منتهى المقال (کتاب)
نویسنده | ابوعلی حائری |
موضوع | محدثان شیعه/ علم الرجال |
زبان | عربی |
تعداد جلد | 7 |
|
کتاب «منتهى المقال فی احوال الرجال» در زمینه علم رجال، تألیف ابوعلى حائرى (م، ۱۲۱۶ ق) یکى از اندیشمندان نام آور و از مدافعان مکتب تشیع است.
زندگینامه مؤلف
محمد بن اسماعیل بن عبدالجبار بن سعدالدین مازندرانى، معروف به ابوعلى حائرى (م، ۱۲۱۶ ق) براى تحصیل معارف دینى هجرتهاى پى در پى نمود. این دانشمند معروف شیعه در زمانى حساس، یعنى در زمان ظهور اخباریان زندگى مى کرد. بدین جهت، ایشان نیز مثل دیگر طرفداران علماى اصولى کمر به دفاع از آنان بست و اولین کتاب خود را به نام «عقداللائى البهیثة فى الرّدّ على الطائفة» در رد اخباریان نگاشت و مقصود او از این نام، اخباریان بود. وى این کتاب را ده سال قبل از کتاب «منتهى المقال» نوشت. به همین دلیل است که علماى شیعه هر یک به نحوى از ایشان تمجید کرده اند.
وحید بهبهانى، علامه سید مهدى بحرالعلوم و سید على طباطبائى (صاحب ریاض المسائل) از استادان بنام او هستند.
محتوای کتاب
این کتاب داراى مقدمه، اصل و خاتمه مى باشد. در مقدمه پنج مقدمه فرعى ذکر مى شود:
- تاریخ موالید معصومان علیهم السلام.
- ذکر عده اى که امام زمان علیه السلام را دیده اند یا بر معجزات آن حضرت آگاه شده اند.
- در کنیه هاى حضرات معصوم علیهم السلام.
- بیان اسامى افرادى که در صورت اطلاق (بدون قید) اشتباه مى شوند.
- در فوائد مترتب بر علم رجال و درایه.
مؤلف کتاب را بر اساس حروف الفبا سامان داده و اقوال عالمان چون: میرزا محمد استرآبادى و علامه وحید بهبهانى را اول نقل کرده و بعد نظر خود را بیان داشته و سپس حدود پنج فائده را ذکر کرده است.
شروح و تعلیقات
از جمله آثاری که پیرامون این کتاب نوشته شده می توان به «رجال ابوعلى» از شاگردش درویش على حائرى، و «اکمال منتهى المقال» از شیخ محمدعلى بن قاسم الحائرى از شاگردان صاحب فصول اشاره نمود.
وضعیت نشر
این کتاب به کوشش مؤسسة آل البیت علیهم السلام در قم انتشار یافته است.
منابع
- محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی.