نگارش آن، مرگ فرزندان خود ایشان بوده است، به طوری که تمام پسران وی در چند سال اول زندگی شهید از دنیا رفته‌اند و ایشان پس از فوت فرزندش محمد برای آرامش دادن به خود و نزدیکان و تمام کسانی که مصیبت می‌بینند، این کتاب را تألیف کرد.
مؤلف در مقدمه کتاب «مُسکن الفؤاد» به مسأله مصیبت‌ها و مرگ فرزندان اشاره و بیان می‌کند که در این کتاب احادیث پیامبر صلی الله علیه وآله و حالات و سخنان بزرگان را برای تسلّی و زدودن غم و اندوه از قلب مصیبت‌زدگان جمع‌آوری نموده است.
این کتاب، با سبکی زیبا و به صورت خلاصه و با اجتناب از اطاله کلام نگاشته شده و از جایگاه شایسته و والایی برخوردار است.
کتاب «مسکن الفؤاد» توسط مؤلف آن، شهید ثانى، با نام «مختصر مسکن الفؤاد» خلاصه شده تا استفاده از آن به آسانى امکان پذیر گردد.
محتوای کتاب
شهید ثانی کتاب خود را در یک مقدمه و چهار باب و یک خاتمه به شرح زیر تنظیم کرده است:
- مقدمه: درباره اینکه کارهاى خداوند متعال به مصلحت بنده است، نیز خصوصیات دار دنیا، و مسائلی را که موجب رضایت به قضای خداوند می‌شود، برشمرده است.
- باب اول: بیان پاداش و اجری که در مرگ فرزندان در اثر صبر به انسان عطا می‌شود.
- باب دوم: در صبر و شکیبایى و نقل داستانهایى از زنان و مردان صابر تاریخ.
- باب سوم: در ارزش رضا به قضاى الهى و علامات و درجات آن، و داستانهایى از رضاى گذشتگان.
- باب چهارم: در گریه و عدم منافات با صبر و رضاى به قضاى الهى، و نوحه سرایى مشروع و نامشروع.
- خاتمه: شامل تسلیت گفتن به بازماندگان و لزوم یادآوری گریه‌های پیامبر صلی الله علیه وآله در هر مصیبت است و این که بیشترین بلاها و مصیبت‌ها مربوط به انبیاء می باشد.
مؤلف در هر بخش توضیحاتی مانند معنای کلمه، نکات قابل تذکر و روایات پیامبر را در فضیلت آن موضوع می‌آورد. در کنار ذکر روایات، قضایای تاریخی فراوانی را هم یادآور شده که مصیبت زده را متوجه این نکته می‌نماید که بلاها و مصیبت‌ها امری طبیعی و لازمه زندگی در این دنیا است و با بیان حالات بزرگان و اهل معرفت، خواننده را ترغیب به بردباری هر چه بیشتر می‌کند.
ترجمه کتاب
این کتاب به جهت بزرگی نویسنده‌ی ارزشمندش مورد عنایت بزرگان قرار گرفته، به طوری که چندین کتاب بر طبق روش آن نوشته شده و چندین بار ترجمه شده است. از ترجمه‌های فارسی کتاب می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:
- «تسلیة العباد فى ترجمة مسکن الفؤاد» از میرزا اسماعیل مجدالادباء خراسانى.
- «فرج الحزین بالمکاره و فوت البنین» که ترجمه کتاب است با اضافات، از محمدمهدی بن حاج علی‌اصغری.
- «اسلام در کنار داغدیدگان و افسرده‌دلان»، ترجمۀ محمدباقر حجتى.
- «آرام بخش دل داغدیدگان»، ترجمۀ حسین جناتى.
- «آرامش بخش دل و جان در فقدان عزیزان و فرزندان»، ترجمۀ سید مصطفى فارغ دزفولى.
- «روح و ریحان» از شیخ جمال عراقی که به طور کامل متن کتاب در آن نیامده، بلکه شبیه به کتاب «مسکن الفؤاد» است.
منابع
- "مُسكِّن الفؤاد عند فقد الاحِبّة و الأولاد"، پایگاه حدیث نت.
- حافظ فرزانه، مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علميه، سایت اندیشه قم.
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
