آیه 11 سوره زخرف
| <<10 | آیه 11 سوره زخرف | 12>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
و آن خدایی که از (باران) آسمان آبی به قدر و اندازه نازل کرد و به آن صحرا و دیار مرده خشک را زنده گردانیدیم. همین گونه شما هم (از قبرها) بیرون آورده می‌شوید.
و آنکه از آسمان آبی به اندازه نازل کرد، پس به وسیله آن سرزمینی مرده را زنده کردیم، [و] همین گونه [درقیامت از گورها] بیرون آورده می شوید؛
و آن كس كه آبى به اندازه از آسمان فرود آورد، پس به وسيله آن، سرزمينى مرده را زنده گردانيديم؛ همين گونه [از گورها] بيرون آورده مى‌شويد.
و آن كه از آسمان آب فرستاد، به اندازه. و بدان سرزمين مرده را زنده كرديم. شما نيز اينچنين از گورها بيرون آورده شويد.
همان کسی که از آسمان آبی فرستاد بمقدار معیّن، و بوسیله آن سرزمین مرده را حیات بخشیدیم؛ همین گونه (در قیامت از قبرها) شما را خارج می‌سازند!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
- انشرنا: نشر در اصل به معنى گستردن و گسترده شدن است لازم و متعدى هر دو به كار رود، نشر و انشار به معنى زنده كردن نيز آيد « «نشر اللَّه الموتى و انشرهم: احياهم»» در آيه به معنى زنده كردن است.
- بلدة: سرزمين، ديار. آن به معنى شهر نيست.[۱]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ الَّذِي نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً كَذلِكَ تُخْرَجُونَ «11»
و آن كس كه از آسمان به اندازه‌اى معيّن، آبى فرو فرستاد، پس به واسطه‌ى آن، سرزمين مرده را زنده كرديم، شما نيز اين گونه (از قبرها) خارج مى‌شويد.
وَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْواجَ كُلَّها وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْفُلْكِ وَ الْأَنْعامِ ما تَرْكَبُونَ «12»
و همان كسى كه همه‌ى جفتها را آفريد و براى شما كشتى‌ها و چهارپايان قرار داد كه بر آنها سوار شويد.
نکته ها
در آيه‌ى قبل سخن از توحيد بود، در اين آيه اشاره‌اى به معاد شده است.
كلمه «قدر» يا به معناى اندازه است، يا به معناى تقدير و برنامه. يعنى باران را به اندازه
جلد 8 - صفحه 439
معيّن فرستاد يا باران را طبق برنامه فرستاد. «1»
ظاهراً مراد از «الْأَزْواجَ»، گياهان است. زيرا اين كلمه پس از نزول باران و حيات زمين مطرح شده است و بر اساس آيات ديگر قرآن، قانون زوجيّت در آنها برقرار است. «أَزْواجاً مِنْ نَباتٍ شَتَّى» «2»
در آيات قبل، سخن از راه بود و در اين آيات، سخن از وسيله‌ى سير و سفر در خشكى و دريا. چهارپايانى چون اسب و استر و شتر يا كشتى‌هاى كوچك و بزرگ.
پیام ها
1- تمام قطرات باران، حساب و كتاب دارد. «نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ»
2- به اندازه باريدن باران، نعمتى بس بزرگ است. «بِقَدَرٍ»
3- خداوند كارها را به وسيله‌ى اسبابى كه خود آفريده انجام مى‌دهد. (باران را سبب حيات زمين قرار داده است) «فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً»
4- آب سرچشمه حيات است. «فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً»
5- فصل بهار و رويش گياهان نمونه‌اى از رستاخيز است. «كَذلِكَ تُخْرَجُونَ»
6- زنده شدن انسان‌ها در قيامت اجبارى است. «تُخْرَجُونَ»
7- زوجيّت مخصوص انسان يا حيوان نيست. «خَلَقَ الْأَزْواجَ كُلَّها»
8- صنعت انسان با الهام الهى و با استفاده از قوانينى است كه او در آفرينش، به وديعه گذارده است. «جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْفُلْكِ»
9- چه مركب‌هاى طبيعى چون حيوانات و چه مركب‌هاى صنعتى همچون كشتى‌ها، هر دو از نعمت‌هاى الهى هستند. جَعَلَ لَكُمْ ... ما تَرْكَبُونَ
«1». تفسير راهنما.
