سید ابراهیم علم الهدی سبزواری

«سید ابراهیم علم‌الهدی سبزواری» (۱۳۷۸-۱۲۹۶ ش)، فقیه اصولی شیعه معاصر و از شاگردان آیت الله سید محمدهادی میلانی بود. ایشان بيش از دو دهه در مدرسه علمیه امام صادق(علیه‌السلام) و ساير مراكز علمی به تدريس درس خارج فقه و اصول مبادرت ورزيد و شاگردان برجسته‌ای را در مكتب اصولی خود پروراند.

نام کامل	سید ابراهیم علم‌الهدی سبزواری
زادروز	۱۲۹۶ شمسی
زادگاه	سبزوار
وفات	۱۳۷۸ شمسی
مدفن	مشهد، حرم امام رضا
اساتید	سید محمدهادی میلانی، حاج آقا حسين قمی، سید ابوالقاسم خویی، سید زین العابدین کاشانی،...
شاگردان	سید محمدرضا حسینی آملی، علی آیتی بیرجندی، سید علی میلانی، سید محمد حسینی زنجانی، محمد رجایی شاهرودی،...
آثار	تقریرات دروس فقه و اصول و تفسیر آیت اللّه میلانی، یک دوره اصول فقه، حاشیه بر نهایة الدرایه،...

ولادت

سيد ابراهيم علم الهدی سبزواری فرزند سيد محمد حسينی علم الهدی، در سال ۱۳۳۵ قمری (مطابق با سال ۱۲۹۶ شمسی) در شهر سبزوار به دنيا آمد.

تحصیل و استادان

سيد ابراهيم علم الهدی در مكتب‌خانه دروس قرآن و ادبيات‌ فارسی را فرا گرفت. وی به سفارش پدر خود به مدرسه فخريه رفت و دروس سطح را در آنجا به پايان رسانيد و از محضر شاگردان مكتب حاج ملاهادی سبزواری در دروس فلسفه، عرفان و كلام تلمذ كرد.

آيت‌لله علم الهدی جهت تكميل دروس حوزوی، در سال ۱۳۵۵ قمری عازم كشور عراق شد و در شهر كربلا سكونت گزيد و در حوزه علميه كربلا در دروس خارج فقه آيت‌الله حاج آقا حسين قمی و دروس خارج فقه و اصول و تفسير و كلام آيت‌الله سید محمدهادی میلانی شركت كرد و به مدارج عالی علمی رسيد. برخی دیگر از اساتید ایشان در حوزه های علمیه کربلا و نجف عبارتند از: سید زین العابدین کاشانی، میرزا مهدی شیرازی، میرزا باقر زنجانی، شیخ علی محمد بروجردی و سید علی مدرس نوری.

وی در سال ۱۳۶۶ قمری به همراه استاد خود آيت‌الله العظمی ميلانی به نجف اشرف رفت و در آن حوزه علاوه بر دروس ايشان در درس خارج اصول آيت الله خوئی شركت كرد. در سال ۱۳۷۳ قمری، پس از آنكه آيت‌الله العظمی ميلانی برای معالجه و زيارت حضرت رضا(ع) به مشهد مقدس مهاجرت كرد و به اصرار طلاب و فضلای مشهد در اين شهر ساكن شد، آيت‌الله علم‌الهدی نيز به تبعيت از استاد خود به شهر مقدس مشهد مهاجرت كرد.

ايشان به حق، وارث گنجینه علوم آیت اللّه میلانی بود و سه دوره اصول و تمام بحث های فقهی ایشان را درک و ضبط نمود و این همه ۳۵ سال از عمر مبارکش را فراگرفت. او مرجع احتیاطات و نماینده تام الاختیار و پاسخگوی استفتائات و مسؤل وجوهات ـ و مقرّر درس فقه و اصول مرحوم آیت اللّه میلانی بود و تنها کسی بود که از آن مرجع بزرگ موفق به دریافت اجازه اجتهاد ـ با تعابیری بلند و مضامینی ارجمند ـ گردیده بود (و هم از وی اجازه روایت داشت) و استادش، سه روز پیش از وفات (آخر رجب ۱۳۹۵ق) مُهر و کلید صندوق شخصی خود را به ایشان سپرد.

تدریس و شاگردان

آيت‌لله علم الهدی سبزواری در شبستان مسجد گوهرشاد، پس از آن كه آيت‌الله العظمی ميلانی خارج فقه و اصول تدريس می‌كرد، به تقرير درس استاد می‌پرداخت و پس از ارتحال ايشان، خود حلقه درسی تشكيل داد و بيش از دو دهه در مدرسه امام صادق(ع) و ساير مراكز به تدريس درس خارج فقه و اصول مبادرت ورزيد و شاگردان برجسته‌ای را در مكتب اصولی خود پروراند.

آن فقید سعید، به جز سالیان اقامت در کربلا و نجف، به مدت ۴۵ سال در مشهد مقدس سطوح عالیه و خارج فقه و اصول را درس گفت و شاگردان را از علوم خویش بهره مند ساخت. وی بر مدرسه علمیه امام صادق(ع) نظارت تام داشت و از این راه، بهترین خدمات را به تشیع و انقلاب اسلامی نمود و طلاب این مدرسه، هماره در جبهه دفاع از نظام در صحنه های جنگ تحمیلی و خدمت در ارگانها و نهادها، شرکت داشتند.

برخی از شاگردان ایشان عبارتند از: سید محمدرضا حسینی آملی، شیخ علی آیتی بیرجندی، سید علی میلانی، شیخ جواد مروی، سید محمد حسینی زنجانی، شیخ محمد رجایی شاهرودی، شیخ حسین گرایلی، شیخ غلامحسین ابراهیمی، سید علی اصغر حسینی، شیخ علی اکبر خراسانی، سید مهدی نقیبی و سید عباس صالحی.

آثار و تألیفات

آیت الله علم الهدی در مدت عمر بابركت خود آثار متعددی را تاليف كرد از جمله:

۱. تقریرات درس اصول آیت اللّه میلانی (۳ دوره کامل).

۲. تقریرات درس خارج فقه آیت اللّه میلانی (صلاة، زکاة، خمس، مکاسب، اجاره).

۳. تقریرات درس تفسیر آیت اللّه میلانی، آيات العقائد.

۴. یک دوره اصول فقه.

۵. حاشیه بر نهایة الدرایه مرحوم آیت اللّه شیخ محمد حسین اصفهانی (که ضمن درس اصول، بدان توجه بسیار داشت و با چیرگی فراوان نظرات مرحوم محقق اصفهانی را مطرح و از آن دفاع می کرد).

ویژگی‌های اخلاقی

آیت الله علم الهدی سبزواری انسانی خلیق، شوخ طبع، ساده زیست و بسیار متواضع بود و بیش از سه دهه در مسجد فرش فروش ها (حوض چهل پایه) نماز جماعت اقامه کرد.

معظم له، عالمی وارسته بود که فروتنی از زندگی اش مشهود همگان بود و از ظهور و بروز پرهیز می کرد. هیچگاه در مقام اسم و رسم نبود و مانند یک فرد معمولی زندگی می کرد و تا روزهای آخر، خرید خانه را شخصاً انجام می داد و پیاده می رفت و باز می گشت. با اینکه از معروف ترین علمای مشهد و صاحب یکی از درس های باارزش حوزه علمیه بود، هیچگاه در صدد افتاء برنیامد و در مسائل شرعی به دیگران حواله می داد.

وی هیچگاه ادعای فضل و کمال نکرد، آنچنان زیست که اگر افراد ایشان را نمی شناختند، او را فردی عادی تصور می کردند.

او هیچگاه سعی نمی کرد خود را مقلد بار بیاورد و در طرح مسائل علمی و گشودن گره از معمای آن ها از نبوغ خاصی برخوردار بود.

ایشان در جریان انقلاب و حضور در تجمعات و صدور اطلاعیه، با علما و بزرگان مشهد همگام بود و در سال های بعد، از مشوقین طلاب و شاگردان خود برای حضور در جبهه های جنگ تحمیلی به شمار می رفت.

وفات

مرحوم آيت‌الله علم الهدی سبزواری، سرانجام در سن ۸۵ سالگی در ماه شعبان سال ۱۴۲۰ قمری (۱۲ آذر ۱۳۷۸ ش) دار فانی را وداع گفت و پيكر پاكش از محل مسجد فرش فروش‌ها تشييع و در رواق دارالزهد حرم مطهر رضوی علیه‌السلام به خاک سپرده شد.

منابع

• "نگاهی به زندگی آيت‌الله سيد ابراهيم علم‌الهدی سبزواری"، خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا).
• پایگاه علمی فرهنگی اعتقادی الشیعه.
• "سید ابراهیم علم‌الهدی سبزواری"، شورای عالی حوزه علمیه خراسان.