حسین شفیعی
حاج آقا حسین شفیعى (۱۳۰۲-۱۳۷۸ ش)، حکیم، عارف و ادیب شیعه معاصر، و از شاگردان حاج آقا رحیم ارباب و میرزا علی آقا شیرازی بود. وی در فقه، اصول، فلسفه، کلام، عرفان و اخلاق تخصص داشت و سالها در این حوزه‌ها تدریس می‌نمود. کتاب «سخن آشنا؛ شرح عرفانی اخلاقی نهج البلاغه» از آثار مهم اوست.
| |
| نام کامل | حسین شفیعى |
| زادروز | ۱۳۰۲ شمسی |
| زادگاه | اصفهان |
| وفات | ۱۳۷۸ شمسی |
| مدفن | اصفهان، باغ رضوان |
|
| |
| اساتید |
حاج آقا رحیم ارباب، میرزا علی آقا شیرازی، آیت الله بروجردی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی،... |
| شاگردان |
علی کرباسی‌زاده اصفهانی، عبدالقائم شوشتری،... |
| آثار |
سخن آشنا، بهجة الطالبین، نور الیقین، تجلی فضیلت، دارالجنون عشق،... |
تحصیلات و استادان
حسین شفیعى در سال ۱۳۰۲ شمسى در اصفهان به دنیا آمد. او علوم و معارف متداول اسلامى، از صرف و نحو و منطق و فقه و کلام و فلسفه را نزد علمای بزرگ زمان خود تحصیل کرده و از خرمن هریک خوشه‌ها چیده بود.
وی مقدمات را نزد آقای شیخ محمد جواد فریدنی آموخت، حکمت و فلسفه را نزد حکیم و عارف و فقیه بزرگوار آیت‌اللّه حاج آقا رحیم ارباب (م، ۱۳۹۶ ق) و متکلم و حکیم معروف اصفهان مرحوم صدرالدین هاطلى کوپائى (م، ۱۳۷۲ ق) و فصوص الحکم محی الدین عربی را نزد فیلسوف و عارف وارسته مرحوم شیخ اسداللّه ایزدگشسب (م، ۱۳۶۶ ق) و همچنین از اصولى و متکلم بزرگ مرحوم حاج حیدرعلى خان برومند و مخصوصا از حوزه درس پربرکت فقیه و عارف وارسته آیت‌اللّه میرزا علی آقا شیرازی اعلى‌اللّه مقامه بهره‌ها برد؛ به ویژه از درس نهج‌البلاغه آن عالم ربانى بسیار استفاده نمود و مدت پانزده سال پیوسته ملازم آن بزرگوار بود. در سیر و سلوک از مرحوم ذو الریاستین بهره مند گردید.
استاد حسین شفیعی شخصیت خویش را پرورش یافته سه کس می دانست: مرحوم میرزا عبدالحسین ذوالریاستین شیرازی، مرحوم آیت الله ارباب و مرحوم حاج میرزا علی آقا شیرازی.
سایر اساتید استاد شفیعی عبارتند از: سید نورالدین شیرازی، آیت الله مرعشی، آیت الله بروجردی، شیخ محمدحسن نجف آبادی، سید محمدباقر درچه ای.
آثار و تألیفات
مرحوم شفیعی مانند استادان خود بیشتر به تألیف کتب انفسی می پرداخت و اکثر اوقات گرانبهای خود را صرف خدمت به خلق و تدریس و تربیت شاگردان می کرد. او معتقد بود کتاب برای انسان شدن کم نیست، آنچه مسلمانان احتیاج دارند کتاب نیست، عمل کردن به وظایف مورد نیاز آنان است تا دردهای ظاهر و باطن مردم التیام پیدا کند. با این حال به مناسبتهایی مطالبی نگاشته است، از جمله:
- بهجة الطالبین، در منطق
- نور الیقین، در شرح خطبه متقین از نهج البلاغه
- تجلی فضیلت، در دو جلد که توسط عالم بزرگ حاج سید ابوالفضل میرلوحی از شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید جمع آوری شده و توسط استاد شفیعی ترجمه شده است. موضوع جلد اول این کتاب برگزیده ای از فضایل و مناقب امیرالمومنین علیه السلام از شرح ابن ابی الحدید معتزلی (م، ۶۵۵ ق) است و موضوع جلد دوم شرحی از وقایع بعد از رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و گوشه ای از زندگانی حضرت علی علیه السلام که آن هم برگزیده شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید است.
- دارالجنون عشق، دیوان اشعار استاد است که به همراه کتاب نورالیقین پس از وفات ایشان به چاپ رسیده است.
- ترجمه دست نوشته آیت الله ارباب در مورد «لک وحدانیة العدد». (این مکتوب در کتاب آثار و افکار حکما و عرفای مشهور اصفهان چاپ شده است).
- سخن آشنا؛ شرح عرفانی اخلاقی نهج البلاغه، با مقدمه دکتر سید محمدباقر کتابی. این کتاب درس های نهج البلاغه استاد است که توسط شاگردانشان جمع آوری و تدوین شده است.
ویژگی‌های علمی
استاد حسین شفیعى، الفیه ابن مالک و سیوطى و مغنى در صرف و نحو را به خوبى در حافظه داشت و گاهى تدریس مى‌نمود. مطوّل تفتازانى در معانى و بیان و کتاب شمسیه و شرح مطالع در حافظه علمى او به خوبى قرار گرفته بود.