«2». طه، 53.
تفسير نور(10جلدى)، ج8، ص: 440
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ الَّذِي نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً كَذلِكَ تُخْرَجُونَ «11»
وَ الَّذِي نَزَّلَ: و او آن خدائى است كه نازل فرمود، مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ:
از آسمان يا از ابر باران را به اندازه حاجت بر وفق مصلحت بلاد و عباد نه بر وجه افراط كه سبب غرق باشد مانند طوفان نوح عليه السلام كه آثار غضب الهى بود، و نه بر طريق تفريط كه مزارع را كافى نباشد.
بيان:
آيه شريفه دال است بر آنكه ذات سبحانى فاعل مختار و نزول باران به تقديرات الهى است لكن به شآمت افعال قبيحه بندگان، گاهى مقتضى شود هلاك جمعى را به غرق، و زمانى به قحط و خشكسالى براى تنبه و گوشمالى آنان كه برگردند و توبه نمايند.
فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً: پس زنده گردانيم به آن جايگاهى كه مرده است، يعنى زمين خشك شده را به اخراج گياه و نبات از آن، كَذلِكَ تُخْرَجُونَ:
چنانچه زمين مرده را زنده ساختيم به روئيدن نباتات، همچنين بيرون آورده خواهيد شد از قبور در وقت نشور پس از زنده شدن. حق تعالى اشاره فرموده كه زنده نمودن نفوس بعد از مردن، مانند زنده نمودن زمين است بعد از مردن و
جلد 11 - صفحه 457
دروس و يبوست كه خشك شده باشد از نباتات و طراوت و نضارت كه از همان ماده ارضيه احيا شود و به طراوت آيد به سبب نبات.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ الَّذِي نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً كَذلِكَ تُخْرَجُونَ «11» وَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْواجَ كُلَّها وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْفُلْكِ وَ الْأَنْعامِ ما تَرْكَبُونَ «12» لِتَسْتَوُوا عَلى ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْكُرُوا نِعْمَةَ رَبِّكُمْ إِذَا اسْتَوَيْتُمْ عَلَيْهِ وَ تَقُولُوا سُبْحانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ «13» وَ إِنَّا إِلى رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ «14» وَ جَعَلُوا لَهُ مِنْ عِبادِهِ جُزْءاً إِنَّ الْإِنْسانَ لَكَفُورٌ مُبِينٌ «15»
ترجمه
و آنكه فرو فرستاد از آسمان آبى باندازه پس زنده گردانديم بآن زمين بلد مرده را اينچنين بيرون آورده ميشويد
و آنكه آفريد اصناف و انواع مخلوقات را تمامى و قرار داد براى شما از كشتى‌ها و چهارپايان آنچه سوار ميشويد
تا قرار گيريد بر پشتهاى آن پس ياد كنيد نعمت پروردگارتان را چون قرار گيريد بر آن و بگوئيد منزّه است آنكه رام گردانيد براى ما اين را و نبوديم ما مر آن را قادران بر سوارى
و همانا ما بسوى پروردگارمان هر آينه بازگشت كنندگانيم
و قرار دادند براى او از بندگانش پاره‌ئى را همانا آدمى هر آينه ناسپاس آشكارى است.
