حدیث مقلوب
«قلب» در لغت، به معنای «وارونه و جا به جا کردن» است.
و حدیث مقلوب که یکی از دوازده قسم حدیث ضعیف می باشد؛ حدیثی است که عبارتی از متن آن پس و پیش شده باشد یا اسماء همگی یا بعضی از راویان سلسله سند به شخص یا به اشخاص دیگری تبدیل شود.[۱]
یا نام دو راوی که در سلسله سند هستند پس و پیش آورده شود.[۲]
یا راویی را که در سند حدیثی است در سند حدیثی دیگر داخل کنند. (که نوع اخیر را مرکب نیز گویند) یا بعض الفاظ متن را مقدم و مؤخر بیاورند، مانند حدیث: سبعة یظلهم الله فی عرشه... (فمنهم) رجل تصدق بصدقة فاخفاها حتی لاتعلم یمینه ما تنفق بشماله) که اصل آن (حتی لاتعلم شماله ما تنفق بیمینه) می باشد.[۳]
گاهی این عمل اشتباهاً انجام می شده و گاهی برای امتحان و اختبار محدث صورت می گرفته، مانند آزمایش اهل بغداد از بخاری. گاهی نیز این کار برای بهتر جلوه دادن حدیث می شود.[۴]
قلب متني، در جايي است که کلمهاي از يک متن با کلمه ديگري از همان متن، جا به جا شده باشد.
پانویس
- ↑ قواعد التحدیث ص 132. او کانت المخالفة بتقدیم و تاخیر فی الاسماء المقلوب. (شرح نخبه، ص34)
- ↑ مانند محمد بن احمد بن عیسی در رجال شیعه که نام صحیحش احمد بن محمد بن عیسی است و مانند کعب بن مرة در رجال اهل سنت که مرة بن کعب است. خطیب بغدادی را کتابی است در این موضوع، به نام (رفع الاتیاب فی المقلوب من الاسماء والالقاب).
- ↑ تمام حدیث را در درایه مروج، ص104 ببینید.
- ↑ و هو حدیث یروی بطرق آخر لیکون اجود منه، فیرغب فیه.(درایه شهید، ص69)
منابع
- درایه الحدیث، کاظم مدیر شانه چی.
- آسیب شناخت حدیث، عبدالهادی مسعودی.
- لغت نامه دهخدا، ذیل حدیث مقلوب.