با دنیاى فقه و اصول آشنایى کامل داشت و کتابهاى معمول در این علوم مثل تبصره علامه، مختصرالنافع محقق حلّى، شرح لمعه و شرح کبیر (ریاض) تا قوانین میرزاى قمى و معالم‌الاصول و مکاسب شیخ انصارى را در خدمت استادان مبرز فرا گرفته بود و تدریس می کرد.
همچنین در علوم عقلى و فلسفى و کلامى مثل کتاب تجرید و منظومه حاجى سبزوارى و اسفار ملاصدرا رنجها برده بود.[۱] با سفر به شهرهای قم و تهران از محضر بزرگان علم و استفاده برد، با افراد بسیار مجالست نمود، با نحله های گوناگون فکری آشنا شد و از محضر اوتاد و رجال شریعت و طریقت و مکتب بزرگان فلسفه و عرفان بهره ها برد.
در اصلاح و پرورش نفس مجاهدتها کرد و سرانجام نجات و صلاح خویش را در «عشق» یافت.[۲] گرچه تحصیلات وی در حوزه و نزد اساتید بزرگ آن بود، ولی به تأسی از استاد خود حاج آقا رحیم ارباب و ایشان نیز به پیروی از استاد خود جهانگیرخان قشقایی لباس روحانیت نپوشید.
استاد حسین شفیعى با آثار شاعران بزرگ عرفان و ادب فارسى آشنایى کامل داشت؛ مثنوى مولانا انیس همیشگى او بود، مطالعه در آثار عطار، سنائى، سعدى و مخصوصا حافظ سهمى از زندگى روزمره او را اشغال کرده بود.[۳]
حسین شفیعی استاد مسلم نهج البلاغه و حافظ آن بود، با نهج البلاغه مولا امیرالمومنین علیه السلام زندگی می کرد و پایه اعتقادات و روش زندگی اش را بر اساس آن قرار داده بود.
وی کتابشناس بی نظیری در شناخت کتاب های خطی از نظر نگارش، جلد، سبک و ... بود.[۴] از خدمات بزرگ او شناساندن قبور علما و عرفا در شهر اصفهان بود که با همکاری شهردار وقت، آرامگاه این بزرگان احیا گشته و اینک تخت فولاد اصفهان که گنجینه عالمان و عارفان برجسته در طول سالیان دراز بوده است، زیارتگاه اهل دل و معنا است.
حوزه تدریس
بیشترین تلاش مرحوم حسین شفیعی در مسیر تربیت شاگردان بود و الحق که در این راه نهایت تلاش خویش را انجام داد. سالهاى طولانى، خانه خود را محل تدریس قرار داده بود، هر روز چندین درس مى‌داد؛ براى خانمها جدا و براى آقایان هم جدا تدریس مى‌نمود.
گاهى از کتب عرفان مثل منازل السائرین، شرح فصوص‌الحکم، مصباح الانس، شرح گلشن راز، تائیه ابن فارض و امثال اینها تدریس مى‌نمود و زمانى کتب اخلاقى مانند مکارم‌الاخلاق، مشکوة‌الانوار، تحف العقول، ارشاد القلوب، چهل حدیث امام خمینى علیه‌الرحمه را بیان مى‌نمود و گاهى منطق و فلسفه، مثل منظومه حاجى سبزوارى و اسفار ملاصدرا را حوزه درس خود قرار مى‌داد و زمانى هم به تدریس فقه مى‌پرداخت. ولى در تدریس و بیان نهج‌البلاغه حالتى ملکوتى مى‌یافت، بیانات او از دل برمى‌خاست لاجرم بر دلها مى‌نشست.
مى‌توان گفت که او عاشقِ یافتن علم و فضیلت و تدریس و بخشش آنها به عاشقان دین و دانش راستین بود، معمولا براى مطالب استناد به اشعار مولانا مى‌نمود و خود در هاله‌اى از نور و معنویت قرار مى‌گرفت. گاهى محفل درس او به شرح مثنوى یا غزلیات حافظ برگزار مى‌گردید. استاد شفیعى خود در سرودن شعر استاد بود و اشعار نغزى در عرفان و اخلاق به صورت قصیده و غزل دارد.
ایشان مدتی نیز در دوره کارشناسی ارشد فلسفه در دانشگاه اصفهان به تدریس اخلاق، حکمت عملی و «فتوحات مکیه» ابن عربی مشغول بود. علی کرباسی زاده اصفهانی و عبدالقائم شوشتری از افرادی بودند که نزد او شاگردی کرده‌اند.
وفات
مرحوم حاج آقا حسین شفیعى، به سال ۱۳۷۸ چشم از جهان فرو بست و در قطعه نام آوران باغ رضوان اصفهان به خاک سپرده شد.
پانویس
منابع
- درس های نهج البلاغه استاد شفیعی، سخن آشنا، اصفهان، انتشارات کانون پژوهش، جلد اول، ۱۳۸۶.
- دکتر اعظم رجالی، آثار و افکار حکما و عرفای مشهور اصفهان، دانشگاه آزاد خوراسکان، چاپ اول، ۱۳۸۳.
- حسین شفیعی، وبگاه شهرداری اصفهان، بازیابی: ۸ دی ۱۳۹۶.
- حسین شفیعی، دارالجنون عشق به انضمام نورالیقین، انتشارات همشهری، چاپ اول، زمستان ۱۳۷۹.
