آیه 91 سوره مائده
<<90 | آیه 91 سوره مائده | 92>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
شیطان قصد آن دارد که به وسیله شراب و قمار، میان شما عداوت و کینه بر انگیزد و شما را از ذکر خدا و نماز باز دارد، پس شما آیا از آن دست برمیدارید؟
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
يوقع: وقوع: به وجود آمدن. ايقاع: به وجود آوردن. «ان يوقع» اينكه بوجود آورد.
عداوة: هر وقت عداوة و بغضاء با هم آيند ، ظاهرا مراد از عداوت، تجاوز ناشى از كينه و مراد از بغضاء، فقط كينه قبلى است.
منتهون: نهى: زجر و منع. انتهاء: ترك كردن و انزجار. «منتهون» ترك كنندگان.[۱]
نزول
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]
شأن نزول:
«شیخ طوسی» گوید: درباره سبب نزول آيه دو قول است:
اول، سعد بن ابىوقاص با مردى از انصار به خوردن شراب مشغول گشت. هر دو مست شدند مرد انصارى در حالت مستى با استخوان شتر بر سر سعد وقاص زد او را مجروح ساخت، سپس اين آية نازل گرديد.[۳]
دوم، وقتى آيه 90 «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ» نازل شد، عمر بن الخطاب گفت: خدايا درباره خمر از براى ما بيانى شافى بفرماى. سپس اين آيه نازل گرديد[۴].[۵]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّما يُرِيدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِي الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ وَ يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ «91»
همانا شيطان مىخواهد به وسيله شراب و قمار، ميان شما دشمنى و كينه بيفكند و شما را از ياد خدا و نماز باز دارد. پس (با اين همه مفاسد) آيا دست برمىداريد؟
نکته ها
با آن كه طبق آمارى كه ارائه مىشود، بسيارى از قتلها، جرائم، تصادفات، طلاقها، امراض روانى، كليوى و ... ناشى از شراب است، امّا قرآن در اين آيه در بيان فلسفهى تحريم، روى دو نكته تأكيد دارد: يكى ضرر اجتماعى يعنى كينه و عداوت و ديگرى ضرر معنوى يعنى غفلت از نماز و ياد خدا.
اين آيه برجستهترين اثر شراب و قمار را بازداشتن از ياد خدا و نماز دانسته است، اكنون جاى اين سؤال است كه اگر كارهاى عادّى مثل: تجارت، ورزش، تحصيل و مطالعه و امثال آن نيز ما را سرگرم كرده و از ياد خدا و نماز بازدارد، آيا مانند شراب و قمار است؟ آرى، هرچه ما را از خدا غافل كند، مانند شراب و قمار، ناپسند است، گرچه اسلام به خاطر لطف و آسان گرفتن، آن را حرام نكرده باشد.
پیام ها
1- هر كس كه عامل كينه و عداوت در ميان مردم شود، مانند شيطان است. إِنَّما يُرِيدُ الشَّيْطانُ ...
2- تحريكات شيطان دائمى است. «إِنَّما يُرِيدُ الشَّيْطانُ»
3- جامعهاى كه در آن عداوت باشد، شيطانى است. إِنَّما يُرِيدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ ...
4- از الفت و وحدت پاسدارى كنيم و با هر آن چه آنها را از بين مىبرد، مبارزه كنيم. «إِنَّما يُرِيدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ»
جلد 2 - صفحه 368
5- الفت و مهربانى بين اهل ايمان، مورد عنايت خاص خداوند است. «إِنَّما يُرِيدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ»
6- قمار و شراب، ابزار كار شيطان براى ايجاد كينه و دشمنى است. إِنَّما يُرِيدُ الشَّيْطانُ ... فِي الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ
7- نماز برترين سمبل ياد خداست. (با اينكه نماز ذكر خداست، نام آن جداگانه آمده است) «عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ»
8- بيان فلسفهى احكام، يكى از عوامل تأثير كلام در ديگران است. الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ ... فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ
9- با تمام عواملى كه باعث ايجاد كينه و دشمنى مىشود، بايد مبارزه كرد. يُرِيدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ ... فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ
10- در صدر اسلام برخى از مسلمانان، على رغم تحريم شراب و قمار، باز بدان مشغول بودند، مورد توبيخ خداوند قرار گرفتند. «فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ»
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- پرش به بالا ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 3، ص 231.
- پرش به بالا ↑ صاحب كشف الاسرار از مفسرين عامه از عمرو بن شرجيل روايت كند كه عمر بن الخطاب دعا ميكرد و مى گفت: بار خدايا از براى ما درباره خمر بيانى شافى و كامل بفرماى كه داراى حكم آشكار و روشنى باشد. خداوند آيه «يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ» آيه 219 سوره بقره را نازل كرد. وقتى كه عمر اين آيه را شنيد آن را قانعكننده نيافت و گفت: خدايا بيانى از اين شافى تر مى خواهم سپس آيه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاتَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُكارى » آيه 43 سوره نساء نازل شد. وقتى اين آيه را شنيد، گفت: از خداوند بايد از اين آية شافى تر خواست زيرا خمر مال را از بين مى برد و عقل را زائل ميسازد. سپس آيات 90 و 91 اين سوره نازل گرديد تا آنجا كه فرمايد (آيا از آن دست برميداريد؟) بعد از نزول اين آيات عمر گفت: اكنون دست برميداريم و ترك مينمائيم.
- پرش به بالا ↑ زمخشرى يكى ديگر از بزرگان مفسرين عامه در كتاب ربيع الابرار چنين گويد: خداوند درباره خمر سه آية نازل فرمود كه يكى از آنها آيه «يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ» است. بعد از نزول اين آية مسلمين كم و بيش شراب مى خوردند و بعضى هم ترك نموده بودند تا اين كه مردى از مسلمين شراب نوشيد و با حال مستى به نماز ايستاد و در نماز به هذيانگوئى پرداخت سپس آية «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاتَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُكارى » نازل گرديد. باز هم بعضى از مسلمين از نوشيدن شراب صرفنظر نمى كردند تا اين كه عمر بن الخطاب روزى از اثر نوشيدن شراب و مست شدن با حالت مستى با استخوان شتر بر سر عبدالرحمن بن عوف كوبيد و سر او را شكست سپس با همان حالت براى شهداء بدر با شعر، اسود بن يغفر نوحهسرائى نمود. خبر به رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم رسيد با حالت غضب به راه افتاد به قسمى كه رداى او به زمين كشيده ميشد و چيزى را در دست گرفت كه با آن عمر را مضروب سازد. سپس فرمود: اعوذ باللّه من غضب اللّه و غضب رسوله، سپس اين آية نازل گرديد و عمر گفت: اكنون ترك مينمائيم و از نوشيدن شراب صرفنظر مى كنيم.
- پرش به بالا ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 315.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.