تفسير
خداوند متعال آن ذات كثير البركاتى است كه نازل ميفرمايد از آسمان باران رحمت خود را بر بندگان بقدر حاجت ايشان پس زنده ميفرمايد بآن آب زمينهاى مرده بائر بلاد را بهمين نحو وقتى كه ميخواهد قيامت برپا شود بارانيكه موجب زنده شدن مردگان است مى‌آيد و مردم از قبرها بيرون ميآيند مانند گياهان از خاك بتفصيلى كه تاكنون مكرّر ذكر شده است و آن خداوندى است كه خلق فرموده است اصناف حيوان و انواع نبات و اقسام جماد و ازواج آنها را از پرنده و چرنده و درنده و خزنده و بحرى و برّى و اهلى و وحشى از نر و ماده و گل و گياه و اشجار و اثمار و سائر اشياء خوب و بد و شيرين و تلخ و نافع و مضرّ كه هر يك با نقطه مقابل خود جفت است و بنابر اين محتمل است ازواج بمعناى اصناف و انواع باشد و محتمل است بمعناى جفتها و قرار داد براى استفاده بندگان خود از جنس كشتيها و چهارپايان آنچه را كه سوار ميشوند بر آن در دريا و در صحرا مانند شتر تا مستوى و مستقيم و قرار گيرند بر پشتهاى آنها پس ياد نمايند نعمت و رحمت پروردگار خودشان را كه شامل حال آنها شده در موقع سوارى و بگويند براى اداء شكر اين نعمت منزّه است آن خدائى كه مسخّر نمود براى ما اين مركوب را و اگر خواست او نبود ما طاقت و قدرت و تمكّن از سوارى آنرا نداشتيم چون باد باختيار ما نبود كه هر جا بخواهيم
جلد 4 صفحه 596
كشتى را ببرد و شتر با اين بزرگى و قوّت ذليل و اسير ما و اطفال ما نميگشت و رام نميشد كه باين سهولت بما سوارى دهد و روزى هم بيايد كه ما در تابوت گذارده شده باشيم و بسوى پروردگارمان رهسپار شويم در كافى از امام رضا عليه السّلام نقل نموده كه در موقع سوارى بگو الحمد للّه الّذى سخّر لنا هذا و ما كنّا له مقرنين و از پدر بزرگوار او نقل نموده كه در سفر خشكى اين آيه را از سبحان الّذى تا آخر بخوان خداوند تو را از افتادن از شتر و چهارپا و آزار آن حفظ خواهد فرمود و ظاهرا و الّذى نزّل عطف است بر آيه سابقه كه بعد از نقل قول كفّار خداوند ابتدا بسخن فرموده بود و از اينجا باز روى سخن معطوف به آنها شده ميفرمايد با آنكه اقرار نمودند كفّار بآنكه خداوند خالق آسمانها و زمين است قرار دادند براى او از بندگانش پاره‌ئى را فرزند مانند يهود و نصارى كه عزيز و مسيح را پسر خدا قرار دادند و مشركين مكّه ملائكه را دختران خدا خواندند ولى چون روى سخن با مشركين بوده قمّى ره و مفسّرين فقط دختران خدا خواندن آنها ملائكه را ذكر نموده‌اند و آيه بعد مؤيّد آنست و بعضى گفته‌اند جزء در لغت بمعناى دختر آمده و اينجا آن مراد است و بعضى جزء را بمعناى نصيب دانسته‌اند و گفته‌اند مراد آنستكه قرار دادند براى خدا از مال بندگانش نصيبى را با آنكه تمام بندگان و اموال آنها مخلوق و مملوك حقيقى حقّند و خداوند منزّه از جسم و لوازم آنست كه توالد و تناسل باشد و بعضى گفته‌اند اطلاق جزء بر ولد بملاحظه آنستكه آن پاره‌ئى از والد است و بنظر حقير جزء در معناى خود استعمال شده ولى مراد از جعل قرار دادن ولد است در هر حال اينها همه كفران نعمت خدا است كه بنده او را نشناسد و از امورى كه لايق مقام او نيست او را تنزيه ننمايد و واضح و آشكار براى خداوند شريك و اولاد قرار دهد لذا خداوند فرموده نوع بشر طبعا كفران نعمت خدا را مينمايد و از اظهار آن استنكاف ندارد.
جلد 4 صفحه 597
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ الَّذِي نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَأَنشَرنا بِهِ بَلدَةً مَيتاً كَذلِكَ تُخرَجُون‌َ «11»
و خداوند آن خدايي است که نازل ميفرمايد از طرف بالا آب را بمقدار معين پس به آن آب زنده مي‌كنيم و برمي‌گردانيم شهرها و بلادهاي مرده را و همين نحو شما پس از مردن بيرون آورده ميشويد.
وَ الَّذِي نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ مراد از سماء طبقات سماوات سبع نيست بلكه مراد از طرف بالاي سر است که اصلا لغت سماء از سموّ است بمعني علوّ و رفعت مقابل دنوّ و ضعة و آسمانها را هم سماوات گفتند به اعتبار رفعت و علوّ آنها است زيرا ابرها بالاي سر ميآيند بتوسط بادها و از هم شكافته ميشوند و مواد مائيه آنها بر زمين نازل ميشود.
فَأَنشَرنا بِهِ بَلدَةً مَيتاً نشور بمعني خروج است چنان که يوم القيمة را يوم- الحشر و النشر مي‌گويند زمين‌هايي که مرده‌اند در فصل خزان و خالي از گياه هستند بواسطه نزول باران از مرده بودن بيرون ميآيند و زنده ميشوند و اينکه دليل بر قدرت پروردگار است که هم مي‌ميراند و هم زنده مي‌كند چنانچه ميفرمايد فَانظُر إِلي آثارِ رَحمَت‌ِ اللّه‌ِ كَيف‌َ يُحي‌ِ الأَرض‌َ بَعدَ مَوتِها إِنَّ ذلِك‌َ لَمُحي‌ِ المَوتي وَ هُوَ عَلي كُل‌ِّ شَي‌ءٍ قَدِيرٌ آيه 49. و ميفرمايد: وَ مِن آياتِه‌ِ أَنَّك‌َ تَرَي الأَرض‌َ خاشِعَةً فَإِذا أَنزَلنا عَلَيهَا الماءَ اهتَزَّت وَ رَبَت إِنَّ الَّذِي أَحياها لَمُحي‌ِ المَوتي إِنَّه‌ُ عَلي كُل‌ِّ شَي‌ءٍ قَدِيرٌ فصلت آيه 39.
كَذلِكَ تُخرَجُون‌َ همين نحو که شما مرده و پوسيده و ريسيده شده‌ايد خداوند شما را زنده مي‌كند و از قبورتان بيرون آورده ميشويد. در بعض آيات بفعل معلوم تعبير فرموده که ميفرمايد خُشَّعاً أَبصارُهُم يَخرُجُون‌َ مِنَ الأَجداث‌ِ كَأَنَّهُم جَرادٌ مُنتَشِرٌ قمر آيه 7- و غير اينها. و در اينجا بفعل مجهول تعبير فرموده که
جلد 16 - صفحه 9
شما را از قبور بيرون مي‌كنند مثل اينكه نمي‌خواهند از قبور بيرون بيايند بجبر و عنف آنها را بيرون مي‌كنند چنان که ميفرمايد قالُوا يا وَيلَنا مَن بَعَثَنا مِن مَرقَدِنا- يس آيه 52- و در اخبار دارد و از آيات هم استفاده ميشود که ملائكه عذاب با غل‌ها و سلاسل ميآيند و آنها را از قبر بيرون مي‌كنند و رو بجهنم ميبرند که ميفرمايد إِذِ الأَغلال‌ُ فِي أَعناقِهِم وَ السَّلاسِل‌ُ يُسحَبُون‌َ فِي الحَمِيم‌ِ ثُمَّ فِي النّارِ يُسجَرُون‌َ مؤمن آيه 73.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 11)- سومین موهبت را که مسأله نزول آب باران و احیای زمینهای مرده است در این آیه به این صورت مطرح می‌کند «همان کسی که از آسمان آبی فرستاد بمقدار معیّن» (وَ الَّذِی نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ).
«و به وسیله آن سرزمین مرده‌ای را حیات بخشیدیم» (فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَیْتاً).
«و همین گونه (که زمینهای مرده با نزول باران زنده می‌شوند شما نیز بعد از مرگ زنده، و از قبرها) خارج خواهید شد» (کَذلِکَ تُخْرَجُونَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج10، ص7
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
