آیه 54 سوره مائده
<<53 | آیه 54 سوره مائده | 55>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
ای گروهی که ایمان آوردهاید، هر که از شما از دین خود مُرتَد شود به زودی خدا قومی را که بسیار دوست دارد و آنها نیز خدا را دوست دارند و نسبت به مؤمنان سرافکنده و فروتن و به کافران سرافراز و مقتدرند (به نصرت اسلام) برانگیزد که در راه خدا جهاد کنند و (در راه دین) از نکوهش و ملامت احدی باک ندارند. این است فضل خدا، به هر که خواهد عطا کند و خدا را رحمت وسیع بیمنتهاست و (به احوال همه) دانا است.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
يرتد: ردّ: برگرداندن. ارتداد: برگشتن. «من يرتد» آن كس برگردد.
اذلة: جمع ذليل. مراد از آن در اينجا متواضعان و فرمانبران هستند.
اعزة: عزيزها. پرتوانها. عزت به معنى توانايى است.
لومة: لوم و لومة: سرزنش، ملامت.[۱]
نزول
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۲]
شأن نزول:
«شیخ طوسی» گوید: درباره شأن و نزول اين آيه چهار قول است:
اول، حسين و قتادة و ضحاك و ابن جريج گويند: درباره ابوبكر نازل گرديده است.
دوم، سدى گويد: درباره انصار نزول يافته است.
سوم، مجاهد بنا به روايت منقول از پيامبر گويد: درباره اهل يمن نازل شده است و اين قول را طبرى به خاطر روايت منقول از رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم پسنديده است و نيز گويند: كه آنان از اقوام ابوموسى اشعرى بوده اند كه در زمان عمر بن الخطاب به او وارد شدند و نيز به اسلام نصرت و يارى مؤثرى نمودند.
چهارم، از امامين باقر و صادق عليهماالسلام و نيز از حذيفه و عمار و ابن عباس روايت شده كه درباره اهل بصره و كسانى كه با امام على مرتضى عليهالسلام به جنگ پرداختند، نازل گرديده. چنان كه از امام مرتضى روايت شده كه در هنگام جنگ بصره فرمود: به خدا قسم تا به امروز اهل اين آيه به جنگ و كارزار نپرداخته بودند سپس آيه را تلاوت فرمود.
همچنانى كه روايت مزبور را حذيفه و عمار و ديگران هم روايت و نقل نموده اند و تنها موضوعى كه تأويل مزبور را در قول چهارم تقويت ميكند آنست كه خداوند اوصافى را كه در آيه ذكر فرموده تمام و كمال در امام مرتضى عليهالسلام مى يابيم كه از هر حيث تمامى صفات مذكور در آيه را واجد و دارا مى باشند[۳].[۴]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ يُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ «54»
اى كسانى كه ايمان آوردهايد! هر كس از شما كه از دين خود برگردد (به خدا ضررى نمىزند، چون) خداوند در آينده قومى را خواهد آورد كه آنان را دوست دارد و آنان نيز خدا را دوست دارند. آنان نسبت به مؤمنان نرم و فروتن و در برابر كافران سرسخت و قاطعند، در راه خدا جهاد مىكنند و از ملامت هيچ ملامتكنندهاى نمىهراسند. اين فضل خداست كه به هر كه بخواهد (وشايسته ببيند) مىدهد و خداوند وسعتبخش بسيار داناست.
نکته ها
در روايت است: «چون اين آيه نازل شد، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله دست به شانهى سلمان فارسى
جلد 2 - صفحه 316
زد و فرمود: هموطنان تو مصداق اين آيهاند». «1»
در آيات قبل، خطر سلطه كفّار و منافقان مطرح بود، اينجا سخن از ارتداد است. شايد اشاره به اين باشد كه نفاق و دوستى و رابطه با كفّار و پذيرش سلطه آنان، به ارتداد مىانجامد.
