و خدا و رسول خدا را اطاعت کنید و بترسید، که هر گاه روی (از طاعت خدا) بگردانید پس بدانید که بر رسول ما جز آنکه به آشکار حکم خدا را ابلاغ کند تکلیفی نخواهد بود.
و از خدا اطاعت کنید و از پیامبر فرمان برید، و [از مخالفت با خدا و پیامبر] بپرهیزید، پس اگر روی گردانید [سزاوار کیفر می شوید]، و بدانید که بر عهده پیامبر ما فقط رساندن آشکارِ [پیام وحی] است.
و اطاعت خدا و اطاعت پيامبر كنيد و [از گناهان] برحذر باشيد، پس اگر روى گردانديد، بدانيد كه بر عهده پيامبر ما، فقط رساندن [پيام] آشكار است.
خدا و پيامبرش را اطاعت كنيد و پروا كنيد. اگر رويگردان شويد بدانيد كه وظيفه پيامبر ما رسانيدن پيام روشن خداوند است.
اطاعت خدا و اطاعت پیامبر کنید! و (از مخالفت فرمان او) بترسید! و اگر روی برگردانید، (مستحق مجازات خواهید بود؛ و) بدانید بر پیامبر ما، جز ابلاغ آشکار، چیز دیگری نیست (و این وظیفه را در برابر شما، انجام داده است).
And obey Allah and obey the Apostle, and beware; but if you turn your backs, then know that Our Apostle’s duty is only to communicate in clear terms.
And obey Allah and obey the apostle and be cautious; but if you turn back, then know that only a clear deliverance of the message is (incumbent) on Our apostle.
Obey Allah and obey the messenger, and beware! But if ye turn away, then know that the duty of Our messenger is only plain conveyance (of the message).
Obey Allah, and obey the Messenger, and beware (of evil): if ye do turn back, know ye that it is Our Messenger's duty to proclaim (the message) in the clearest manner.
و خدا را اطاعت كنيد و پيامبر را فرمانبردار باشيد و (از نافرمانى) بپرهيزيد. پس اگر روى گردان شديد (و اطاعت نكرديد) بدانيد كه وظيفه‌ى رسول ما تنها ابلاغ آشكار است.
پیام ها
1- فرمان‌هاى حكومتى رسول خدا صلى الله عليه و آله همانند فرمان‌هاى الهى، اطاعتش واجب است. «أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ» (تكرار كلمه‌ى «أَطِيعُوا»، نشانه‌ى دو نوع دستور مى‌باشد؛ دستورات ثابت الهى و دستورات حكومتى پيامبر صلى الله عليه و آله)
2- از خطر سرپيچى فرمان خدا و رسول بترسيم. «وَ احْذَرُوا»
جلد 2 - صفحه 369
3- انسان در انتخاب راه، آزاد است. «فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ»
4- با تخلّف و روى‌گردانى، به كسى جز خود لطمه نمى‌زنيم. فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ ... أَنَّما عَلى رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ
5- شرط ابلاغ احكام الهى پذيرش مردم نيست، ما بايد اتمام حجّت كنيم. فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ ... عَلى رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ
6- وظيفه‌ى پيامبر، تنها ابلاغ رسالت است، نه اجبار و تحميل. «أَنَّما عَلى رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ»
بعد از نهى از خمر و قمار امر به اطاعت خود و پيغمبر صلى اللّه عليه و آله مى‌فرمايد:
وَ أَطِيعُوا اللَّهَ: و اطاعت نمائيد خدا را در اجتناب از خمر و ساير منهيات. وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ: و اطاعت كنيد رسول يعنى حضرت محمّد صلى اللّه عليه و آله را در جميع آنچه شما را از آن نهى فرموده. وَ احْذَرُوا: و حذر كنيد و انديشه نمائيد از مخالفت فرمان خدا و رسول.
نكته- جمع ميان خدا و رسول به جهت آنست كه طاعت هر يك موجب طاعت ديگرى است، زيرا آنچه پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فرمايد به فرموده حق تعالى مى‌فرمايد، پس طاعت او عين طاعت او سبحانه باشد. فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ: پس اگر اعراض كنيد از امر و نهى فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ: پس بدانيد جز اين نيست كه بر رسول ما باشد رسانيدن و ابلاغ روشن؛ يعنى بدانيد ضرر بر رسول نتوانيد رسانيد بسبب اعراض خود؛ چه بر او همين تبليغ رسالت است و آن را به شما رسانيده. و جز اين نيست كه اعراض شما از فرامين الهى، ضرر آن به نفس شما راجع خواهد بود.
