اعلام الدین فی صفات المومنین (کتاب)
مؤلّف
حسن بن ابی‌الحسن دیلمی (از علمای قرن هشتم هجری قمری)
زندگی‌نامه
تاریخ ولادت و فوت مؤلف به طور دقیق مشخص نیست و آنچه مسلم و قطعی است، این كه او از علمای قرن هشتم هجری قمری بوده است. سید محمدامین عاملی، وفات او را در سال 841 ذكر كرده است.
با بهره‌گیری از كلمات بزرگان علم پیرامون صفات او می‌توان چنین گفت: كه دیلمی، عارفی نامدار و فرزانه و متبحر در فقه، حدیث، عرفان و مغازی و سیره و از نامداران حوزه‌های علمیه شیعه بوده است. از حیث اعتماد و وثاقت او همین بس كه علامه مجلسی كتاب ارزشمند اعلام‌الدین و ارشادالقلوب آن بزرگوار را در بحارالانوار نقل كرده است. دیلمی در بین علمای شیعه از جایگاه شایسته و والایی برخوردار است.
تألیفات
ارشاد القلوب الی الصواب، غررالاخبار و دررالاثار، اعلام‌الدین فی صفات المؤمنین اربعون حدیثاً.
معرفی اجمالی كتاب
موضوع كتاب در اصول و فروع دین و فضائل و رذائل اخلاقی و اعمالی بوده و یكی از مآخذ بحارالانوار می‌باشد.
دیلمی در كتاب خود «البرهان علی ثبوت الایمان»، كتاب ابوالصلاح را كه یك دوره فشرده اصول عقاید است و همچنین «الاربعون حدیثاً» تألیف ابن ودعان را هم به صورت كامل آورده است. او سند روایات را به علت مشهور بودن احادیث حذف کرده است با ابن همه ذكر می‌كند ولی روایات او را به جهت وثاقت و مقام دیلمی مستند دانسته‌اند.
دیلمی كتاب خود را طوری ترتیب داده كه هر كس با مطالعه آن با یك دروه اصول و فروع دین به صورت استدلالی و از راه روایات آشنا می‌شود.
او ابتدای كتاب خود را به بحث اصول دین اختصاص داده و مباحثی مانند اثبات وجود خدا با راه‌های عقلی، توحید، عدل و وجوب عصمت و راه‌های اثبات احكام شرع را بیان كرده پس از آن كلمات مبسوطی از ائمه علیهم‌السلام را در باب توحید ذكر نموده است.
بحث علم و جهل و ارزش علم و عالم از دیدگاه روایات، بحث بعدی كتاب می‌باشد. سپس بحث عظمت قرآن صفات مؤمن و اقسام مؤمنین را به طور مفصل بیان كرده است.
او مواعظ و وصایایی از پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم‌السلام را آورده و بحث مفصلی در ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ضمیمه كتاب خود كرده است و در خاتمه نصایح و مواعظی از امام علی علیه‌السلام را بیان نموده است.
وضعیت نشر
كتاب اعلام‌الدین در یك جلد به زبان عربی از طرف مؤسسه آل البیت قم، در سال 1408 هـ.ق به چاپ رسیده است.
منابع
حافظ فرزانه/ مرکز مطالعات و پژوهش‌هاي فرهنگي حوزه علميه، سایت اندیشه قم