امام باقر عليه السلام دربارهى «يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ» فرمود: «مراد علىّ عليه السلام و شيعيان اويند». «2»
در روايات شيعه و سنّى آمده است كه پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله در جنگ خيبر، پس از ناكامى فرماندهان در فتح قلعههاى دشمن فرمود: «به خدا سوگند فردا پرچم را به دست كسى مىدهم كه خدا و رسولش او را دوست دارند، او هم، خدا و رسول را دوست دارد و پيروزى را به ارمغان مىآورد. آنگاه پرچم را به دست على عليه السلام داد». «3»
پیام ها
1- مؤمن بايد به فكر عاقبت خود باشد، چه بسا مؤمنانى كه مرتدّ شوند. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ»
2- رهبر روشن ضمير، بايد احتمال ارتداد و برگشت پيروان خود را بدهد. «مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ»
3- كفر يا ارتداد گروهى از مؤمنان، به راه خدا ضربه نمىزند. فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ ...
4- زمينه ارتداد، نداشتن معرفت و محبّت نسبت به دين و خداست. «يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ»
5- خداوند، نيازى به ايمان ما ندارد. «فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ»
6- در راه ايمان و شكستن سنّتها و عادات جاهلى نبايد از سرزنشها و
«1». تفسير نورالثقلين.
«2». تفسير فراتكوفى، ص 123.
«3». احقاقالحقّ، ج 3، ص 200.
جلد 2 - صفحه 317
هوچىگرىها و تبليغات سوء دشمن ترسى داشت و تسليم جوّ و محيط شد. «لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ»
7- رفتار مسلمان، نرمش با برادران دينى و سرسختى در برابر دشمن است و هيچ يك از خشونت و نرمش، مطلق نيست. «أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ»
8- فضل خدا تنها مال و مقام نيست، محبّت خدا و جهاد در راه او و قاطعيّت در دين هم از مظاهر لطف و فضل الهى است. «ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ»
9- دوستى متقابل ميان خدا و بنده، از كمالات بشر است. «يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ»
10- با نويد جايگزينى ديگران، جلو يأس و ترس را بگيريد. مَنْ يَرْتَدَّ ... فَسَوْفَ يَأْتِي ... وَ لا يَخافُونَ
11- مؤمن واقعى كسى است كه هم عاشق و هم محبوب خدا باشد. «يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ»
12- كسى كه ايمان واقعى دارد، هرگز در برابر كافران احساس حقارت نمىكند. «أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ»
13- دلى كه از محبّت خدا خالى شد، بيمار و وابسته به كفّار مىشود، ولى دلى كه از مهر خدا پر است هرگز وابسته نمىشود. فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسارِعُونَ فِيهِمْ ... يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ ... أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ
14- اسلام رو به گسترش است، تنها به ريزشها نگاه نكنيم به رويشها نيز نگاه كنيم. مَنْ يَرْتَدَّ ... يَأْتِي اللَّهُ
15- در آينده پرچم اسلام را كسانى بدست خواهند گرفت كه عاشق خدا و مجاهد و با صلابت باشند. يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ ... أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ يُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ
16- جنگ روانى، در مؤمنان واقعى اثرى ندارد. «لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ»
17- فضل خداوند، محدود نيست؛ ليكن به هركس به قدر حكمتش عطا مىكند.
18- اگر خداوند به شخصى لطفى كرد، آگاهانه است. «واسِعٌ عَلِيمٌ»
تفسير نور(10جلدى)، ج2، ص: 318
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
- پرش به بالا ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 3، ص 231.
- پرش به بالا ↑ ثعلبى كه از مفسرين عامه است در تفسير خود چنين گويد: كه اين قسمت از آيه «فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ» درباره على عليهالسلام نازل شده است. چنان كه صاحب نهج البيان نيز به نقل از امامين باقر و صادق علیهماالسلام گويد: كه درباره امام مرتضى علیهالسلام نازل شده و در تفسير على بن ابراهيم آمده كه درباره امام قائم عليهالسلام و اصحاب او نازل شده كه در راه خدا مجاهده نمايند.
- پرش به بالا ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص 291.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.