در كافى- از حضرت صادق عليه السّلام در اين آيه فرمود: قسم به خدا
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 177
هلاك نشدند كسانى كه پيش از شما بودند، و هلاك نشود كسى تا قيام قائم ما عليه السّلام مگر در ترك ولايت ما و انكار حق ما. و نرفت رسول خدا از دنيا تا لازم گردانيد حق ما را به گردن اين امت. و خداوند تعالى هدايت فرمايد هر كه را خواهد و قبول هدايت نمايد به سوى صراط مستقيم. «1»
اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد پيغمبر را و حذر كنيد پس اگر رو گردان شويد پس بدانيد جز اين نيست كه بر پيغمبر ما رساندن است آشكار.
تفسير
گفته‌اند براى تأكيد نواهى سابقه و بيان اتحاد اطاعت پيغمبر (ص) با اطاعت خدا است و ايجاب حذر از مخالفت عقل و شرع است و آنكه ضرر مخالفت عائد مخالف ميشود نه پيغمبر (ص) چون او بوظيفه خود عمل فرموده است چنانچه در كافى از حضرت صادق (ع) در ذيل اين آيه نقل نموده است كه فرمود قسم بخدا هر كس بهلاكت رسيده تاكنون و برسد بعد از اين تا زمان قيام قائم ما براى ترك ولايت و انكار حق ما است پيغمبر (ص) از دنيا نرفت تا حق ما را بگردن مردم ثابت و لازم فرمود ولى خدا هر كس را بخواهد براه راست هدايت ميفرمايد ..
وَ أَطِيعُوا اللّهَ اطاعت خدا امتثال اوامر و دستورات ديني است که بتوسط پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم ابلاغ بمكلفين شده يا بتوسط رسول باطني که حكم عقل باشد بحسن و لزوم آن که گفتند كلما حكم به العقل حكم به الشرع و بالعكس كلما حكم به الشرع حكم به العقل دو قاعده مسلمه طبق براهين محكمه است.
وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ تكرار لفظ اطيعوا براي اينست که اطاعت رسول در اعمال مولويت که مفاد النَّبِي‌ُّ أَولي بِالمُؤمِنِين‌َ مِن أَنفُسِهِم احزاب آيه 6، است هر نوع تصرفي در جان و مال مؤمنين بفرمايد و هر حكمي که از ناحيه آن صادر شود بايد تمكين باشيد مثلا جعل خليفه، اعطاء لوي، جعل والي و رئيس براي قشون
جلد 6 - صفحه 464
قضاوت و غير اينها پس توهم نشود که اطاعت رسول عين اطاعت خدا است و تكرار زيادي است.
وَ احذَرُوا از ترك امتثال اوامر و نواهي الهي و از مخالفت نبي صلّي اللّه عليه و آله و سلّم در دستورات و قبول نكردن ولايت آن حضرت را.
فَإِن تَوَلَّيتُم بمعني اعراض بترك امتثال و عدم قبول بدانيد که ضرري بر خدا و بر رسول ندارد خود بعقاب و عذاب مبتلي خواهيد شد، اما خداوند غني بالذات است
(گر جمله كائنات كافر گردند
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 92)
و در این آیه به عنوان تأکید این حکم نخست به مسلمانان دستور میدهد که «خدا و پیامبرش را اطاعت کنید و از مخالفت او بپرهیزید» (وَ أَطِیعُوا اللّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ احذَرُوا).
و سپس مخالفان را تهدید می کند که: «اگر از اطاعت فرمان پروردگار سرباز زنید، مستحق کیفر و مجازات خواهید بود و پیامبر صلّی اللّه علیه و آله وظیفه ای جز ابلاغ آشکار ندارد» (فَإِن تَوَلَّیتُم فَاعلَمُوا أَنَّما عَلی رَسُولِنَا البَلاغُ المُبِینُ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
