المسلسلات (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جامع الاحادیث النبویه.jpg
نویسنده جعفر بن احمد قمی
موضوع احادیث شیعه
زبان عربی
تعداد جلد ۱
تصحیح محمد حسينى نيشابورى

«المُسلسلات» از آثار جعفر بن احمد بن على قمى، محدث‌ و فقیه‌ شیعه در قرن ۴ قمری، مشتمل بر احادیثى است که زنجیره راویانش همه بر یک حالت یا صفت مى‌باشند. این رساله در مجموعه‌ای با عنوان «جامع الأحادیث النبویة» به همراه پنج کتاب دیگر باقی مانده از مؤلف، به چاپ رسیده است.

مؤلف

«ابومحمد جعفر بن‌ احمد بن‌ علی‌ قمی‌» معروف به «ابن رازی»، محدث‌ و فقیه‌ امامی در قرن ۴ قمری و از مشایخ شیخ صدوق است. شیخ صدوق در کتاب‌های مختلف خود از او روایت نقل کرده و در همه آن‌ها او را فقیه توصیف نموده و از خداوند برای او طلب رضایت می‌‌کند.

ابن رازی کتابهای حدیثی بسیاری تألیف کرده، اما بسیاری از آنها از بین رفته است. اثر معروف او با نام «جامع الأحادیث» به همراه پنج کتاب دیگر باقی مانده از او در یک مجموعه به چاپ رسیده است، که آنها عبارتند از: المسلسلات، الغایات، العروس، نوادر الاثر فی علی خیرالبشر و الاعمال المانعة من دخول الجنة.

معرفی کتاب

نام مشهور این کتاب "المسلسلات" است و علامه مجلسی به هنگام ذکر مصادر بحارالانوار با عنوان "الاخبار المسلسله" از آن یاد نموده است.[۱] این کتاب به عنوان یکی از رساله های مجموعه "«جامع الأحادیث» به همراه پنج رساله دیگر" اولین بار توسط علامه شعرانی در سال تصحیح شد.[۲]

کتاب "المسلسلات"، شامل چهل حدیث مسلسل در ۳۸ صفحه است. حدیث مسلسل، نوعى از احادیث است که زنجیره راویانش همه بر یک حالت یا صفت یا گفتار و کردار مى باشند؛ گاهى هم تسلسل در تشابه نام، کنیه، لقب، نام پدر، شهر و یا عناوینى مثل خلافت، قرائت، فقاهت و... است.[۳] این کتاب از مصادر بحارالانوار و مستدرک الوسائل محدث نوری است.[۴]

دو نمونه از مسلسلات این کتاب چنین است:

  • «... قال حدثنی أبوالحسن (محمد بن عبدالرحیم التسترى) قال حدثنی أبوالحسن (على بن احمد البصرى التمار) قال حدثنی أبوالحسن (على بن محمد الواقدى) قال حدثنی الحسن (حسن بن عرفة) قال حدثنی الحسن (حسن بن ابى الحسن البصرى) قال حدثنی الحسن علیه السلام: «إنّ أحسنَ الحَسَن الخُلق الحَسن».
  • «... حدثنا أبوالحسن محمد بن جعفر الحلوانی، حدثنا على بن محمد بن جعفر الأهوازی، مولى الرشید، حدثنا بکر بن أحمد القصرى، حدثتنا فاطمة بنت علی بن موسى الرضا، حدثتنی فاطمة و زینب و أم کلثوم بنات موسى بن جعفر، قلن حدثتنا فاطمة بنت جعفر بن محمد الصادق، حدثتنی فاطمة بنت محمد بن علی، حدثتنی فاطمة بنت علی بن الحسین، حدثتنی فاطمة و سکینة ابنتا الحسین بن على، عن أم کلثوم بنت فاطمة بنت النبی صلى الله علیه و آله، عن فاطمة بنت رسول الله صلى الله علیه و آله رضی عنها، قالت: «أنسیتُم قول رسول الله یوم غدیر خم: من کنتُ مولاه فعلی مولاه؟ و قوله: أنت مِنّی بمنزلة هارون من موسى؟».

در مقدمه مصحح (سید محمد حسینى نیشابورى) آمده است: «این کتاب نه اولین تصنیف در باب مسلسلات است و نه آخرین؛ نمونه آن، «الجواهر المکلّلة فی الأحادیث المسلسلة» از سخاوى است که مؤلفش، ۱۰۱ مورد از این دست را جمع آورى کرده و نام برخى از گردآورندگان را از قدما و متأخران عامه ذکر کرده است.»

پانویس

  1. بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۹.
  2. نقد و بررسی جامع الاحادیث، علی مختاری، علوم حدیث، شماره ۲، زمستان ۱۳۷۵.
  3. همان.
  4. الذریعه، ج ۲۱، ص ۲۱.

منابع

  • بحارالانوار، علامه مجلسی، بخش مصادر الکتاب.
  • الذریعه فی تصانیف الشیعه، شیخ آقا بزرگ تهرانی.
  • "نقد و بررسی جامع الاحادیث به همراه پنج رساله دیگر"، علی مختاری، علوم حدیث، شماره ۲، زمستان ۱۳۷۵.
  • "ابومحمد جعفر بن احمد ایلاقی قمی"، ستارگان حرم، عباسعلی مردی قشلاقی، ج ۱۳، ص ۶۶-۸۸.