عبد الله بن حسن
«عبدالله بن الحسن» فرزند امام حسن مجتبی علیه السلام و از شهیدان قیام مقدس حسینی در کربلا است. در زیارت منسوب به ناحیه مقدسه، بر این شهید بزرگوار درود و تهنیت و بر قاتلش لعن و نفرین فرستاده شده است.
عبدالله یا عبدالله اکبر
در معدودی از منابع نقل شده که امام حسن علیه السلام دو پسر به نام عبدالله و عبدالله اصغر داشته است. اما همین منابع، وقتی فرزندان شهید امام حسن علیه السلام در کربلا را نام می‌‌برند، فقط از یک عبدالله بن حسن یاد می‌‌کنند. در چند کتاب متأخّر نیز از عبدالله اکبر و عبدالله اصغر، به عنوان فرزندان امام حسن علیه السلام و شهید کربلا یاد شده است؛ و آنچه را که در منابع کهن درباره عبدالله بن حسن آمده، بخشی را برای عبدالله اکبر و بخشی را برای عبدالله اصغر بازگو کردهاند.
در پارهای از این کتاب‌‌ها از فرزندان امام حسن به نام‌‌های عبدالله بن حسن (بدون لقب «اصغر») و عبدالله اکبر نام برده شده است. مؤلف «وسیلة الدارین» می‌‌گوید: به گمان من عبدالله اکبر، همان عبدالله بن حسن است؛ و امام حسن علیه السلام دو فرزند به نام عبدالله نداشته است. همچنین پارهای مآخذ نقل کردهاند که عبدالله بن حسن همان ابوبکر بن حسن است، ولی بیشتر مآخذ این دو نفر و قاتلین آنها را جداگانه معرفی نموده‌‌اند.
سن عبدالله هنگام شهادت
گفته شده نوجوان ۱۱ ساله، فرزند امام حسن علیه السلام که روز عاشورا، وقتی دید سیدالشهدا بر زمین افتاده است، برای دفاع از عمو به سوی میدان شتافت.[۱]
بیشتر منابع نوشته‌‌اند که عبدالله بن حسن، روز عاشورا و هنگام شهادت نابالغ بوده است؛ با این وصف برخی گفته‌‌اند که امام حسین علیه السلام، دختر گرامیشان حضرت سکینه علیهاالسلام را به عقد ازدواج عبدالله بن حسن علیه السلام درآورده بود. در اعلام الوری آمده است که عبدالله بن حسن علیه السلام پیش از رسیدن به وصال همسرش به شهادت رسید.
شهادت عبدالله
مؤلف الفتوح می‌‌نویسد: پس از شهادت عون بن عبدالله جعفر، عبدالله بن حسن علیه السلام عازم میدان شد. چهره‌‌اش چون ماه تابان بود. پیراهن و شلواری بر تن و شمشیری برّان در دست داشت.
وی در میدان این گونه رجز می‌خواند:
انْ تُنکرُونی فَانا فَرْعُ الْحَسَن سِبْطُ النَّبِی المُصْطَفی المُؤْتَمَن
هَذَا حُسَینٌ کاسیرٍ مُرْتَهَن بَینَ اناسٍ لا سُقُوا صَوْبَ المُزن
اگر مرا نمی‌‌شناسید، منم فرزند حسن، نواده پیامبر برگزیده و امین. این حسین علیه السلام است؛ که در میان مردمی که خدایشان از باران سیراب نگرداند، چون اسیری گرفتار آمده است.
خوارزمی، رجز دیگری برای عبدالله بن حسن علیه السلام نقل کرده است:
اِن تُنکرُونی فَأنَا ابنُ حَیدَرَة ضَرغامُ آجامٍ وَ لَیثٍ قَسْوَرَة
عَلَی الا عادی مِثلَ ریحٍ صَرصَرة اکیلُکمْ بِالسَّیفِ کیلُ السَّنْدَرَة
اگر مرا نشناسید، من فرزند حیدرم؛ چون شیر بیشه‌‌زاران تهمتن و دلیرم. بر دشمنان همچو طوفانم و آنان را قتل عام خواهم کرد.[۲]
عبدالله پس از کشتن چهارده تن از دشمنان، سرانجام به وسیله هانی بن شبیب حضرمی به شهادت رسید. در کتاب مناقب آمده است که قاتل عبدالله بن حسن علیه السلام صورتش سیاه شد. در تذکرة الخواص، نام قاتل عبدالله بن حسن علیه السلام، سعد بن عمر بن نفیل ازدی گفته شده است.
هنگام شهادتش امام حسین علیه السلام خطاب به او و دیگر اهل بیت فرمود: ای فرزندم و ای همه خاندانم صبر کنید. به خدا سوگند، پس از امروز هیچ‌گاه سختی و ناگواری نخواهید دید. برخی هم نقل کردهاند حرمله با شمشیر دست او را که در آغوش عمویش حسین قرار گرفته بود، قطع نموده همانجا شهیدش کرد و برخی گویند با تیغ بحر بن کعب به شهادت رسید.
پانویس
منابع
- فرهنگ عاشورا، جواد محدثی.
- پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، جمعی از نویسندگان، ص۲۳۱-۲۳۴.
 |
|||
| قبل از واقعه | |||
| شرح واقعه |
| ||
| پس از واقعه | |||
| بازتاب واقعه | |||
| وابسته ها | |||
